Cục Thống kê (Bộ Tài chính) vừa công bố Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội tháng 7 và 7 tháng đầu năm 2025. Kết quả thống kê cho thấy vận tải hành khách trong 7 tháng đầu năm tăng 21,5% về sản lượng và 13,7% về luân chuyển. Trong khi vận tải hàng hoá ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, đạt 13,7% về sản lượng và 13,6% về luân chuyển. 

ĐÀ TĂNG VỮNG CHẮC CỦA VẬN TẢI HÀNH KHÁCH

Tháng 7 được coi là mùa cao điểm của mùa du lịch nội địa. Đây cũng là thời điểm vàng của lượng khách quốc tế đến Việt Nam. Kết quả từ Cục Thống kê cho thấy sản lượng vận chuyển hành khách đạt 537,9 triệu lượt người, tăng 2,1% so với tháng trước.

Cùng với đó, luân chuyển hành khách đạt 27,6 tỷ lượt.km, tăng 2,9%. Tính lũy kế của 7 tháng trong năm 2025, ngành vận tải hành khách phục vụ tổng cộng hơn 3,4 tỷ lượt khách, trong đó vận chuyển nội địa chiếm đến 99,7% tổng số lượt, phản ánh rõ vai trò chủ lực của giao thông trong nước.

Chi tiết theo loại hình vận tải, đường bộ tiếp tục là phương thức đóng vai trò chủ đạo. Với hơn 3.091 triệu lượt khách trong bảy tháng, tăng 21,9% so với cùng kỳ, hệ thống giao thông đường bộ không chỉ đáp ứng nhu cầu đi lại nội địa, mà còn kết nối hữu hiệu các trung tâm công nghiệp – đô thị trong vùng kinh tế trọng điểm. Tuy nhiên, cùng với tốc độ tăng trưởng nhanh, bài toán quá tải hạ tầng tại các đô thị lớn, đặc biệt là TP.HCM và Hà Nội, đang đặt ra áp lực lớn hơn bao giờ hết đối với quy hoạch và quản lý đô thị.

Trong khi đó, vận tải đường thủy nội địa ghi nhận một bước tiến đáng chú ý. Với 245,6 triệu lượt khách và mức tăng 15,8% về sản lượng, 26,1% về luân chuyển, loại hình này đang dần khẳng định vai trò trong giao thông đô thị và liên tỉnh, nhất là tại các vùng có mạng lưới sông ngòi dày đặc như Đồng bằng sông Cửu Long.

Việc đầu tư vào bến cảng đô thị, tàu du lịch hiện đại và mô hình vận tải thủy thông minh có thể giúp loại hình này trở thành điểm sáng trong chiến lược giao thông xanh. Mặc dù vậy, sự cố tai nạn lật tàu tại Quảng Ninh mới đây đặt ra đề bài cho các nhà quản lý, nhà hoạch định chính sách để đề ra những giải pháp phòng chống thiên tai nói chung cũng như an toàn  trong hoạt động vận tải đường thuỷ nói riêng.

Về đường sắt, tuy về tổng thể còn chiếm tỷ trọng nhỏ, lại ghi nhận mức tăng trưởng vượt trội lên tới 115,3% về sản lượng vận chuyển. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng con số này phần lớn phản ánh sự thay đổi trong phương pháp thống kê khi lần đầu đưa vào số liệu từ hệ thống metro tại Hà Nội và TP.HCM.

Sự xuất hiện của vận tải đường sắt đô thị, vốn đang từng bước đi vào hoạt động ổn định, chính là tín hiệu cho thấy định hướng tái cấu trúc hệ thống giao thông đô thị theo hướng văn minh, bền vững. Trong bối cảnh tình trạng ùn tắc giao thông nội đô trở thành một vấn đề nhức nhối của xã hội, thì việc xây dựng đồng bộ các tuyến metro đô thị là một giải pháp hữu hiệu, đồng thời giúp giảm lượng khí thải do các phương tiện cá nhân gây ra.

Hàng không tiếp tục là lựa chọn chủ lực trong vận tải liên vùng và quốc tế, khi ghi nhận 33,6 triệu lượt khách trong bảy tháng, tăng 7,5% so với cùng kỳ. Với gần 31% tổng luân chuyển của ngành vận tải hành khách, hàng không vẫn giữ vai trò chiến lược.

Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng này, vấn đề đầu tư nâng cấp hạ tầng các sân bay trọng điểm như Tân Sơn Nhất, Nội Bài và triển khai các cảng hàng không mới như Long Thành, Gia Bình là yêu cầu cấp bách. 

Đáng lưu ý, vận tải hành khách bằng đường biển tiếp tục ở mức khiêm tốn. Trong 7 tháng đầu năm 2025, chỉ có 7,4 triệu lượt khách được vận chuyển bằng đường biển, giảm 8,3% so với cùng kỳ năm trước.

Theo đánh giá từ các chuyên gia, nguyên nhân nằm ở hạ tầng yếu, thiếu các tuyến vận tải hành khách liên kết đảo – đất liền, đồng thời mô hình khai thác du lịch đường biển chưa thực sự hấp dẫn. Do đó, cần sớm có các chính sách ưu tiên đầu tư hạ tầng bến cảng, phát triển tuyến tàu cao tốc chất lượng, vận tải hành khách bằng đường biển khó có thể phát triển đúng với tiềm năng mà dải bờ biển dài hơn 3.200 km của Việt Nam đang sở hữu.

VẬN TẢI HÀNG HOÁ ỔN ĐỊNH, ĐƯỜNG BIỂN DẪN DẮT CHUỖI LOGISTICS

Trên khía cạnh vận tải hàng hóa, tháng 7 ghi nhận sản lượng vận chuyển đạt 242,4 triệu tấn, tăng 0,9% so với tháng trước. Luân chuyển đạt 53,4 tỷ tấn.km, tăng 1,7%, phản ánh xu hướng ổn định sau giai đoạn tăng trưởng nhanh đầu năm. Tính chung trong 7 tháng qua, tổng lượng hàng hóa vận chuyển đạt 1.673,5 triệu tấn, tăng 13,7%, còn luân chuyển đạt 345,4 tỷ tấn.km, tăng 13,6% so với cùng kỳ năm trước.

Trong bức tranh toàn ngành, vận tải đường bộ tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất về sản lượng với hơn 1,22 tỷ tấn hàng hóa – tăng 14,1%. Tuy nhiên, do đặc thù phục vụ các tuyến cự ly ngắn và vừa, luân chuyển chỉ đạt 75,5 tỷ tấn.km, tương ứng mức tăng 8,9%. Tình trạng quá tải trên hệ thống quốc lộ và các tuyến đường kết nối khu công nghiệp với cảng biển ngày càng phổ biến, cho thấy tính chất manh mún và chưa tối ưu của mạng logistics nội địa.

Ngược lại, vận tải đường biển đang thể hiện vai trò then chốt trong luân chuyển quốc tế và logistics đường dài. Dù chỉ chiếm 5,2% về sản lượng (87,9 triệu tấn), nhưng lại đóng góp tới 53% tổng luân chuyển toàn ngành – đạt 184 tỷ tấn.km. Đây là minh chứng rõ nét cho năng lực chuyên chở vượt trội của vận tải biển.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn đang phải gánh chịu chi phí logistics cao do hạn chế về cảng cạn. Đặc biệt sợi dây kết nối giữa đường sắt đến cảng biển và dịch vụ hỗ trợ vẫn chưa đồng bộ khiến ngành vận tải biển chưa phát huy hết tiềm năng.

Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực gia nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, các chuyên gia cho rằng phải cải thiện chi phí và hiệu quả logistics biển là chìa khoá then chốt, đóng vai trò quyết định đến năng lực cạnh tranh xuất khẩu.

Bên cạnh vận tải đường biển, vận tải đường thủy nội địa tiếp tục duy trì tăng trưởng ổn định, với 354,7 triệu tấn hàng hóa được vận chuyển trong bảy tháng, tăng 12,3%. Luân chuyển đạt 77,9 tỷ tấn.km – mức tăng 13,5% cho thấy khả năng cạnh tranh của loại hình này trong vận chuyển hàng rời, vật liệu xây dựng và nông sản tại các vùng kinh tế sông nước.

Tuy nhiên, cũng giống như vận tải đường biển, sự thiếu liên kết giữa cảng thủy nội địa với mạng đường bộ, cũng như thiếu các trung tâm logistics cấp vùng, đang là nút thắt lớn cần tháo gỡ.

Trong khi đó, đường sắt, dù mới chỉ vận chuyển 3,1 triệu tấn hàng, vẫn đóng vai trò tiềm năng trong chiến lược logistics xanh. Nếu được đầu tư vào hệ thống ga hàng hóa và tuyến kết nối các khu công nghiệp lớn, vận tải đường sắt hoàn toàn có thể gánh vác một phần nhu cầu logistics đang đè nặng lên đường bộ.

Trong bối cảnh những dự án đường sắt lớn đang trên đà khởi công, đặc biệt là tuyến đường sắt liên vận quốc tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, hoạt động vận tải qua loại hình này hứa hẹn sẽ mang tới nhiều con số ấn tượng trong tương lai.

Hàng không, với sản lượng khiêm tốn 0,3 triệu tấn, tiếp tục là lựa chọn cho những mặt hàng giá trị cao, đòi hỏi thời gian giao nhận ngắn. Tuy nhiên, luân chuyển giảm 3,9% so với cùng kỳ cho thấy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ đường biển và những thách thức về chi phí trong bối cảnh cước vận tải chưa hạ nhiệt.

Bức tranh vận tải tháng 7 không chỉ phản ánh sự phục hồi về mặt lượng, mà còn là chỉ dấu cho những yêu cầu mới về chất. Sự mất cân đối giữa sản lượng và luân chuyển ở một số loại hình, chi phí logistics còn cao, và năng lực kết nối còn hạn chế cho thấy nhu cầu tái cấu trúc toàn diện hệ thống hạ tầng và logistics quốc gia.

Các chuyên gia cho rằng thay vì phát triển riêng lẻ từng phương thức, Việt Nam cần hướng đến xây dựng hệ sinh thái logistics hiện đại, trong đó vận tải đa phương thức đóng vai trò trung tâm.

Do đó, việc đầu tư các trung tâm logistics liên kết cảng biển – đường sắt – đường bộ, kết hợp số hóa dữ liệu vận hành và tối ưu hóa quy trình giao nhận sẽ là chìa khóa để giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và chuẩn bị cho giai đoạn hội nhập sâu rộng tiếp theo.