Chiều 22/6/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Phong trào "Cả nước chung tay xây dựng nông thôn mới", Phong trào "Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau" giai đoạn 2021-2025.

Hội nghị diễn ra tại điểm cầu chính Trụ sở Chính phủ, kết nối đến trụ sở UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Cùng dự và đồng chủ trì Hội nghị tại điểm cầu Hà Nội có Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến, các Phó Thủ tướng: Trần Hồng Hà, Mai Văn Chính; Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan.

LẤY NÔNG NGHIỆP SINH THÁI – NÔNG DÂN VĂN MINH – NÔNG THÔN HIỆN ĐẠI LÀM TRỤ CỘT

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh vai trò then chốt của xây dựng nông thôn mới trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh bền vững và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Thủ tướng cho biết sau hơn một thập kỷ triển khai, chương trình xây dựng nông thôn mới đã đạt nhiều kết quả nổi bật: 79% số xã đạt chuẩn, 51% số huyện hoàn thành nhiệm vụ, 12 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Bộ mặt nông thôn có nhiều chuyển biến rõ nét về hạ tầng, đời sống, văn hóa, giáo dục, y tế. Việt Nam được quốc tế đánh giá là hình mẫu về thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ, nhất là trong giảm nghèo, cung cấp nước sạch và phát triển nông thôn.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực, Thủ tướng cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Một số địa bàn còn tỷ lệ nghèo cao trên 50%, phong trào thi đua tuy sôi nổi nhưng công tác khen thưởng chưa kịp thời, chưa phát hiện đầy đủ những nhân tố điển hình. Một bộ phận tổ chức, cá nhân có đóng góp lớn nhưng chưa được ghi nhận tương xứng.

Khẳng định lại giá trị cốt lõi của Nghị quyết 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh các bài học kinh nghiệm quý báu: sự lãnh đạo sâu sát, thường xuyên của Đảng – từ Bộ Chính trị, Ban Bí thư đến đồng chí Tổng Bí thư; sự đồng lòng của toàn dân tộc; vai trò then chốt của người nông dân; cùng sự phối hợp hiệu quả với bạn bè quốc tế.

Định hướng giai đoạn mới, Thủ tướng nêu rõ mục tiêu cao nhất là phát triển đất nước giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng, lấy nông nghiệp sinh thái – nông dân văn minh – nông thôn hiện đại làm trụ cột. Để đạt mục tiêu, cần huy động cả hệ thống chính trị thực hiện "4 đẩy mạnh": (1) Hoàn thiện thể chế để nông dân là trung tâm, nông nghiệp là động lực, nông thôn là nền tảng; (2) Phát triển hạ tầng chiến lược toàn diện, xanh và bền vững; (3) Xây dựng con người mới, nông dân mới thích ứng với cuộc cách mạng công nghệ và hội nhập toàn diện; (4) Đa dạng hóa sản phẩm, chuỗi cung ứng và thị trường xuất khẩu, tận dụng cơ hội từ các thị trường tiềm năng như thực phẩm Halal với 2 tỷ người tiêu dùng.

Đối với người nông dân, Thủ tướng nhấn mạnh "3 tiên phong": (1) Tiên phong thoát nghèo, làm giàu chính đáng; (2) Tiên phong xây dựng hình mẫu nông dân văn minh, sống trách nhiệm; (3) Tiên phong sản xuất xanh, chuyển đổi số, và đặc biệt là tham gia phong trào “Bình dân học vụ số”, tiến tới công dân số trong nền kinh tế số.

Thủ tướng cũng yêu cầu các bộ ngành, địa phương khẩn trương xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo giai đoạn 2026–2035 theo hướng tích hợp, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian.

Đặc biệt, Thủ tướng nhấn mạnh vai trò "vốn mồi" của Nhà nước trong huy động các nguồn lực xã hội, khuyến khích hợp tác công – tư. Song song, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, đảm bảo công bằng xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau, không đánh đổi môi trường và an sinh để chạy theo tăng trưởng đơn thuần.

ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2035: PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN VÀ HIỆN ĐẠI

Trình bày Báo cáo tóm tắt tổng kết Chương trình Mục tiêu Quốc gia giai đoạn 2021-2025; định hướng Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2026-2035, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy khẳng định: Chương trình đã góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp sinh thái, nông dân văn minh, nông thôn hiện đại. Qua đó, điều kiện sống của người dân, đặc biệt tại các vùng khó khăn, được cải thiện rõ rệt. Hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục, văn hóa ở nông thôn được đầu tư đồng bộ; tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh; cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động chuyển dịch tích cực, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề xuất mục tiêu cho giai đoạn 2026–2035 là xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trọng tâm là thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn trên nền tảng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; nâng cao chất lượng sống, thu nhập và khả năng tiếp cận dịch vụ của người dân, hướng tới mức sống tiệm cận đô thị.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2030 gồm: tăng gấp 2,5 lần thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn so với năm 2020; giảm nghèo đa chiều bình quân 1–1,5%/năm; ít nhất 80% xã đạt chuẩn nông thôn, trong đó 35% xã đạt chuẩn nâng cao, 10% xã đạt chuẩn nôn thôn mới hiện đại. Đến năm 2035, phấn đấu 90% xã đạt chuẩn nông thôn mới, 50% xã đạt chuẩn nâng cao và 25% đạt chuẩn nông thôn hiện đại; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn quốc giảm xuống dưới 1%.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề ra 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm tạo đột phá cho chương trình giai đoạn 2026-2035.

Thứ nhất, tiếp tục phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng, bảo đảm phong trào thi đua gắn với chăm lo an sinh xã hội, củng cố niềm tin của người dân.

Thứ hai, các cấp ủy Đảng, chính quyền và người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải giữ vai trò then chốt trong tổ chức phong trào; huy động hiệu quả sự phối hợp của toàn hệ thống chính trị.

Thứ ba, đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, mục tiêu của chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Thứ tư, tổ chức phong trào thi đua với nội dung, tiêu chí rõ ràng, thiết thực, bám sát thực tiễn địa phương, lấy người dân làm trung tâm và động lực triển khai.

Thứ năm, tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời tháo gỡ khó khăn và biểu dương các cá nhân, tập thể điển hình, góp phần lan tỏa phong trào sâu rộng trong cộng đồng.

TƯ DUY MỚI: TỪ HẠ TẦNG VẬT CHẤT SANG HẠ TẦNG CO NGƯỜI

Tại hội nghị, lãnh đạo các địa phương và nhiều Bộ, ngành đã đóng góp nhiều ý kiến thiết thực. Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang Hầu A Lềnh cho biết tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn của tỉnh còn rất thấp do địa hình chia cắt, nguồn lực hạn chế, đời sống người dân còn khó khăn. Ông đề nghị Trung ương tiếp tục hỗ trợ các địa phương chưa thể tự cân đối ngân sách, nhất là về hạ tầng chiến lược như giao thông, điện, mạng viễn thông.

Tương tự, Đắk Lắk – một tỉnh miền núi có hơn 50% đường giao thông nông thôn chưa được cứng hóa – cũng gặp nhiều trở ngại trong việc hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới. Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thiên Văn đề xuất Trung ương cần tính đến yếu tố địa hình, tỷ lệ hộ nghèo và thu nhập khi phân bổ vốn, đảm bảo công bằng giữa các vùng miền.

Trong khi đó, Thanh Hóa đạt nhiều thành tựu ấn tượng, giảm mạnh tỷ lệ hộ nghèo từ 27% năm 2010 xuống còn hơn 4,7% vào năm 2024. Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh cho biết 15/26 huyện đã đạt chuẩn nông thôn mới, tuy nhiên vẫn còn hàng chục xã miền núi đặc biệt khó khăn cần được hỗ trợ tiếp cận mục tiêu mới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, bước sang giai đoạn mới, cần chuyển trọng tâm từ đầu tư hạ tầng cứng sang đầu tư vào “hạ tầng con người” – chính là cư dân nông thôn. Mỗi người dân phải trở thành chủ thể của sự thay đổi, người nông dân không chỉ biết sản xuất mà cần được trang bị kiến thức quản trị, truyền thông, kết nối thị trường, kể chuyện sản phẩm.

Ông Hoan đề xuất tích hợp chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo để tránh phân mảnh nguồn lực, đồng thời điều chỉnh tư duy quy hoạch nông thôn. Quy hoạch không chỉ dừng ở sản xuất nông nghiệp mà cần định hình không gian phát triển kinh tế, phục hồi làng nghề, phát triển du lịch, thu hút đầu tư và khởi nghiệp nông nghiệp thông minh.

 

Tại hội nghị, Bộ Nội vụ đã công bố các quyết định của Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ khen thưởng 306 tập thể, cá nhân tiêu biểu trong thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia và phong trào thi đua.

Cụ thể, 31 huyện của 12 tỉnh, gồm 12 huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 19 huyện đạt chuẩn nông thôn mới được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng 3; 275 tập thể, cá nhân được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.

Tại hội nghị, Bộ Nội vụ đã công bố các quyết định của Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ khen thưởng 306 tập thể, cá nhân tiêu biểu trong thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia và phong trào thi đua. Cụ thể, 31 huyện của 12 tỉnh, gồm 12 huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 19 huyện đạt chuẩn nông thôn mới được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng 3; 275 tập thể, cá nhân được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.