Ngày 31/7/2025, Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao (HVNCLC), Trung tâm BSA, Chương trình HVNCLC – Chuẩn hội nhập phối hợp tổ chức Diễn đàn Chuyển đổi Xanh & Ngày hội Tái chế 2025, với sự đồng hành của Công ty cổ phần Nhựa tái chế Duy Tân (Duy Tân Recycling).

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được cho rằng Thành phố đang đối mặt với những chuyển động toàn cầu chưa từng có. Trong đó, chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà đã trở thành xu thế sống còn.

Trong bối cảnh toàn cầu tái cấu trúc chuỗi cung ứng, biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, các yêu cầu về ESG (môi trường, xã hội và quản trị) trở thành chuẩn mực bắt buộc, TP.HCM đã và đang xác định rõ chuyển đổi xanh chính là chiến lược trung tâm để duy trì vị thế đầu tàu kinh tế, gia tăng sức cạnh tranh và hướng đến phát triển bền vững.

VẪN CÒN KHOẢNG CÁCH LỚN TỪ NHẬN THỨC ĐẾN HÀNH ĐỘNG

Ông Nguyễn Văn Được thông tin: TP.HCM vừa đón tin vui khi lọt vào top 2 đô thị giữ chân cư dân tốt nhất thế giới theo khảo sát của Gensler Research Institute. Đây là một kết quả khẳng định sức hấp dẫn và năng lực sống của thành phố trong mắt cư dân toàn cầu.

Tuy nhiên, niềm vui này đi kèm với áp lực lớn hơn: Làm sao để giữ vững vị thế trong một “bối cảnh mới” đầy biến động.

Theo Chủ tịch UBND TP.HCM, có bốn yếu tố cốt lõi định hình lại ý nghĩa của hai từ “phát triển”. 

Thứ nhất, biến đổi khí hậu không còn là dự báo mà là thực tế diễn ra hàng ngày, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái đô thị và sinh kế người dân. 

Thứ hai, chuỗi cung ứng toàn cầu tái cấu trúc với các tiêu chuẩn ESG trở thành điều kiện tiên quyết để hàng hóa và dịch vụ Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế. 

Thứ ba, cạnh tranh địa chính trị và kinh tế khốc liệt đòi hỏi thành phố không chỉ mạnh về GRDP mà còn phải sở hữu năng lực chống chịu và đổi mới vượt trội. 

Thứ tư, không gian đô thị được mở rộng với sự phối hợp vùng trong tam giác phát triển TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, càng đòi hỏi chiến lược chuyển đổi xanh liên kết và nhất quán.

Tại diễn đàn, các chuyên gia và doanh nghiệp có chung nhận xét bức tranh tổng quan về mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp tại TP.HCM nói riêng và Việt Nam nói chung trên hành trình xanh hóa vẫn còn nhiều mảng màu trầm.

Dẫn một khảo sát của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban 4) thực hiện cuối năm 2024, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, cho biết có tới 64% doanh nghiệp chưa chuẩn bị gì cho vấn đề chuyển đổi xanh.

Ông An cho rằng có thể doanh nghiệp đã nghe nói hoặc có nhận thức, nhưng khâu chuẩn bị để thực thi vẫn là con số không đối với gần 2/3 đơn vị được khảo sát. Thực tế này đáng lo ngại khi 97% doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí siêu nhỏ, với nguồn lực hạn chế về mọi mặt, từ tài chính, công nghệ, thông tin đến khả năng kết nối.

“Nếu các doanh nghiệp không sẵn sàng vào cuộc, mục tiêu Net Zero vào năm 2050 không chỉ là chiếc áo quá rộng đối với Việt Nam, mà lộ trình này có thể không dành cho chúng ta”, ông An nhấn mạnh. 

Đồng quan điểm, bà Phạm Minh Hương, Giám đốc Dịch vụ Phát triển bền vững, Deloitte Việt Nam, dẫn khảo sát cho thấy mặc dù có tới 80% doanh nghiệp từng nghe nói về phát triển bền vững, nhưng chỉ 15% trong số đó đã xây dựng chiến lược và đáng chú ý hơn, chỉ có 5% là thực sự có kế hoạch hành động cụ thể.

“Doanh nghiệp có vẻ sẵn sàng về mặt ý định, nhưng vướng mắc lớn nhất vẫn nằm ở nguồn tài chính để triển khai và nguồn nhân lực có chuyên môn”, bà Hương phân tích. 

THÁCH THỨC VỀ DỮ LIỆU, TƯ DUY VÀ VAI TRÒ CỦA LIÊN KẾT

Đi sâu vào những rào cản cụ thể, ông Nguyễn Huy, Giám đốc ngành Đảm bảo kinh doanh và Dịch vụ thực phẩm, khu vực Việt Nam và Campuchia, Tập đoàn Intertek, chỉ rõ thách thức lớn nhất chính là việc thiếu một hệ thống dữ liệu đồng bộ và hệ thống quản lý đủ tin cậy để đo lường, báo cáo quá trình giảm phát thải.

“Trong danh sách 350 doanh nghiệp dẫn đầu về khí hậu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (Climate Leader) của Financial Times, sau khi rà soát kỹ lưỡng, chúng ta vẫn chưa tìm thấy doanh nghiệp Việt Nam nào”.

Theo ông Huy, lý do cốt lõi nằm ở tiêu chí đánh giá yêu cầu dữ liệu giảm phát thải ròng trong suốt 5 năm (2018 - 2023) – một quá trình mà phần lớn doanh nghiệp Việt chưa thể đáp ứng. 

Một thách thức khác là vấn đề về tư duy khi nhiều doanh nghiệp vẫn xem chuyển đổi xanh như một chương trình marketing, đánh bóng thương hiệu ngắn hạn thay vì một chiến lược kinh doanh cốt lõi, lâu dài. 

Để thay đổi điều này, chuyên gia cho rằng cần có những minh chứng thực tế về hiệu quả kinh tế, như giảm chi phí năng lượng và tăng năng suất, để thuyết phục ban lãnh đạo. Trước những thách thức đó, việc hình thành các liên minh ngành nghề được xem là một trong những giải pháp tối ưu. 

Bên cạnh đó, bà Minh Hương cũng chỉ ra một áp lực khác đến từ thị trường đối với mức độ sẵn sàng chi trả của người tiêu dùng cho các sản phẩm xanh. 

Tuy nhiên, trong thách thức luôn có cơ hội. Khi chi phí cho các sản phẩm công nghệ xanh còn cao, người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang các hành vi bền vững khác như cân nhắc các sản phẩm tái chế hoặc được làm mới (refurbished).