Sáng 29/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng. Một trong những nội dung đáng chú ý là đề xuất thay đổi thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm, không cần tài sản bảo đảm.

Theo quy định hiện hành, thẩm quyền cho vay đặc biệt thuộc về Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, dự thảo Luật đề xuất Thống đốc Ngân hàng Nhà nước có thẩm quyền quyết định việc cho tổ chức tín dụng vay đặc biệt, có hoặc không có tài sản bảo đảm, với lãi suất 0%/năm. Các khoản vay đặc biệt được áp dụng trong những trường hợp như: tổ chức tín dụng cần chi trả cho người gửi tiền khi xảy ra tình trạng rút tiền hàng loạt, thực hiện phương án phục hồi, hoặc chuyển giao bắt buộc.

Theo ban soạn thảo, việc chuyển giao thẩm quyền từ Thủ tướng sang Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, rút ngắn quy trình xử lý, đảm bảo phản ứng kịp thời, giữ an toàn hệ thống tín dụng.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) ủng hộ chủ trương này và cho rằng đây là một giải pháp mạnh, thể hiện vai trò chủ động của Ngân hàng Nhà nước trong việc xử lý sự cố hệ thống tài chính - ngân hàng. 

Tuy nhiên, ông Thông lo ngại việc quy định mức lãi suất 0% mà không đi kèm điều kiện cụ thể có thể dẫn đến lạm dụng chính sách, làm sai lệch môi trường cạnh tranh và gây áp lực lên ngân sách nhà nước. Ông đề nghị cần quy định rõ ràng: lãi suất 0% chỉ áp dụng cho tổ chức tín dụng đang bị kiểm soát đặc biệt, bắt buộc tái cơ cấu, hoặc có tác động hệ thống đến ổn định tài chính quốc gia. Đồng thời, cần bổ sung cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn vốn vay đặc biệt.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hải Nam (Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội) đề xuất cần làm rõ các tiêu chí, điều kiện, và hạn mức áp dụng cho khoản vay đặc biệt với lãi suất 0%. Theo ông, các quy định này cần được cân nhắc kỹ lưỡng trong bối cảnh nguồn lực của Nhà nước có hạn và cần bảo vệ dư địa chính sách tiền tệ.

Ông Nam cũng lưu ý dự thảo Luật chưa làm rõ trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước khi quyết định cho vay đặc biệt; nhấn mạnh việc mở rộng quyền hạn phải đi đôi với xác định rõ trách nhiệm cá nhân hoặc tập thể trong trường hợp phát sinh rủi ro. 

Phát biểu giải trình, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh rằng việc cho vay đặc biệt không phải là hoạt động thường xuyên mà chỉ được thực hiện trong những tình huống cấp bách nhằm đảm bảo an toàn hệ thống. Luật hiện hành đã có quy định chặt chẽ về phát hiện sớm rủi ro để có biện pháp can thiệp kịp thời. Khi xem xét cho vay đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước trước tiên vẫn yêu cầu tổ chức tín dụng phải có tài sản bảo đảm; chỉ khi họ gặp khó khăn nghiêm trọng, mới xem xét việc cho vay không có tài sản bảo đảm và áp dụng mức lãi suất 0%.

Thống đốc khẳng định, việc cho vay đặc biệt với lãi suất 0% và không yêu cầu tài sản bảo đảm chỉ được cân nhắc khi xảy ra tình trạng rút tiền hàng loạt, có nguy cơ lan rộng gây bất ổn toàn hệ thống. Chỉ các tổ chức tín dụng đang trong diện kiểm soát đặc biệt mới được xem xét hỗ trợ theo cơ chế này.