Quỹ đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư nước ngoài là một cấu phần quan trọng trong hệ thống các nhà đầu tư tổ chức trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, nhóm này đã bán ròng liên tiếp kể từ năm 2023 đến nay. Tính riêng từ đầu năm 2024, khối ngoại bán ròng 2 tỷ USD, nếu tính từ năm 2023, nhóm này bán ròng khoảng 4 tỷ USD.

Tiết lộ về lý do khối ngoại bán ròng tại Đối thoại tháng 7  với chủ đề "Nâng hạng, gọi vốn và phát triển nhà đầu tư tổ chức” do Câu lạc bộ nhà báo chứng khoán tổ chức sáng nay 19/7, ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup, cho biết có 3 lý do chính mà nhà đầu tư nước ngoài là đối tác của FiinGroup đã đưa ra.

Thứ nhất, nhà đầu tư nước ngoài phân bổ lại tài sản họ rút khỏi thị trường mới nổi do họ không kỳ vọng vào việc Fed giảm lãi suất, khi tăng thì nhanh giảm thì chậm nên họ thất vọng.

Thứ hai, họ hiện thực hóa lợi nhuận, rủi ro tỷ giá Việt Nam lớn trong khi họ lãi lớn vài chục phần trăm rồi thì họ bán luôn chứ để lại sẽ sợ lỗ tỷ giá.  

Thứ ba, họ lo lắng thị trường chứng khoán Việt Nam với nhiều đặc thù, lo lắng về triển vọng bất động sản và tỷ giá. 

Ông Dominic Scriven, Chủ tịch Dragon Capital, cho hay 4 năm nay nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng 4 tỷ USD, riêng năm nay là 2 tỷ USD. Nếu như trước đây nhà đầu tư nước ngoài biết đến Việt Nam có Hà Nội, Tp.HCM để du lịch và làm ăn thì gần đây họ thấy ở Việt Nam không có nhiều yếu tố mới và thú vị để thu hút sự quan tâm của họ. Trong khi nhiều thị trường khác có điều đó.

Nhưng cũng phải thừa nhận rằng có những yếu tố khách quan khó tác động. Yếu tố lớn nhất là tăng lãi suất của Mỹ 2 năm nay ảnh hưởng nhiều tâm lý nhà đầu tư và chiến lược đầu tư theo thị trường chỉ số thì thị trường cận biên là thất bại hoàn toàn, đây là khái niệm đầu tư chứ không phải do chúng ta.

Và nếu chúng ta đi cụ thể hơn vào vấn đề của Việt Nam, thì đúng không thể không nói tới Việt Nam chưa có nâng hạng, điều này tác động vào tư duy của nhà đầu tư nước ngoài. Khi giới thiệu định chế tài chính với mong muốn họ đầu tư vào Việt Nam thì phải chuẩn bị bài giới thiệu nhưng rất khó thuyết phục vì Việt Nam không nằm trong chỉ số nên người ta coi khoản đầu tư dự kiến đó là ngoại lệ.

Một, hai năm gần đây cũng có một số việc xảy ra ảnh hưởng đến nhận thức về rủi ro, hi vọng sau này sẽ bớt đi.

Để nói tới vai trò của nhà đầu tư tổ chức và hiểu được tầm quan trọng của họ, Chủ tịch Dragon Capital đưa ra con số: Kho bạc nhà nước rất thành công huy động vốn cho ngân sách theo lãi suất 2%/năm, nhưng tư nhân muốn huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp thì phải chi 8-10%. Chênh lệch giữa lãi suất kho bạc và trái phiếu doanh nghiệp là rất rất cao. Đây là một thực tế chúng ta nên công nhận.

"Rõ ràng nếu muốn phát triển mạnh nhà đầu tư tổ chức phải bám vào những luận điểm đó", vị này nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm về kế hoạch thoái vốn tại những doanh nghiệp SCIC đang sở hữu lớn, để tạo nguồn cung hàng mới và chất lượng ra thị trường, tăng sức hấp dẫn thu hút các nhà đầu tư tổ chức khác, tham gia thị trường chứng khoán, ông Lê Thanh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước - SCIC, cũng cho biết các nhà đầu tư tổ chức trong và nước ngoài muốn tham gia mua bán cổ phần nhà nước không dễ.

Họ muốn mua lại phần của nhà nước và nhà nước cũng muốn bán để tăng cung hàng nhưng hiện giờ thoái vốn và cổ phần hóa khó thu hút nhà đầu tư tổ chức. Vì chúng ta phải thực hiện thông qua con đường đấu giá, công bố thông tin theo quy định... những điều này không thu hút được sự tham gia nhà đầu tư tổ chức.

"Gần đây nhiều nhà đầu tư nước ngoài muốn tham gia các thương vụ thoái vốn của SCIC nhưng hiện giờ chúng ta phải đấu giá, chưa theo quy trình của nước ngoài, đó là trở ngại lớn của nhà đầu tư tổ chức khi tham gia thoái vốn hóa của nhà nước", ông Tuấn nói. 

Theo thống kê của FiinGroup, nhà đầu tư nước ngoài hiện đang sở hữu khoảng 14% trên thị trường cổ phiếu Việt Nam. Riêng trên HOSE thì tỷ lệ này là 17,3%, HNX là 5,4% và UPCoM là 3%. Tại thời điểm cuối năm 2023, tỷ lệ sở hữu nước ngoài lần lượt là 19,83% (HOSE), 10,99% (HNX) và 4,24% (UPCoM).

Mặc dù còn phụ thuộc sự hấp dẫn của cổ phiếu cụ thể quy mô, chất lượng cổ phiếu, thanh khoản... để thu hút nhà đầu tư tổ chức, tuy nhiên % sở hữu được tự do chuyển nhượng (free-float) của thị trường chứng khoán Việt Nam ở mức tương đối thấp, ước tính ở mức 45,5%. Do đó, cùng với tiến trình thoái vốn Nhà nước ở nhiều doanh nghiệp, dư địa để thu hút thêm nhà đầu tư tổ chức trong và ngoài nước còn rất lớn.