TP. Hồ Chí Minh đứng thứ 102 trong xếp hạng chỉ số trung tâm tài chính (TTTC) toàn cầu (Global Financial Centre Index - GFCI) khi lần đầu tham gia đánh giá này vào tháng 3/2022. Mặc dù có biến động qua các kỳ báo cáo định kỳ 6 tháng, nhưng từ tháng 9/2023 đến nay, thứ hạng của TP. Hồ Chí Minh đang đi theo đà tăng. Theo báo cáo GFCI mới nhất, TP. Hồ Chí Minh lần đầu nằm trong top 100, với thứ hạng 98 với những bước tiến để thu hẹp khoảng cách với các trung tâm khác trong khu vực.

Quyết định thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh mang quyết tâm chính trị cao, thúc đẩy cho xu hướng phát triển trong những năm qua. Quyết định này được đánh giá có tính bước ngoặt trong nỗ lực của Việt Nam nhằm tăng cường thu hút đầu tư, tiếp thêm động lực cho sự phát triển của hệ thống tài chính.

Việc xây dựng hệ thống tài chính lành mạnh, có khả năng chống chịu linh hoạt, bảo đảm sự ổn định của thị trường vốn trong bối cảnh nhiều biến động như hiện nay sẽ góp phần vào nỗ lực củng cố vị thế, hiện thực hóa các mục tiêu vĩ mô về phát triển bền vững, tăng trưởng kinh tế, đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Một trung tâm tài chính cần hội tụ những yếu tố nào?

Trung tâm tài chính có thể hiểu là một thành phố hoặc khu vực có sự tập trung nhiều tổ chức dịch vụ tài chính đa dạng, với cơ sở hạ tầng phát triển và khối lượng lớn các giao dịch trong nước và quốc tế được thực hiện. Việc phân loại các trung tâm tài chính sẽ tùy thuộc vào cách thức đánh giá.

Đối với GFCI, có hai yếu tố đầu vào chính được sử dụng để đánh giá khả năng cạnh tranh và xếp hạng cho các trung tâm tài chính lớn trên toàn thế giới. Đầu tiên là yếu tố công cụ (instrumental factors) gồm các dữ liệu khách quan về khả năng cạnh tranh của các trung tâm tài chính, được thu thập từ các nguồn uy tín như Liên Hợp Quốc, Ngân hàng Thế giới (World Bank), Diễn đàn kinh tế thế giới,…

Các dữ liệu này được chia thành năm nhóm: (1) môi trường kinh doanh, (2) nguồn nhân lực, (3) cơ sở hạ tầng, (4) sự phát triển của ngành tài chính, (5) danh tiếng. Trong ấn bản mới nhất GFCI37, có 140 yếu tố công cụ được sử dụng. Thứ hai là đánh giá chủ quan từ các chuyên gia tài chính thông qua khảo sát trực tuyến. GFCI 37 sử dụng 31.314 đánh giá từ 4.946 người tham gia khảo sát.

Tổng quan, Việt Nam sẽ cần tạo điều kiện để các thành phố lớn phát triển toàn diện - từ nâng cao năng lực nội tại - việc xây dựng môi trường kinh doanh ổn định, công bằng, minh bạch với hành lang pháp lý và cơ chế thực thi mạnh mẽ, phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực - đến đa dạng hóa danh mục các sản phẩm tài chính, đồng thời đến tăng cường kết nối với các trung tâm tài chính khác trong khu vực và trên thế giới.

Trung tâm tài chính quốc tế phát huy vai trò chiến lược như thế nào?

Việc xây dựng trung tâm tài chính không chỉ là một bài toán mà còn là cơ hội để Việt Nam xây dựng một nền kinh tế vĩ mô bền vững, mang lại nhiều lợi ích dài hạn.

Thứ nhất, môi trường kinh doanh được cải thiện với cải cách hành lang pháp lý. Là trụ cột quan trọng nhất hình thành nên trung tâm tài chính, môi trường kinh doanh minh bạch, đảm bảo cạnh tranh công bằng sẽ giúp tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư. Có cơ chế pháp lý riêng, thành lập cơ quan chuyên trách quản lý và giải quyết các vụ việc, ưu đãi thuế, cơ chế một cửa,… trung tâm tài chính với môi trường kinh doanh vững chắc, với thể chế pháp lý song hành xu hướng quốc tế chắc chắn sẽ tạo điều kiện thuận lợi và thu hút các hoạt động của nhà đầu tư trong và ngoài nước tại Việt Nam.

Thứ hai, thúc đẩy thương mại toàn cầu. Trung tâm tài chính quốc tế sẽ là nền tảng để phát triển các công cụ tài chính công nghệ hiện đại. Ví dụ, một dự án Việt Nam có thể cân nhắc là Nền tảng Blockchain tài trợ thương mại (Trade Finance Blockchain Platform). Đây là nền tảng số hóa chứng từ xuất nhập khẩu dùng blockchain, kết nối các ngân hàng, hải quan, doanh nghiệp xuất nhập khẩu, giúp xử lý thư tín dụng (L/C), vận đơn, hóa đơn… một cách minh bạch, chống gian lận và rút ngắn thời gian thanh toán.

Khi được triển khai và vận hành hiệu quả, các công cụ có thể giúp doanh nghiệp sản xuất và xuất nhập khẩu phòng ngừa rủi ro biến động giá, tối ưu hóa chi phí và gia tăng năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Sự liên kết chặt chẽ giữa tài chính và hàng hóa cũng tạo điều kiện thúc đẩy thương mại toàn cầu và gia tăng vị thế chuỗi cung ứng.

Thứ ba, tăng cường thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng, trước hết là trong lĩnh vực tài chính. Việc hình thành trung tâm tài chính quốc tế sẽ mở ra cơ hội lớn để thu hút các định chế tài chính lớn trên thế giới như ngân hàng đầu tư quốc tế, quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ hưu trí, công ty quản lý tài sản và công ty bảo hiểm toàn cầu.

Sự hiện diện của các tổ chức tài chính then chốt không chỉ mang theo dòng vốn quy mô lớn mà còn là nguồn lực về công nghệ, kinh nghiệm quản trị, mô hình vận hành tiên tiến và mạng lưới quan hệ quốc tế - những yếu tố có vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của thị trường tài chính Việt Nam.

Tổng hòa hiệu ứng của việc đầu tư vào các yếu tố vĩ mô khác như môi trường kinh doanh, hệ thống pháp luật, hành lang pháp lý, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực… sẽ thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cho cả các ngành trọng yếu khác.

Thứ tư, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong lĩnh vực tài chính. Việc có đội ngũ chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, công nghệ, đặc biệt trong các mảng mới nổi như AI, blockchain và fintech, là một trong những yếu tố tạo sức cạnh tranh cho trung tâm tài chính. Bên cạnh việc đầu tư vào các chương trình giáo dục đào tạo trong nước, các thị trường linh hoạt, có cơ chế thu hút nguồn nhân lực từ nước ngoài cũng góp phần giúp Việt Nam thích ứng với những thay đổi của thị trường và những tiến bộ công nghệ.

Thứ năm, gia tăng hội nhập tài chính khu vực và quốc tế. Trung tâm tài chính quốc tế sẽ đóng vai trò cầu nối giữa Việt Nam với các trung tâm tài chính lớn trong khu vực và thế giới. Việc thúc đẩy thanh toán xuyên biên giới, áp dụng đa dạng phương thức thanh toán số, kết nối hệ thống tài chính với các đối tác toàn cầu sẽ giúp đẩy nhanh tiến trình hội nhập tài chính. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng chảy thương mại, đầu tư và hợp tác kinh tế quốc tế, giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng toàn cầu hóa, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng.

Một số lợi ích có thể nhìn thấy ngay trong quá trình nghiên cứu và xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Tuy nhiên, để tối ưu nguồn vốn và nguồn nhân lực, việc thành lập trung tâm tài chính đòi hỏi một giải pháp đồng bộ, trong đó nhấn mạnh xác định những lợi thế cạnh tranh riêng của Việt Nam và các hạng mục cần được ưu tiên như thể chế, cơ sở hạ tầng, công nghệ…