Phát biểu giải trình tại phiên thảo luận về báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023” chiều ngày 28/10, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nêu rõ: bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phát triển nhà ở xã hội trong thời gian qua còn nhiều tồn tại, bất cập, chưa đáp ứng nhu cầu, kỳ vọng của công nhân, người lao động và người thu nhập thấp…

NHIỀU QUY ĐỊNH MỚI, ƯU ĐÃI VỀ NHÀ Ở XÃ HỘI, THÁO GỠ KHÓ KHĂN VƯỚNG MẮC

Bộ trưởng cho biết thực hiện đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030. Từ năm 2021 đến nay, các địa phương đã quy hoạch 9.757 hecta đất xây dựng nhà ở xã hội; có 622 dự án nhà ở xã hội được triển khai với quy mô 565.177 căn, trong đó đã hoàn thành 79 dự án, với quy mô 40.679 căn; đã khởi công xây dựng 131 dự án với quy mô 111.687 căn; đã chấp thuận chủ trương đầu tư 412 dự án, với quy mô 411.076 căn.

Theo Bộ trường, kết quả này chưa đáp ứng nhu cầu của công nhân, người lao động và người thu nhập thấp, nhiều địa phương chưa hoàn thành chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội.

Từ những vướng mắc, khó khăn trong phát triển nhà ở xã hội, Đảng, Chính phủ, Quốc hội đã có nhiều chủ trương, biện pháp thúc đẩy công tác này.

Gần đây nhất, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị 34 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới. Chính phủ đã ban hành Kế hoạch triển khai đề án và nhiều chỉ đạo phát triển nhà ở xã hội.

Quốc hội đã ban hành Luật Nhà ở năm 2023, Luật Đất đai năm 2024 và nhiều quy định có liên quan để tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc phát triển nhà ở xã hội.

Theo báo cáo của Đoàn giám sát có 60 nội dung vướng mắc trong phát triển nhà ở xã hội. Vướng mắc về pháp luật đã được tháo gỡ thông qua Luật Nhà ở năm 2023 và Luật Đất đai năm 2024 và các quy định pháp luật khác có liên quan.

Đối với Luật Nhà ở năm 2023 đã có nhiều nội dung, quy định mới về nhà ở xã hội. Đối với Luật Nhà ở năm 2023 có 5 nội dung quy định mới liên quan đến nhà ở xã hội để góp phần tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong triển khai xây dựng các dự án nhà ở xã hội.

Thứ nhất, về đối tượng đã bổ sung là doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp. Đây là một nội dung rất mới, rất tích cực giúp tháo gỡ khó khăn về vốn cho cả chủ đầu tư và doanh nghiệp sử dụng lao động trong khu công nghiệp.

Thứ hai, về tiêu chuẩn diện tích nhà ở xã hội, đã quy định rõ nhà ở xã hội phải được thiết kế xây dựng khép kín, tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, phù hợp với tiêu chuẩn áp dụng theo quy định của pháp luật. Quy định này đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội như ý kiến lo ngại của đại biểu.

Thứ ba, về quy trình, thủ tục đầu tư nhà ở xã hội. Đây là vướng mắc gây kéo dài thời gian triển khai thực hiện dự án nhà ở xã hội.

Cụ thể hóa Điều 34 của Luật Nhà ở năm 2023, tại Nghị định 100 năm 2024 của Chính phủ đã dành một chương để quy định các giai đoạn đầu tư dự án nhà ở xã hội và nhà ở cho lực lượng vũ trang. Đây là điểm mới so với quy định của Luật Nhà ở năm 2014

Thứ tư, về chính sách ưu đãi nhà ở xã hội và cắt giảm thủ tục hành chính. Luật Nhà ở năm 2023 đã có nhiều cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn cũng như cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường ưu đãi, khuyến khích chủ đầu tư cho phát triển nhà ở xã hội.

Cụ thể, được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án, chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn và không phải thực hiện thủ tục đề nghị miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Quy định này cũng rút ngắn đáng kể thời gian để triển khai dự án nhà ở xã hội.

Các dự án này cũng được ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế. Được dành tỷ lệ tối đa 20% tổng diện tích đất ở trong phạm vi dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ thương mại, nhà ở thương mại. Việc đầu tư này được hạch toán riêng, không phải tính chi phí đầu tư xây dựng phần công trình kinh doanh dịch vụ nhà ở thương mại vào giá thành nhà ở xã hội.

Các dự án cũng được vay vốn với lãi suất ưu đãi, trường hợp xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê thì được vay vốn với lãi suất thấp hơn và thời gian vay dài hơn so với trường hợp xây dựng nhà ở xã hội để bán, cho thuê mua theo quy định của Thủ tướng trong từng thời kỳ…

Thứ năm, về bố trí quỹ đất phát triển nhà ở xã hội. Trong Luật Nhà ở đã quy định rõ việc phải bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch. UBND cấp tỉnh phải bố trí để thực hiện chương trình kế hoạch phát triển nhà ở. Trong Luật Nhà ở bổ sung thêm quy định về loại hình nhà lưu trú công nhân và nhà ở cho lực lượng vũ trang.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh: “Với những quy định mới này trong Luật Nhà ở năm 2023, cơ bản đã tháo gỡ được khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai phát triển nhà ở xã hội như ý kiến của Đoàn giám sát cũng như ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội đã nêu”.

ĐA DẠNG CÁC LOẠI HÌNH NHÀ Ở XÃ HỘI ĐỂ CÓ THỂ MUA, THUÊ, THUÊ MUA NHÀ LƯU TRÚ

Tiếp thu ý kiến của đoàn giám sát và của các đại biểu, ông Nghị cho biết Bộ Xây dựng cùng với các bộ, ngành, các địa phương sẽ tập trung thực hiện Chỉ thị 34 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới cũng như thực hiện Nghị quyết giám sát của Quốc hội về chuyên đề này và các chương trình, đề án, kế hoạch chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phát triển nhà ở xã hội.

Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác phát triển nhà ở xã hội. Xác định phát triển nhà ở xã hội là quyết tâm chính trị, nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên trong phát triển kinh tế xã hội của các địa phương. Đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào hệ thống chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội 5 năm hằng năm của từng địa phương.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh việc phát triển đa dạng các loại hình nhà ở xã hội để có thể mua, thuê, thuê mua nhà lưu trú, tăng tỷ lệ nhà ở xã hội cho thuê.

Ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn các quy định pháp luật vừa được thông qua liên quan đến phát triển nhà ở xã hội. Đồng thời tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan đến phát triển nhà ở xã hội, như Luật Quy hoạch đô thị nông thôn, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu...

Nhằm thúc đẩy triển khai các dự án nhà ở xã hội tại các địa phương, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị đề nghị các địa phương rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng để ưu tiên bố trí quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội phù hợp với chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở và phải xác định rõ diện tích đất xây dựng nhà ở xã hội trong quy hoạch.

Cùng với đó bố trí ngân sách thỏa đáng để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đầu tư hạ tầng kỹ thuật ngoài dự án nhà ở xã hội và các địa phương theo thẩm quyền ban hành các cơ chế hỗ trợ thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội theo thẩm quyền của các địa phương.

Hiện nay một số địa phương thực hiện rất tốt và Hội đồng nhân dân đã thông qua Nghị quyết để có cơ chế hỗ trợ cho phát triển dự án nhà ở xã hội ở địa phương như Hải Phòng, Bắc Ninh, Bắc Giang, Bình Dương, Tây Ninh, An Giang và một số địa phương khác, ông Nghị thông tin.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng cũng đề cập việc tháo gỡ vướng mắc nguồn vốn tín dụng cũng như nghiên cứu quỹ phát triển nhà ở xã hội và cải cách thủ tục hành chính, cắt ngắn quy trình thủ tục triển khai dự án nhà ở xã hội.