Theo báo cáo của Grand View Research, quy mô thị trường sữa yến mạch toàn cầu đạt 2,23 tỷ USD vào năm 2020 và dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ CAGR 14,2% từ năm 2020 đến 2028.

Sự phát triển này được thúc đẩy bởi lối sống thuần chay ngày càng phổ biến và xu hướng tiêu dùng lành mạnh, khi người tiêu dùng có nhu cầu cao đối với các loại sữa thực vật giàu dinh dưỡng. 

Ngoài ra, các vấn đề như chứng không dung nạp lactose, dị ứng thực phẩm, cùng với sự gia tăng của chế độ ăn ít cholesterol đã khuyến khích các nhà sản xuất tung ra nhiều sản phẩm thay thế có nguồn gốc thực vật.

Điều này đã góp phần giúp sữa yến mạch chiếm lĩnh thị trường sữa, không chỉ nhờ vào đặc tính không gây dị ứng mà còn bởi vị ngon và lợi ích sức khỏe mà nó mang lại. Nhưng liệu sữa hạt có thực sự tốt cho sức khoẻ hơn sữa bò?

KHÔNG NÊN CHỈ XÉT ĐẾN LƯỢNG ĐƯỜNG 

Tất cả các loại sữa (bao gồm cả sữa bò) đều chứa đường, nhưng hàm lượng đường khác nhau tùy thuộc vào nguồn gốc và quy trình sản xuất. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), đây là hàm lượng đường trong một số loại sữa khác để so sánh:

Sữa bò nguyên kem: 11 gram đường/cốc.

Sữa bò bán tách béo: 11 gram đường/cốc.

Sữa bò tách béo: 12 gram đường/cốc.

Sữa yến mạch không đường: 7,01 gram đường/cốc. 

Sữa hạnh nhân không đường: 2 gram đường/cốc.

Sữa dừa không đường: 6 gram đường/cốc.

Sữa hạt điều không đường: 2 gram đường/cốc.

Dựa trên những số liệu này, có thể thấy sữa hạt và sữa yến mạch có lượng đường ít hơn đáng kể so với sữa bò và không chênh lệch nhiều so với sữa dừa – một lựa chọn sữa thực vật khác. Điều này khiến nhiều người tin rằng sữa hạt là một lựa chọn lành mạnh hơn. Nhưng chỉ cân nhắc lượng đường là chưa đủ.

Nhà hóa sinh người Pháp Jessie Inchauspé, được biết đến với biệt danh Glucose Goddess, giải thích: "Khi muốn biết một loại thực phẩm có làm tăng đường huyết hay không, chúng ta không chỉ nhìn vào hàm lượng đường mà còn phải xem xét cả hàm lượng tinh bột – vì tinh bột khi tiêu hóa sẽ chuyển hóa thành glucose. Hàm lượng chất béo và protein cũng rất quan trọng, vì chúng giúp làm giảm mức tăng đột biến của đường huyết".

Do đó, khi lựa chọn loại sữa tốt cho sức khỏe, không thể chỉ xét đến hàm lượng đường, mà phải đánh giá toàn bộ thành phần dinh dưỡng. Tương tự như nước ép trái cây, phần lớn chất xơ thực vật trong sữa yến mạch bị loại bỏ trong quá trình sản xuất, khiến sản phẩm gần như không còn chất xơ, nhưng vẫn giữ nguyên lượng đường tự nhiên.

Chất xơ đóng vai trò như một “tấm chắn” làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu, giúp đường huyết ổn định hơn. Đây cũng là lý do các chuyên gia dinh dưỡng thường khuyến nghị một bữa sáng giàu protein, chất béo và chất xơ, giúp duy trì nguồn năng lượng ổn định, tránh tình trạng đường huyết tăng giảm đột ngột, gây cảm giác mệt mỏi, thèm ăn và cáu gắt.

Theo Inchauspé, sữa bò có lợi hơn sữa hạt đáng kể. “Sữa bò về cơ bản bao gồm protein và chất béo”, cô nói. Trong khi đó, sữa yến mạch chứa nhiều tinh bột nhưng lại ít chất xơ, protein và chất béo, khiến đường huyết dễ tăng đột biến hơn.

“Tương tự, sữa từ các loại hạt có hàm lượng tinh bột rất thấp. Điều đó khiến sữa bò và sữa hạt là lựa chọn cân bằng đường huyết tốt hơn so với sữa yến mạch," chuyên gia này nhận định.

QUAN TRỌNG NHẤT LÀ ĐIỀU CƠ THỂ BẠN CẦN

Rõ ràng, ảnh hưởng của thực phẩm đến sức khỏe là một yếu tố rất quan trọng. Tuy nhiên, hầu hết các loại thực phẩm – bao gồm cả sữa – không thể được phân loại một cách đơn giản là tốt hay xấu cho tất cả mọi người. Việc sữa yến mạch hay sữa hạt có tốt cho sức khoẻ hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như: tình trạng sức khỏe hiện tại, bối cảnh tiêu thụ (kết hợp với thực phẩm nào), cũng như lượng sữa tiêu thụ mỗi ngày.

Hassan Vatanparast, giáo sư dinh dưỡng tại Đại học Saskatchewan, người đã nghiên cứu về các loại sữa thay thế, nhận định: "Những câu chuyện đơn giản kiểu như sữa bò truyền thống hoặc sữa hạt ‘tốt hay không tốt’ cho sức khoẻ thường không cân nhắc kỹ về sự phức tạp của yếu tố dinh dưỡng cho cơ thể”.

Sự phân chia rạch ròi giữa thực phẩm tốt hay không tốt cho sức khỏe thực ra phức tạp hơn nhiều so với quyết định lựa chọn ăn uống của chúng ta. Với nhiều người, sức khỏe chắc chắn là ưu tiên hàng đầu, nhưng hương vị, giá cả, nguy cơ dị ứng và tác động đến môi trường cũng là những yếu tố quan trọng không kém.

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà mỗi cá nhân bị áp lực cần suy nghĩ vượt ra ngoài bản thân, vượt ra ngoài những gì tốt cho cơ thể mình, để nhận thức rõ rằng thực phẩm chúng ta tiêu thụ có ảnh hưởng sâu sắc đến thế giới xung quanh – và đôi khi, những tác động đó còn nghiêm trọng hơn chúng ta tưởng. Và đừng áp lực chuyển sang sử dụng sữa hạt thay cho sữa bò vì chúng “tốt cho sức khoẻ và môi trường”. Suy cho cùng, vẫn có nhiều yếu tố cần cân nhắc hơn, và quan trọng nhất là sức khoẻ của bạn.

Nếu bạn có sức khỏe tốt và không tiêu thụ quá nhiều tinh bột trong các bữa ăn, cơ thể bạn sẽ có khả năng điều chỉnh lượng đường huyết sau khi uống một cốc sữa yến mạch và đưa mức glucose trở lại bình thường sau khi tăng đột ngột.

Ngoài ra, thực phẩm ăn kèm cũng có tác động đáng kể. Những thực phẩm giàu chất xơ, protein và chất béo có thể giúp làm giảm ảnh hưởng đến đường huyết bằng cách làm chậm quá trình hấp thụ glucose. Nhìn chung, một cốc sữa yến mạch không phải là vấn đề lớn đối với mức đường huyết của cơ thể.

Tuy nhiên, có một lưu ý quan trọng: Đối với những người mắc bệnh tiểu đường hoặc kháng insulin, glucose và lượng tinh bột trong chế độ ăn trở thành yếu tố đáng quan tâm hơn nhiều.

Chuyên gia dinh dưỡng và Giám đốc Dịch vụ Dinh dưỡng tại Viện Dị ứng Thực phẩm Jaffe (thuộc Trường Y khoa Icahn, Mount Sinai) Marion Groetch cho biết: "Nếu bạn bị tiểu đường, sữa yến mạch có thể không phải là lựa chọn tốt nhất, vì đây là một trong những loại sữa thay thế có hàm lượng carbohydrate cao”.

Dù vậy, nhìn chung, uống sữa yến mạch hay bất kỳ loại sữa nào cũng không gây hại cho sức khỏe, trừ khi bạn uống quá nhiều, có một chế độ ăn nhiều tinh bột, hoặc đang mắc bệnh tiểu đường.

Nếu phần lớn lượng chất lỏng bạn nạp vào cơ thể trong ngày đến từ sữa - dù là sữa thực vật hay động vật - thì có lẽ cũng không phải là một thói quen lý tưởng. Ăn uống điều độ và cân bằng vẫn là nguyên tắc quan trọng nhất.