Trong cơn điên loạn của đồng tiền kỹ thuật số, thời gian gần đây, nhiều người thuộc giới showbiz Việt Nam đồng loạt chia sẻ trên mạng xã hội thông tin, hình ảnh của “coin” mới mang hệ động vật như: Dogecoin, Shiba, Pig Finance, Pitbull hay FXT… Trong đó, FXT Token là một trong những loại tiền ảo núp bóng đa cấp lừa đảo đã từng bị đài truyền hình quốc gia cùng nhiều cơ quan báo chí phản ánh.

Vấn đề đặt ra là: Pháp luật Việt Nam chưa có bất kỳ quy định nào coi đồng tiền ảo như một loại hàng hoá để trao đổi mua bán. Nhà nước đã luôn cảnh báo với người dân về hệ luỵ, nguy cơ rủi ro khi giao dịch tiền ảo, đặc biệt nguy cơ mất trắng khi bong bóng tiền ảo có thể đổ vỡ bất cứ lúc nào.

Liệu những người nổi tiếng “phím hàng” tiền ảo mà không có bất kỳ một cảnh báo rủi ro nào kèm sau đó, chỉ duy nhất truyền tải thông điệp là các đồng coin tiềm năng tăng giá, có thể được xem là “gian lận tài chính”? Nhà đầu tư, người dân nên phản ứng như thế nào với những thông tin chia sẻ theo chiến dịch để tránh thiệt hại, rủi ro? 

Xung quanh câu chuyện này, để góp thêm góc nhìn, VnEconomy đã có cuộc  trao đổi với ông Phan Linh, Chủ tịch Công ty Tư vấn và Đầu tư Take Profit Việt Nam.

Mạng xã hội gần đây xuất hiện hiện tượng giới showbiz gồm ca sĩ, người nổi tiếng đồng loạt tung status truyền thông, PR về những đồng tiền ảo như Doge, Shib, Poodle, FXT… Là một nhà đầu tư tài chính chuyên nghiệp, ông bình luận thế nào về hiện tượng này?

Các ca sĩ, diễn viên, người nổi tiếng là những người có lượng theo dõi  (follow) lớn trên các mạng xã hội. Tầm ảnh hưởng của họ đến cộng đồng là rất lớn. Trong tâm lý học có một hiện tượng gọi là hiệu ứng hào quang, tức là "thương ai thương cả đường đi lối về''. Khi bạn quá hâm mộ một thần tượng,  một thương hiệu thì bạn sẽ có xu hướng yêu thích và cho rằng họ giỏi và tốt ở tất cả mọi mặt. Nhưng thực tế rằng mỗi người sẽ giỏi một mảng và diễn viên ca sĩ người mẫu họ nổi tiếng vì họ làm xuất sắc công việc của họ.

Còn khi chuyển sang đầu tư đó là một phạm trù hoàn toàn khác. Cần có kiến thức chuyên sâu, cần có kinh nghiệm và kỹ năng bài bản. Nên việc những người nổi tiếng đột nhiên truyền thông về đầu tư tiền ảo là một hiện tượng mà những người follow họ phải thực sự tỉnh táo và luôn tự đặt câu hỏi trong đầu rằng: sau việc truyền thông này nhằm mục đích gì?

Mục đích của những người nổi tiếng khi đồng loạt chia sẻ thông tin về tiền ảo là gì? 

Có nhiều giả thuyết được đặt ra. Có thể là facebook của người nổi tiếng bị hack, có thể là họ thực sự quan tâm đầu tư vào tiền kỹ thuật số để tìm kiếm cơ hội sinh lời. Tuy nhiên, cũng không thể loại trừ trường hợp những người này đứng sau chiêu trò “lùa gà” của nhà cái. 

Ví dụ, Ngọc Trinh show một tài khoản coin với giá trị lên tới 10.7 triệu USD nhưng lại che tên chủ tài khoản. Hay rất nhiều tài khoản nổi tiếng khác đồng loạt cùng đăng  một status nội dung như nhau như một sự sắp đặt từ trước.

Một số người nổi tiếng khác còn đăng thông tin một coin rác đang vướng nghi án lừa đảo hàng chục hàng nhà đầu tư tại Việt Nam là FXT. FXT là tiền ảo đa cấp được Lion Group sử dụng nhằm lôi kéo các nhà đầu tư với cam kết lợi nhuận khủng, lên đến 1%/ngày, 24%/tháng, đã có hàng chục ngàn người đổ tiền vào đầu tư. Sự vụ này đã được Công an Thành phố Đà Nẵng cảnh báo từ hồi đầu tháng 2. Mấy ngày trước, sàn đa cấp của Lion Group đã vô hiệu hóa khả năng rút tiền của người tham gia.

Điều này thực sự là một dấu hiệu nguy hiểm. Việc truyền tải những nội dung đến Crypto Currency với hàm ý khơi gợi lòng tham kiếm tiền nhanh của số đông mà không hiểu biết, không chia sẻ rủi ro đi cùng, có thể làm thiệt hại đến người đầu tư khi họ tin tưởng, mua theo. 

Thực tế đã cho thấy, nhiều sàn tiền ảo trên thế giới vỡ như bong bóng khiến người dân trắng tay. Bitconect là một ví dụ điển hình. Năm 2018, sàn này đã phải ngừng hoạt động vì những lời cảnh báo từ chính quyền hai bang là Texas và North Carolina (Mỹ). Tại Việt Nam hàng nghìn tỷ đồng của gần 50.000 thành viên đã bốc hơi. Có rất nhiều sàn tiền ảo đã bị bắt giữ thời gian gần đây và người chiến thắng đáng buồn lại là những người lập ra những đồng tiền ảo đó. Bởi nó là biến tướng của dạng lừa đảo dưới dạng Ponzi.

Do vậy đứng dưới góc độ là những người có tầm ảnh hưởng với một bộ phận dân số thì những KOLs nên nhận thức được những hành động này sẽ gây nguy hiểm đến cộng đồng và có thể gián tiếp tiếp tay cho lừa đảo.

 

Chuyên gia Phan Lê Thành Long

"Hành động của những nghệ sĩ có tick xanh có thể được coi là gian lận tài chính, có dấu hiệu tiếp tay cho lừa đảo tài chính. Việc làm của những cá nhân này họ sẽ phải chịu trách nhiệm. Ở Trung Quốc, Cơ quan quản lý của họ đã phát hành cảnh báo chính thức về việc các Celebrity như hoa hậu, người mẫu, diễn viên, ca sĩ…truyền thông cho sản phẩm tài chính, chứng khoán, tiền mã hoá… Đã có trường hợp bị phạt nặng khi đăng tin tác động đến thị trường chứng khoán.

Hiểu biết về tài chính trong dân cư rất quan trọng, nâng cao sự hiểu biết về tài chinh sẽ giúp dân chúng tránh được những cạm bẫy trông hấp dẫn, thơm tho như thế này.

"Hành động của những nghệ sĩ có tick xanh có thể được coi là gian lận tài chính, có dấu hiệu tiếp tay cho lừa đảo tài chính. Việc làm của những cá nhân này họ sẽ phải chịu trách nhiệm. Ở Trung Quốc, Cơ quan quản lý của họ đã phát hành cảnh báo chính thức về việc các Celebrity như hoa hậu, người mẫu, diễn viên, ca sĩ…truyền thông cho sản phẩm tài chính, chứng khoán, tiền mã hoá… Đã có trường hợp bị phạt nặng khi đăng tin tác động đến thị trường chứng khoán. Hiểu biết về tài chính trong dân cư rất quan trọng, nâng cao sự hiểu biết về tài chinh sẽ giúp dân chúng tránh được những cạm bẫy trông hấp dẫn, thơm tho như thế này.

Tiềm năng sinh lời của những đồng coin lên 1 USD có thể đạt như kỳ vọng của nhiều người nổi tiếng không? Đặc biệt là Doge? 

Thực ra để khẳng định được những đồng coin “cỏ” hay ví dụ là Doge coin có lên được 1 USD hay không là việc không dễ dàng vì định giá những đồng tiền ảo này có rất ít căn cứ để xác định. Đương nhiên khi mua người ta sẽ vin vào rất nhiều lý do như Doge sẽ trở thành một phương thức thanh toán thay thế dưới dạng tiền điện tử, giống như Bitcoin.

Với việc được sử dụng rộng rãi nhiều hơn, thời gian xử lý nhanh hơn và phí thấp hơn Bitcoin, Dogecoin sẽ cung cấp một trải nghiệm thanh toán nhỏ mượt mà cho người dùng. Nhưng tất nhiên đó vẫn sẽ chỉ là kỳ vọng ở thì tương lai mà rất khó lượng hóa. Việc Doge coin tăng từ 0,06 USD lên 0,54 USD ( tăng 9 lần ) chỉ trong vòng 1 tháng chỉ ra thấy đồng tiền này đang được thổi giá lên rất nhanh và tăng sốc. Có thể do càng ngày thu hút được nhiều người tham gia thông qua mạng lưới cũng như đứng đằng sau là những nhà tạo lập ( cá mập ) đang muốn làm giá tài sản này.

Tuy vậy, việc những KOLs nói đúng hay sai theo tôi không quan trọng bằng việc những người tham gia có hiểu rõ được rủi ro hay kỳ vọng khi xuống tiền vào những đồng tiền này.

Tại sao đã có nhiều cảnh báo về đầu tư tiền ảo và bài học nhãn tiền vỡ trận tiền ảo nhưng dường như không thấm vào đâu? 

Gần đây, theo thống kê của Công an Hà Nội, tại Việt Nam có khoảng 240 sàn giao dịch vàng, ngoại hối (Forex) trái phép và thu hút lượng người tham gia đầu tư đặc biệt lớn. Mới đây nhất, Bộ Công An đã bắt 4 sàn giao dịch vàng, tiền ảo và ngoại tệ trái phép là Rforex.com, Yaibroker, Vistaforex, Exswiss cùng nhiều website khác vì hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. 

Mặc dù rất nhiều phương tiện thông tin đại chúng cũng đã cảnh báo tuy nhiên lòng tham đã làm một bộ phận người dân mờ mắt. Điều quan trọng nhất với mỗi cá nhân trước khi đầu tư một lớp tài sản nào đó nên lường trước những rủi ro gặp phải, xem lại vòng tròn năng lực của bản thân cũng như lắng nghe thông tin đa chiều để có thể ra được quyết định sáng suốt.

Kinh nghiệm quốc tế quản lý đồng tiền ảo như thế nào và có thể áp dụng cho Việt Nam?

Kinh nghiệm quản lý tiền ảo của các nước về cơ bản đều cho rằng: Tiền ảo hàm chứa rất nhiều rủi ro nhưng chính “công nghệ cơ bản đằng sau chúng có thể là giải pháp để giảm thiểu rủi ro” - IMF. Điều này cho thấy chúng ta không thể ngăn nổi dòng chảy của công nghệ mà chỉ làm cho nó được chảy đúng chỗ, giúp nền kinh tế và xã hội phát triển.

Hiện nay việc giao dịch Crypto Currency ở nước ta vẫn bị cấm. Nhưng trước mắt nên truyền thông mạnh mẽ hơn về sự nguy hiểm cũng như các hình thức biến tướng của loại hình này đến đại bộ phận người dân. Điều này sẽ giúp rất nhiều gia đình tránh khỏi cảnh tan cửa nát nhà vì thiếu thông tin thiếu kiến thức và bị lòng tham làm mờ mắt.