Mới đây, Bệnh viện E đã cứu sống nam thanh niên 20 tuổi ngừng tim đột ngột khi đang tập gym. Theo thông tin từ bệnh viện, may mắn nam thanh niên được phát hiện kịp thời, ép tim liên tục trước khi đến bệnh viện. Với sự hỗ trợ của máy sốc điện xách tay và ê-kíp bác sĩ Bệnh viện E, bệnh nhân đã hồi sinh ngoạn mục.

Cũng gặp sự cố sức khỏe khi đang vận động thể lực, ngày 4/8 vừa qua, giới bóng đá Việt Nam không khỏi bàng hoàng khi nghe tin trọng tài Trần Đình Thịnh qua đời, sau khi bị ngất ở buổi kiểm tra thể lực chuẩn bị cho mùa giải 2025 - 2026 tại Hà Nội.

Theo các chuyên gia, hai vụ việc liên tiếp xảy ra không chỉ là nỗi đau riêng với gia đình nạn nhân mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh với cộng đồng – đặc biệt là người trẻ có thói quen luyện tập thể lực mà chưa hiểu rõ về sức khỏe tim mạch của bản thân. 

BS.CKI Lê Văn Tuyến, Trung tâm Tim mạch, Hệ thống Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, cho biết, mặc dù y học đã có nhiều tiến bộ nhưng tỷ lệ tử vong do ngừng tim đột ngột vẫn rất cao, chiếm từ 5 – 30%. Phần lớn trường hợp ngừng tim xảy ra trước khi bệnh nhân được đưa tới bệnh viện. Riêng tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế, năm 2023 đã có hơn 200.000 ca tử vong do bệnh tim mạch, trong đó 85% là ngừng tim.

Theo ThS.BS Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam, ngừng tim đột ngột (nhồi máu cơ tim) có thể xảy ra với bất cứ ai, do đó người trẻ cũng không nên chủ quan. "Dù ở người bình thường, tưởng chừng khỏe mạnh thì tình trạng ngừng tim đột ngột vẫn có thể xảy ra, thường do bệnh tiềm ẩn chưa biểu hiện, hoặc rối loạn gene, điện học khó phát hiện", bác sĩ Mạnh thông tin.

Bác sĩ Mạnh cho biết có một số thói quen trong lối sống hoặc một số sai lầm trong quá trình tập luyện có thể dẫn tới tình trạng ngừng tim đột ngột. Chẳng hạn như:

- Tập luyện quá sức: Việc tập luyện quá sức, gắng sức khi cơ thể chưa sẵn sàng có thể gây rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp cấp và có thể gây ra tình trạng ngừng tim. Đặc biệt nguy hiểm khi người thực hiện tập bài tập ép ngực, nín thở nâng tạ...

- Không hiểu rõ về tình trạng sức khỏe: Nhiều người sức khoẻ hoàn toàn bình thường nhưng lại mắc các rối loạn nhịp tiềm ẩn như: hội chứng Brugada, hội chứng QT dài bẩm sinh, bệnh cơ tim giãn... Những yếu tố nguy cơ này thường sẽ không gây ra triệu chứng rõ rệt nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây ngừng tim khi tập luyện.

- Lạm dụng thực phẩm chức năng: Hiện nay, rất nhiều người lạm dụng dùng thực phẩm chức năng để tăng khối cơ và dùng các sản phẩm nước uống tăng lực khi tập luyện. Ngoài ra, một số sản phẩm tăng lực hoặc thực phẩm chức năng trôi nổi có thể chứa steroid hoặc các chất kích thích bị cấm. Thường xuyên sử dụng các sản phẩm này có thể làm tăng nguy cơ mắc rung thất hoặc nhồi máu cơ tim cấp.

- Bỏ qua các dấu hiệu bất thường: Nhiều người cho rằng mình còn trẻ - khỏe nên chủ quan, bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo bệnh tim mạch khi tập luyện như đau ngực khi gắng sức, hồi hộp, khó thở, chóng mặt…

- Không bổ sung đủ chất: Một số chất điện giải như canxi, natri, kali... quan trọng để các phản ứng hóa học diễn ra trong cơ thể hoạt động chính xác. Canxi và kali phải cân bằng, nằm ở hai bên của màng tế bào, sẵn sàng đổi chỗ cho nhau, giúp các cơ co lại hoặc các dây thần kinh truyền các xung động. Nếu không có đủ các chất điện giải này, các tế bào cơ tim sẽ không thể di chuyển, điều đó có nghĩa là tim sẽ không bơm được máu...

Theo bác sĩ Mạnh, ngừng tim đột ngột có thể có hoặc không triệu chứng báo trước. Dấu hiệu gồm đau thắt hoặc khó chịu ở vùng ngực, cảm giác bóp nghẹt, đè ép hoặc nóng rát ở vùng ngực, kéo dài hoặc chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn. Người bệnh có cảm giác hụt hơi, khó thở, hoa mắt, chóng mặt, mất ý thức thoáng qua, tim đập nhanh.

“Trong các tình huống này, khoảng thời gian vàng để cấp cứu ngưng tim là 4 phút đầu tiên, vì sau đó não của người gặp nạn hoặc bệnh nhân sẽ bị tổn thương nặng nề, rất khó hồi phục. Khả năng cứu sống người bệnh phụ thuộc chủ yếu vào khả năng cũng như kỹ năng cấp cứu tại chỗ", bác sĩ Mạnh cho hay.

Trước đó, đầu tháng 7, bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM) cũng vừa tiếp nhận cấp cứu 2 bệnh nhân gặp sự cố sức khỏe nghiêm trọng khi tham gia giải chạy bộ. ThS.BS. chuyên khoa 1 Nguyễn Kim Long, khoa Cấp cứu BV Nhân dân 115, cho biết cả hai trường hợp đều được Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM chuyển đến trong tình trạng suy kiệt sau chơi thể thao.

Trường hợp đầu tiên là nữ bệnh nhân (34 tuổi) bị ngất và co giật tay chân sau khi chạy bộ được khoảng 4 km. Qua thăm khám, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị rối loạn điện giải do vận động quá sức. Trường hợp tiếp theo là nam vận động viên người Hàn Quốc (33 tuổi) bị tụt huyết áp, suy hô hấp sau khi chạy khoảng 3 km. Qua kiểm tra chuyên sâu, bệnh nhân được xác định có tổn thương cơ tim do tăng men tim, hậu quả của vận động cường độ cao.

Tương tự, tại Bệnh viện Chợ Rẫy, các bác sĩ đã tiếp nhận bệnh nhân T.Q.T. (31 tuổi) nhập viện trong tình trạng lơ mơ, bứt rứt, có cơn co giật, tự thở oxy qua mask và nước tiểu có màu nâu sậm. Bệnh nhân được chẩn đoán mắc hội chứng ly giải cơ vân do vận động nặng khi chạy marathon….

Từ các sự cố này, BS. Long cảnh báo người dân không được chủ quan khi nghĩ rằng càng tập càng thấy khoẻ, song trên thực tế các bệnh lý tim mạch, huyết áp, rối loạn điện giải có thể âm thầm phát triển và chỉ bộc lộ khi vận động mạnh.

“Trước khi tham gia chạy bộ hay chơi thể thao cường độ cao, chúng ta nên đo huyết áp, điện tâm đồ (ECG); kiểm tra công thức máu, điện giải đồ; tầm soát chức năng gan, thận; xem xét tiền sử bệnh nội - ngoại khoa,” BS Long lưu ý.

BS Long cũng khuyến cáo người tham gia các hoạt động thể thao cần lên kế hoạch chuẩn bị sức khoẻ kỹ lưỡng, như ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc; bổ sung nước và điện giải đúng cách, tránh rượu bia. Không nên thi đấu khi đang ốm, mệt hoặc dùng thuốc lợi tiểu...

Trong khi đó, TS.BS Phạm Minh Huy, Khoa Hồi sức cấp cứu Bệnh viện Chợ Rẫy, đã chỉ ra 3 yếu tố chính dẫn đến nguy cơ bị hội chứng ly giải cơ vân gồm vận động kéo dài, vận động cường độ cao và trong môi trường nắng nóng. Bác sĩ Minh Huy khuyến cáo, nếu có một trong 3 yếu tố nguy cơ, người tập nên cẩn thận, phải bù đủ dịch, bù đủ điện giải và các chất dinh dưỡng trong quá trình tập luyện.