Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) ngày 8/9 nâng lãi suất cơ bản 0,75 điểm phần trăm, bước nhảy lớn chưa từng có trong lịch sử ECB, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục tăng lãi suất. Động thái này một lần nữa cho thấy ưu tiên chống lạm phát của ECB ngay cả khi nền kinh tế khu vực Eurozone đứng bên “miệng hố” suy thoái và đối mặt nguy cơ phải chia khẩu phần khí đốt trong mùa đông sắp đến.

Trong bối cảnh lạm phát ở Eurozone cao nhất nửa thế kỷ và tiến dần tới ngưỡng 2 con số, các nhà hoạch định chính sách tại ECB lo ngại rằng đà tăng giá chóng mặt đang bám rễ sâu vào nền kinh tế, bào mòn tiền tiết kiệm của các hộ gia đình, cản trở hoạt động đầu tư và tạo ra một vòng xoáy tăng lương khó kiểm soát.

Tháng 7 vừa qua, ECB đã có đợt nâng lãi suất đầu tiên sau 11 năm, với bước nhảy lớn hơn dự báo là 0,5 điểm phần trăm. Sau đợt nâng ngày 8/9, lãi suất tiền gửi tại ECB tăng từ 0% lên 0,75% và lãi suất tái cấp vốn chủ chốt tăng lên mức 1,25%. Đây là mức cao nhất của cả hai lãi suất này từ năm 2011.

Dù vậy, ECB vẫn đang chậm nếu so với nhiều ngân hàng trung ương lớn khác trong “cuộc đua” tăng lãi suất để chống lạm phát trên toàn cầu, đặc biệt là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ. Bởi vậy, giới phân tích cho rằng việc ECB áp dụng bước nhảy lãi suất lớn là một nỗ lực nhằm bắt kịp các ngân hàng trung ương khác.

“Chúng tôi cho rằng ECB sẽ nâng lãi suất lên cao hơn, vì lạm phát vẫn còn quá cao và có khả năng duy trì trên mức mục tiêu của chúng tôi trong một khoảng thời gian dài”, Chủ tịch ECB Christine Lagarde phát biểu, và cho biết thêm rằng quyết định nâng lãi suất ngày 8/9 nhận được sự nhất trí của tất cả các thành viên.

“Chúng tôi cho rằng sẽ phải mất vài cuộc họp. Vài là bao nhiêu? Có lẽ là nhiều hơn hai, bao gồm cả cuộc họp này, nhưng có lẽ là sẽ ít hơn 5”, bà Lagarde phát tín hiệu lãi suất có thể tiếp tục tăng đến đầu năm 2023.

Suốt mấy tuần qua, các nhà hoạch định chính sách ECB đã trăn trở khi cân nhắc giữa bước nhảy lãi suất 0,5 điểm phần trăm và 0,75 điểm phần trăm cho lần nâng này. Tuy nhiên, đà leo thang của lạm phát toàn phần và lạm phát lõi có thể đã quyết định bước nhảy 0,75 điểm phần trăm được lựa chọn. Trước cuộc họp, bà Lagarde đã liên tục nói rằng mức lạm phát cao hiện nay là điều không thể chấp nhận được.

Khi được hỏi về những động thái của ECB trong tương lai, bà Lagarde nói bước nhảy 0,75 điểm phần trăm không phải là cố định và những đợt nâng sắp tới có thể diễn ra với bước nhảy nhỏ hơn. Tuy nhiên, bà cũng không bác bỏ khả năng có thêm những đợt nâng lớn tương tự trong thời gian tới.

“Chúng tôi vẫn kỳ vọng rằng lãi suất tiền gửi của ECB sẽ tăng lên mức 1,75% vào đầu năm tới. Sau đó, quy trình tăng lãi suất sẽ tạm dừng, vì đến lúc đó, suy thoái kinh tế sẽ trở nên rõ ràng”, chuyên gia kinh tế Jorg Kramer của Commerzbank nhận định. “Để kiểm soát bền vững được lạm phát, ECB sẽ phải tăng lãi suất lên cao hơn mức này, vì lạm phát đang cao hơn nhiều so với mục tiêu”.

Tháng 8 vừa qua, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) khu vực Eurozone tăng 9,1% so với cùng kỳ năm ngoái. ECB dự báo lạm phát sẽ đạt đỉnh ở ngưỡng cao hơn mức này một chút vào cuối năm nay, nhưng một số nhà phân tích dự báo lạm phát sẽ sớm vượt 10%. Các dự báo cũng cho rằng lạm phát ở Eurozone sẽ ở mức cao hơn so với mục tiêu 2% của ECB trong vài năm tới. Mức dự báo lạm phát cho năm 2023 đã tăng lên 5,5% từ 3,5%, và cho năm 2024 là 2,3%.

Thị trường hiện dự báo ECB sẽ nâng lãi suất với bước nhảy 0,5 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 10 và tiếp tục áp dụng bước nhảy tương tự trong cuộc họp vào tháng 12.

“Lãi suất hiện nay chưa phải là lãi suất trung tính (neutral rate - mức lãi suất không có tác dụng kích thích và cũng không gây cản trở tăng trưởng kinh tế). Cần phải tăng lãi suất đón đầu, phải tiếp tục tăng trong vài cuộc họp tới”, bà Lagarde phát biểu.

Cũng trong lần họp này, ECB cắt giảm mạnh dự báo tăng trưởng kinh tế Eurozone năm tới, dự báo nền kinh tế sẽ trì trệ trong những tháng mùa đông. Tuy nhiên, ECB cho rằng nhiều rủi ro gây  suy giảm tăng trưởng, đặc biệt là sự mất mát nguồn cung khí đốt Nga, đã được hiện thực hoá rồi.

“Chúng tôi nhận thấy quyết định tăng mạnh lãi suất ngày hôm nay của ECB như một tín hiệu gửi tới thị trường rằng ngân hàng trung ương này rất cương quyết trong việc lấy lại uy tín về chống lạm phát, và sẵn sàng chấp nhận tổn thất đối với tăng trưởng kinh tế để đạt được sự ổn định giá cả”, một báo cáo của ngân hàng đầu tư Mỹ Morgan Stanley nhận định.

Trong kịch bản cơ bản mà ECB đưa ra, nền kinh tế Eurozone sẽ tăng trưởng 0,9% trong năm 2023. Trong kịch bản xấu, nền kinh tế này có thể suy giảm 0,9%.