Ngày 17/6, Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, vấn đề giải ngân vốn đầu tư công tiếp tục là một trong những nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm. Tình trạng chậm giải ngân, phân bổ vốn chưa hợp lý, hiệu quả đầu tư công còn thấp đang là những điểm nghẽn lớn trong quá trình phục hồi và phát triển kinh tế của đất nước.

PHÂN BỔ ĐẦU TƯ CÔNG CHƯA HIỆU QUẢ GÂY LÃNG PHÍ NGUỒN LỰC

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương) cho biết, hiệu quả đầu tư công còn thấp, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm mới chỉ đạt khoảng 22,2% kế hoạch, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Cụ thể, có 37 trên 47 bộ, cơ quan ngang bộ, chiếm 72,3%; 24 trên 63 địa phương, chiếm 38,1% có tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức bình quân cả nước. Đặc biệt, có 7 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 15%. 

"Nhiều dự án trọng điểm quốc gia vẫn tiếp tục chậm tiến độ, ảnh hưởng tới hiệu quả lan tỏa đầu tư công tới tăng trưởng chung", ông Sơn nói. 

Theo đánh giá của các đại biểu, tình trạng giải ngân chậm đang làm hạn chế đáng kể vai trò kích thích tăng trưởng từ khu vực đầu tư công, vốn được xem là một trong những động lực then chốt của nền kinh tế trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn. 

"Nhiều vấn đề dù đã có hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng, nhưng khi người thi hành công vụ nhận thức không đúng, không đầy đủ hoặc sợ trách nhiệm, thì việc của người dân, doanh nghiệp cũng không được giải quyết. Đây chính là nút thắt lớn của nhiều nút thắt trong giai đoạn hiện nay."

Đại biểu Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) cho rằng: "Việc tái khởi động các dự án này không chỉ khơi thông dòng vốn mà còn tránh lãng phí nguồn lực quốc gia và cải thiện môi trường đầu tư, tạo việc làm, tăng thu ngân sách."

Ông nhấn mạnh: "Trong khi nhu cầu vốn cho đầu tư hạ tầng giao thông hiện đại đối với nước ta rất lớn, phải vay nước ngoài thì vẫn còn tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công, phân bổ vốn không hợp lý, dàn trải, nhiều dự án kém hiệu quả, chưa thực sự cần thiết, cấp bách vẫn đầu tư, đã gây lãng phí nguồn lực quốc gia."

Đặc biệt, đại biểu Lê Hữu Trí nêu rõ: “Hiện nay còn hơn 1.500 dự án ngoài ngân sách nhà nước đang bị đình trệ, đắp chiếu. Việc tái khởi động các dự án này không chỉ có ý nghĩa trong việc khơi thông dòng vốn đầu tư mà còn giúp tránh lãng phí nguồn lực quốc gia, cải thiện môi trường đầu tư, tạo việc làm và tăng thu ngân sách.”

CẦN NGĂN CHẶN NGUY CƠ LỢI ÍCH NHÓM TRONG ĐẦU TƯ CÔNG

Cũng theo các đại biểu, nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng chậm giải ngân, kém hiệu quả của đầu tư công là do hệ thống pháp luật vẫn còn nhiều điểm chồng chéo, thiếu đồng bộ, gây khó khăn trong thực hiện.

Theo đó, một số chính sách còn chưa theo kịp thực tiễn, việc tổ chức thực hiện chuyển đổi phương thức quản lý thuế mới đối với hộ kinh doanh còn bất cập. Thủ tục hành chính ở một số nơi còn chồng chéo, thiếu đồng bộ giữa các cấp, các ngành, gây cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh. 

Đại biểu Lê Hữu Trí nhấn mạnh: "Cần sớm hệ thống hóa và pháp điển hóa pháp luật, khắc phục tình trạng chồng chéo, rời rạc, phân tán trong hệ thống pháp luật hiện nay nhằm bảo đảm tính minh bạch, dễ tiếp cận, tạo điều kiện cho người thi hành pháp luật và công dân nhận thức đầy đủ và tuân thủ đúng quy định của pháp luật."

Ông cũng chỉ ra một thực tế đáng lo ngại: “Nhiều vấn đề mặc dù đã có hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng nhưng khi người thi hành công vụ nhận thức không đúng, không đầy đủ hoặc sợ trách nhiệm thì việc của người dân, của doanh nghiệp cũng không được giải quyết, đây chính là nút thắt lớn của nhiều nút thắt trong giai đoạn hiện nay."

Bên cạnh đó, nguy cơ hình thành lợi ích nhóm trong phân bổ vốn đầu tư công cũng được các đại biểu đặc biệt lưu ý. Đại biểu Lê Hữu Trí cảnh báo: "Quốc hội đang nỗ lực điều chỉnh pháp luật, đã tháo gỡ vướng mắc, tuy nhiên cần các cơ chế kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn lợi ích nhóm, đảm bảo công bằng, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động đầu tư và mua sắm công, tránh làm suy giảm lòng tin của nhân dân và doanh nghiệp, làm méo mó chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước."

Từ thực trạng được chỉ ra, các đại biểu nhấn mạnh cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, xử lý dứt điểm tình trạng “xin – cho”, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động quản lý, giám sát đầu tư công.

Theo các đại biểu, việc giải ngân vốn đầu tư công không chỉ đơn thuần là chi tiêu ngân sách mà còn tác động trực tiếp tới tăng trưởng kinh tế, việc làm, đời sống người dân cũng như niềm tin của nhà đầu tư. Do đó, cần có các biện pháp đồng bộ, quyết liệt để tháo gỡ các vướng mắc, bảo đảm nguồn lực đầu tư công được sử dụng hiệu quả, tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội trong những năm tới.