Một cuộc khảo sát độc quyền 300 nhà thiết kế thời trang bởi Vogue Business mới đây cho thấy, để ngành thời trang phát triển bền vững, chúng ta cần thay đổi cách nhìn nhận về các vị trí nghề nghiệp.

Bà Orsola De Castro, người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Fashion Revolution, chia sẻ rằng: “Chúng tôi cần nhiều những sinh viên dám mơ ước trở thành nhà thiết kế nổi tiếng, kỹ thuật viên, người bán hàng thời trang trên nền tảng số hay Trưởng bộ phận thời trang cao cấp tại các nhà mốt...”

Bà De Castro cho rằng, để đạt được điều này, bản thân các trường đào tạo thời trang cần thay đổi, thể hiện rõ quan điểm này trong mọi khâu tuyển dụng, chính sách giữ chân nhân tài và cách thức ghi nhận đóng góp. Điều này đồng nghĩa với việc làm cho công việc ở chuỗi cung ứng và các vai trò kỹ thuật trở nên hấp dẫn và sáng tạo hơn.

Trong năm nay, Giải thưởng LVMH đã thêm vào Giải thưởng Savoir-Faire để vinh danh kỹ năng thủ công, chuyên môn kỹ thuật, khả năng sáng tạo hoặc sự cải tiến trong bền vững. Tập đoàn OTB đã mở một học viện nghề thủ công mang tên Scuola Dei Mestieri, đào tạo các kỹ năng quan trọng như tạo mẫu và may đo. Tập đoàn LVMH cũng thành lập Viện Métiers d'Excellence, truyền dạy những kỹ năng thủ công truyền thống…

Bên cạnh đó, hầu hết các tổ chức, doanh nghiệp thời trang trên thế giới hiện đều ưu tiên phát triển thời trang bền vững. So với các phương pháp thời trang truyền thống, thiết kế nguyên mẫu kỹ thuật số không cần sản xuất hàng loạt, vì các sản phẩm chỉ được sản xuất khi có đơn đặt hàng. Về lâu dài, đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật số trong ngành thời trang trở thành yêu cầu cấp thiết tại các quốc gia.

Đơn cử, tại Pháp, một trong những kinh đô thời trang lớn của thế giới, việc tích hợp công nghệ vào quy trình thiết kế, sản xuất và trình diễn đòi hỏi các nhà thiết kế, nhà sản xuất và chuyên gia trong ngành phải có hiểu biết về kỹ thuật số. Theo TS. Albane Forestier, Giám đốc Giảng dạy và Quản lý CSR tại IFA Paris, điều này đặt ra yêu cầu cho các trường đào tạo thời trang phải chú trọng hơn vào việc trang bị kiến thức và kỹ năng về VR, AR, thiết kế 3D… cho học viên.

Trong chuỗi cung ứng rộng lớn hơn, cũng có nhiều vai trò tiềm năng cho những người được đào tạo về thiết kế. Điều này tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, từ các vị trí thủ công truyền thống đến hậu cần và tìm nguồn cung ứng. Các chuyên gia nhận định rằng, với sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống tốt hơn, cùng với cơ hội phát triển nghề nghiệp và nâng cao kỹ năng, các công việc trong chuỗi cung ứng sẽ ngày càng trở nên hấp dẫn.

Ông Ben Barry, trưởng khoa thời trang của trường Parsons, cho biết: "Sinh viên tốt nghiệp ngành thời trang có thể áp dụng kiến thức của mình vào nhiều lĩnh vực khác nhau, không chỉ giới hạn trong việc tự tạo dựng thương hiệu hoặc làm việc cho một nhãn hiệu có sẵn.

Họ có thể tham gia vào các sáng kiến về thời trang bền vững, đổi mới công nghệ, hoặc góp phần định hình các chính sách về đa dạng, công bằng và hòa nhập. Thời trang là một lăng kính mà qua đó, họ có thể tạo ra ảnh hưởng tích cực đến nhiều ngành công nghiệp".

Tại Việt Nam, tính đến trước 6/2025,  có 11 trường đại học, cao đẳng, trung cấp đào tạo 4 ngành chính: công nghệ may, thiết kế thời trang, công nghệ sợi dệt và may thời trang. Hàng năm, các trường này chỉ cung cấp khoảng 1.900 lao động (200 trình độ đại học, 1.400 cao đẳng, 300 trung cấp), một con số chưa đáp ứng được cả về số lượng lẫn chất lượng so với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

Thầy Tạ Văn Hiển, Phó Trưởng khoa, Khoa May và Thời trang, Trường Đại học Sao Đỏ, chia sẻ: “Trong những năm gần đây, thí sinh đăng ký vào ngành Công nghệ dệt, may có xu hướng giảm nhẹ cho thấy sự thay đổi trong việc lựa chọn ngành nghề, đồng thời đặt ra thách thức mới cho công tác tuyển sinh và đào tạo nguồn nhân lực của ngành.

Nguyên nhân đầu tiên đến từ sự đa dạng hóa các ngành học. Hiện nay, các em học sinh có thể lựa chọn nhiều ngành mới, hấp dẫn gắn với công nghệ, đổi mới sáng tạo hoặc kinh tế số. Điều này khiến ngành Công nghệ dệt may trở nên kém thu hút các bạn trẻ. Ngoài ra, sự cạnh tranh giữa các ngành đào tạo ngày càng nhiều”.

Với kinh nghiệm nhiều năm phân tích thị trường lao động, ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM, khẳng định ngành dệt may - thời trang là ngành kinh tế chủ lực, không chỉ thu hút lượng lớn lao động mà còn góp phần quan trọng vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thực tế, doanh nghiệp dệt may và thời trang thường xuyên trong tình trạng thiếu hụt nhân sự ở nhiều vị trí then chốt: thiết kế mẫu, kỹ thuật viên rập, thợ may có tay nghề cao, quản lý sản xuất, chuyên viên logistics ngành hàng thời trang, nhà thiết kế 2D/3D và thậm chí là cả những người làm nội dung số cho thời trang.

Từ phía doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Bình Phú, Tổng Công ty 28 (TP.HCM), cho biết: “Nhu cầu tuyển dụng trong ngành dệt, may rất lớn, gần như các sinh viên học ngành này đều có việc làm ngay sau khi ra trường. Các doanh nghiệp thường phải chủ động liên kết, đặt hàng trước với các trường đại học nhằm đảm bảo tuyển dụng được lao động chất lượng”.

Trong khi đó, đại diện khoa Công nghệ dệt, may, Trường Vật liệu, Đại học Bách khoa Hà Nội, chia sẻ sinh viên ngành này thường được các công ty, doanh nghiệp chủ động đến trường phỏng vấn, tuyển chọn hoặc thiết lập quan hệ hợp tác thực tập. Điều này giúp rút ngắn đáng kể khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để sinh viên sẵn sàng bước vào môi trường làm việc chuyên nghiệp ngay sau khi ra trường.

Theo ông Trần Anh Tuấn, các em học sinh có thể bắt đầu từ học nghề, rồi sau đó từng bước phát triển lên các bậc học cao hơn như liên thông lên đại học để theo đuổi đam mê. Đối với học sinh yêu thích thời trang nhưng tài chính eo hẹp, ông Tuấn khuyên nên chọn các cơ sở đào tạo nghề có liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, bắt đầu từ việc học thiết kế hoặc may công nghiệp, sau đó dần phát triển lên.

Quan trọng hơn cả, theo ông Tuấn, trong kỷ nguyên số, người học cần chủ động kết hợp học thêm các kỹ năng số như vẽ thiết kế trên máy tính, chụp ảnh sản phẩm, livestream bán hàng và kỹ năng truyền thông.