Với sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và nông dân, hy vọng về sự phục hồi ngành mía vẫn tồn tại và những giải pháp tái sinh bền vững đang dần được triển khai.

Vào những năm 1990, cây mía đường đã trở thành cây trồng chủ lực tại Thanh Hóa, đặc biệt ở các vùng trung du và miền núi, nơi mà người dân đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế. Cây mía không chỉ giúp xóa đói giảm nghèo, mà còn tạo ra công ăn việc làm cho hàng nghìn lao động.

Các chính sách khuyến khích của tỉnh đã giúp mở rộng diện tích trồng mía, và Thanh Hóa nhanh chóng trở thành "thủ phủ" mía đường của cả nước. Mía không chỉ giúp người dân cải thiện thu nhập mà còn góp phần vào việc nâng cao chất lượng đời sống.

ĐỐI MẶT NHIỀU KHÓ KHĂN

Những con đường mới được hình thành, giúp việc vận chuyển mía từ các vùng trồng đến các nhà máy chế biến trở nên dễ dàng, thuận tiện hơn. Từ đó, nhiều hộ gia đình đã có đủ ăn, đủ mặc, thậm chí có thể mua nhà, sắm xe.

Ông Hà Văn Phương, một nông dân ở xã Thanh Tân, huyện Như Thanh, chia sẻ: "Gia đình tôi đã chuyển hết các cây trồng kém hiệu quả sang trồng mía, nhờ vậy mỗi năm gia đình dư giả hơn 100 triệu đồng. Chính sách ưu đãi của tỉnh đã giúp nhiều gia đình thoát nghèo, đủ ăn, đủ mặc, và con cái học hành đàng hoàng."

Cây mía thực sự là một trong những biểu tượng của sự phát triển kinh tế tại Thanh Hóa. Chính sự phát triển mạnh mẽ của cây mía đã đưa nhiều vùng quê nghèo thành những điểm sáng về kinh tế nông thôn.

Tuy nhiên, sau thời kỳ hoàng kim, cây mía bắt đầu gặp phải những khó khăn không nhỏ. Giá mía liên tục giảm trong khi chi phí sản xuất ngày càng tăng, khiến nhiều nông dân không thể duy trì việc trồng mía.

Những năm gần đây, diện tích mía đã giảm mạnh. Tại xã Thăng Long, huyện Nông Cống, diện tích mía đã giảm từ 260 ha xuống chỉ còn 68 ha. Giá mía từ năm 2017 đến 2019 chỉ còn duy trì ở mức 750-800 nghìn đồng/tấn, khiến nhiều hộ gia đình chuyển sang trồng các cây trồng khác như sắn, cà phê hay keo.

Bà Lê Thị Hương, nguyên Giám đốc Nông trường Lê Đình Chinh, cho biết: "Ngày xưa, xã Thăng Long là ‘vựa mía’ của huyện, nhưng giờ diện tích mía đã giảm mạnh. Mía không còn mang lại thu nhập như trước, khiến nhiều gia đình chuyển sang trồng cây khác".

Giá mía lao dốc, không thể cạnh tranh của mía với các cây trồng khác đã khiến ngành mía gặp rất nhiều khó khăn. Mặc dù vậy, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp trong tỉnh đã bắt đầu triển khai những giải pháp để cứu vãn ngành mía đường.

HƯỚNG ĐI MỚI ĐỂ TÁI SINH CÂY MÍA

Một trong những giải pháp quan trọng mà các doanh nghiệp, như Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn, đang áp dụng là đầu tư vào giống mía chất lượng cao.

Công ty này đã áp dụng công nghệ nuôi cấy mô và chọn tạo giống mía có năng suất cao, giúp tăng trưởng năng suất sản xuất. Ông Lê Bá Chiều, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn, chia sẻ: "Chúng tôi đã đưa ra giải pháp tái cơ cấu giống mía và áp dụng công nghệ nuôi cấy mô để cải thiện năng suất. Chúng tôi cũng trợ giá giống, phân bón và thu mua mía nguyên liệu cao hơn các nhà máy khác để khuyến khích nông dân trồng mía".

Trong bối cảnh ngành mía gặp khó khăn, chính quyền tỉnh Thanh Hóa đã tiếp tục đẩy mạnh cải tổ ngành mía, với các chính sách hỗ trợ nông dân trồng mía quy mô lớn và tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất. Tỉnh Thanh Hóa đã tập trung vào việc cơ cấu lại giống mía có năng suất cao và tổ chức sản xuất quy mô lớn, đồng thời xây dựng các cơ chế hỗ trợ lâu dài cho nông dân.

Ông Vũ Quang Trung, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Thanh Hóa, cho biết: "Chúng tôi sẽ tiếp tục cơ cấu lại giống mía có năng suất cao và tổ chức sản xuất quy mô lớn để phục hồi và phát triển bền vững ngành mía." Tuy nhiên, việc khôi phục lại ngành mía trong bối cảnh hiện tại không phải là điều dễ dàng. Những khó khăn như sản xuất manh mún, thiếu lao động và công nghệ thâm canh hạn chế vẫn đang là những rào cản lớn đối với ngành mía tại Thanh Hóa.

Điển hình trong nỗ lực tái sinh cây mía là Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn (Lasuco), đơn vị tiên phong trong việc tham gia thị trường carbon quốc tế. Từ năm 2014 đến 2021, Lasuco đã bán tín chỉ carbon cho một tổ chức tại Thái Lan và thu về hơn 12 triệu Euro.

Mới đây, Lasuco đã ký kết hợp tác với hai đối tác Nhật Bản để triển khai dự án tín chỉ carbon từ cải thiện quản lý đất nông nghiệp. Dự án này giúp tăng năng suất mía và giảm phát thải khí nhà kính, nhờ vào việc áp dụng công nghệ giám sát vệ tinh và các quy trình canh tác bền vững.

Dự án này được kỳ vọng sẽ là một mô hình mẫu cho các địa phương khác, khi Lasuco dự định mở rộng quy mô dự án lên 8.000-10.000 ha vào năm 2026. Ngoài việc giúp nông dân tăng thu nhập, dự án này còn giúp bảo vệ môi trường và phát triển ngành mía bền vững. Thanh Hóa, với sự hỗ trợ của các doanh nghiệp và chính quyền, có thể lại tìm ra con đường mới cho cây mía, mang lại thu nhập ổn định cho người dân và góp phần vào sự phát triển kinh tế nông thôn.

Hy vọng rằng, với những nỗ lực tái sinh bền vững, cây mía sẽ lại trở thành một nguồn thu ổn định cho người dân Thanh Hóa, không chỉ giúp phát triển nền nông nghiệp mà còn góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế bền vững của tỉnh.