Phân tích Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ cho thấy loại vaccine lưỡng trị (bivalent) được nâng cấp nhằm phòng chống các dòng phụ BA.4 và BA.5 của biến thể Omicron và chủng virus gốc đã giúp ngăn ngừa khả năng mắc bệnh ở những người tiêm từ 2 - 4 liều vaccine ngừa Covid-19 trước đó.

Theo CNBC, đây là lần đầu tiên Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ đánh giá về hiệu quả trên thực tế của vaccine đối với dòng XBB. Trước đó, các nhà khoa học cảnh báo XBB có thể gây ra làn sóng Covid mới, bởi chúng có khả năng trốn tránh miễn dịch hiệu quả.

Theo kết quả phân tích được thực hiện từ ngày 1/12/2022 đến ngày 13/1/2023, khoảng thời gian các dòng phụ XBB và XBB.1.5 của biến thể Omicron lây lan mạnh ở Mỹ, loại vaccine được cải tiến có hiệu quả phòng ngừa đối với cả các dòng phụ BA.5 và XBB/XBB.1.5.

Các chuyên gia của CDC bày tỏ sự hài lòng đối với kết quả nghiên cứu. Họ cho rằng người dùng vaccine sẽ được bảo vệ hiệu quả hơn trước các biến chủng mới. "Vaccine giúp giảm một nửa nguy cơ nhiễm bệnh ở cấp độ dân số. Kinh nghiệm từ các đợt lây nhiễm cho thấy vaccine sẽ bảo vệ người dùng khỏi triệu chứng nghiêm trọng. Đây là nghiên cứu liên quan đến các ca nhiễm có triệu chứng. Chúng tôi phỏng đoán tỷ lệ ngăn ngừa ca nhập viện sẽ tương tự, trong khi khả năng ngăn ngừa ca tử vong cao hơn", tiến sĩ Ruth Link-Gelles, chuyên gia của CDC, cho biết.

Các nhà khoa học phát hiện XBB.1.5 có thể trốn tránh miễn dịch, chứa các đột biến cho phép nó liên kết tốt hơn với tế bào người. Nghiên cứu của CDC chỉ ra rằng vaccine tăng cường có thể bảo vệ người dùng trước cả XBB và các dòng virus khác như BA.5, BQ.1 và BQ.1.1. Tiến sĩ Brendan Jackson, người đứng đầu bộ phận kiểm soát Covid-19 của CDC, cho biết: "Khả năng bảo vệ của vaccine trước XBB và XBB.1.5 không bị giảm đi so với BA.5".

Theo CDC Mỹ, nghiên cứu này cho thấy hiệu quả của vaccine, nhưng người dân có thể không nhận ra lợi ích của tiêm chủng. Do đó, CDC Mỹ khuyến nghị người dân tiếp tục tiêm các loại vaccine ngừa Covid-19 được khuyến cáo. Trong khi đó, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) vừa đề xuất kế hoạch tiêm phòng Covid-19 một liều duy nhất cho người dân vào mùa Thu hằng năm, giống như tiêm phòng cúm. Theo FDA, trong tương lai, hầu hết mọi người dân có thể chỉ cần một liều vaccine ngừa Covid-19 mới nhất để khôi phục khả năng đề kháng, bất kể họ đã tiêm bao nhiêu liều trước đó.

Hiện tại, hầu hết mọi người dân ở Mỹ trước hết cần tiêm hai liều vaccine Covid-19 cơ bản cách nhau ít nhất 3 đến 4 tuần, tùy thuộc vào loại vaccine, sau đó là một liều nhắc lại vài tháng sau đó. Các liều vaccine chính của Pfizer dành cho trẻ em và người lớn bao gồm 3 mũi, với liều thứ 3 là "lưỡng trị" được tiêm khoảng 2 tháng sau đó. Nếu hội đồng bỏ phiếu ủng hộ đề xuất này, vaccine lưỡng trị của Pfizer và Moderna, nhắm mục tiêu vào cả biến thể Omicron và các biến chủng ban đầu, sẽ được sử dụng cho tất cả các liều vaccine Covid-19, chứ không chỉ làm liều tăng cường.

Trước đó, hồi tháng 9, CDC Mỹ khuyến nghị tiêm liều tăng cường vaccine mRNA Covid-19 thể lưỡng trị, có chứa thành phần chống lại các chủng BA.4 và BA.5 của biến thể Omicron, giúp bảo vệ tốt hơn khỏi các làn sóng dịch mới nhất. Theo cơ quan trên, khả năng miễn dịch của liều tăng cường bằng vaccine đơn trị suy giảm dần, trong khi hiệu quả của vaccine lưỡng trị cao hơn theo thời gian sau liều đơn trị trước đó. Theo báo cáo vào cuối tháng 12/2022 của CDC Mỹ, liều tăng cường vaccine thể lưỡng trị có thể tăng khả năng bảo vệ, giúp giảm số ca nhập viện hoặc phải điều trị tích cực.

Cụ thể số liệu của CDC Mỹ cho thấy hiệu quả của liều tăng cường vaccine lưỡng trị sau liều vaccine đơn trị sẽ giúp giảm 57% nguy cơ nhập viện do Covid-19 so với không tiêm và giảm 47% so với liều đơn trị được tiêm trước đó hơn 11 tháng. Tuy nhiên, theo tờ Washington Post, bất chấp những dữ liệu khả quan này, việc tiêm vaccine ngừa Covid-19 vẫn rất hạn chế ở Mỹ khi chỉ 14% số người Mỹ đủ điều kiện tiêm (5 tuổi trở lên) đã đi tiêm liều tăng cường ngừa các biến thể của Omicron.

Trong tình thế đó, số người dân Mỹ hưởng ứng liều tăng cường từ vaccine lưỡng trị càng có nguy cơ giảm đi khi dữ liệu sơ bộ được phân tích bởi các cơ quan y tế Mỹ cho rằng vaccine Covid-19 cập nhật của Pfizer (Mỹ) và đối tác Đức BioNTech có thể liên quan đến tình trạng đột quỵ não ở người lớn tuổi.

CDC Mỹ và FDA cho rằng cơ sở dữ liệu vaccine của CDC đã phát hiện ra một vấn đề an toàn có thể xảy ra, trong đó những người từ 65 tuổi trở lên có nhiều khả năng bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ trong hơn 21 ngày sau khi tiêm vaccine lưỡng trị của Pfizer-BioNTech. FDA và CDC cho biết, hệ thống báo cáo tác dụng phụ đối với vaccine của CDC, cơ sở dữ liệu của các quốc gia khác và cơ sở dữ liệu của Pfizer-BioNTech đã không đề cập tới vấn đề an toàn này, đồng thời cho biết thêm rằng vấn đề này cần được kiểm tra thêm.

Pfizer và BioNTech cho biết trong một tuyên bố rằng họ đã được biết về các báo cáo hạn chế về đột quỵ do thiếu máu cục bộ ở những người từ 65 tuổi trở lên sau khi tiêm phòng với mũi vaccine cập nhật của họ. "Cả Pfizer - BioNTech và CDC hay FDA đều không quan sát thấy những phát hiện tương tự trên nhiều hệ thống giám sát khác ở Mỹ và trên toàn cầu. Đồng thời không có bằng chứng nào kết luận rằng đột quỵ do thiếu máu cục bộ có liên quan đến việc sử dụng vaccine Covid-19 của các công ty này", báo cáo cho biết.

Mối lo ngại về vấn đề này chưa được xác định với mũi vaccine "lưỡng trị" của Moderna. Hiện cả CDC và FDA vẫn tiếp tục khuyến nghị người từ 6 tháng tuổi trở lên nên cập nhật thông tin về việc tiêm vaccine Covid-19 của mình.