Theo khảo sát của Insider và Morning Consult, một bộ phận không nhỏ công dân thế giới theo đuổi xu hướng FIRE (Financial Independence Retire Early, được hiểu là độc lập tài chính, nghỉ hưu sớm) ưu tiên tiết kiệm tới 70% thu nhập để có thể nghỉ ngơi sớm trước tuổi ngày càng lan rộng khắp nơi.

Theo đuổi xu hướng FIRE, dòng du khách “hưu trí trẻ” trên thế giới bao gồm cả giới trí thức và doanh nhân. Họ có nhu cầu muốn dành nhiều hơn thời gian cuộc đời để trải nghiệm những môi trường sống an toàn và mới mẻ, những nền văn hóa phong phú cũng như phong cảnh thiên nhiên đa dạng.

Tận dụng xu hướng này, nhiều quốc gia Đông Nam Á đã có những chính sách hấp dẫn để thu hút tầng lớp khách du lịch hưu trí. Hiện, khu vực có 4 quốc gia cấp thị thực hưu trí cho người nước ngoài là Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines, với thời gian lưu trú từ 1 đến 10 năm, không giới hạn số lần nhập cảnh. Chính sách thu hút lượng lớn khách nghỉ hưu từ khắp nơi đổ về các quốc gia này, góp phần đáng kể thúc đẩy ngành du lịch phát triển.

Điển hình, Thái Lan là một trong những quốc gia Đông Nam Á đầu tiên có chính sách visa riêng hướng tới đối tượng khách du lịch nước ngoài đã nghỉ hưu, gọi là “retirement visa”. Chỉ cần từ 50 tuổi trở lên và sở hữu tài khoản ngân hàng mở tại Thái Lan với số dư trên 800.000 bath (gần 550 triệu đồng), khách nước ngoài có thể xin visa Thái Lan trong 1 năm. Thậm chí, tháng 9/2022, Thái Lan còn kéo dài khoảng thời gian này lên 10 năm, với một số điều kiện đi kèm nhất định.

Vào tháng 12 năm ngoái, Indonesia giới thiệu thị thực "Ngôi nhà thứ hai" cho phép công dân nước ngoài có thể gửi 2 tỷ rupiah tại một trong những ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước Indonesia trong thời gian lưu trú lên đến một thập kỷ. Nhanh nhạy không kém, từ năm 2002, chính phủ Malaysia cũng công bố Chương trình “Malaysia ngôi nhà thứ hai của tôi” (Malaysia my second home - MM2H) với thị thực có thể gia hạn sau 10 năm, dành cho người nước ngoài đến nghỉ hưu và sống tại đất nước này.

Thậm chí, tại “thiên đường của những bãi biển” Philippines, chính phủ còn đồng ý để cơ quan chuyên cấp giấy nhập cảnh cho người về hưu sáp nhập với Bộ Du lịch từ năm 2006, nhằm thu hút người nghỉ hưu đến quốc đảo này du lịch, rồi sau đó thành cư dân thường trú luôn. Tương tự, kể từ ngày năm 2023, lao động nước ngoài kiếm được ít nhất 21.500 USD/tháng tại Singapore được gia hạn thị thực kéo dài 5 năm (so với 2 - 3 năm trước đó). Người có thành tích xuất sắc trong các lĩnh vực như nghệ thuật và văn hóa, thể thao, khoa học và công nghệ, nghiên cứu, dù không đáp ứng các tiêu chí về mức lương trên cũng đủ điều kiện để nộp đơn xin thị thực dài hạn...

Mới đây, theo GOBankingRates, một ấn phẩm tài chính cá nhân của Nasdaq, Việt Nam đứng thứ 4 trong top 10 điểm đến an toàn nhất để nghỉ hưu ở Châu Á với chi phí dưới 2.000 USD. Chi phí trung bình hàng tháng ở Việt Nam vào mức 1.117 USD, xếp hạng hòa bình toàn cầu ở mức 1.786. Chỉ số chi phí sinh hoạt của Việt Nam ở mức thấp (24), nhưng GDP của Việt Nam cao hơn hầu hết các nước trong danh sách, đạt hơn 462 tỉ USD.

Trước đó, hồi tháng 2 năm nay, thành phố Hội An (Quảng Nam) và Đà Nẵng là hai thành phố tại Việt Nam được trang web nổi tiếng quốc tế - Investing - đưa vào danh sách 9 nơi lý tưởng cho cuộc sống hưu trí bên cạnh TP Munich (Đức), TP Myrtle Beach (Nam Carolina, Mỹ), TP Porto (Bồ Đào Nha), TP Ljubljana (Slovenia), Marbella (Tây Ban Nha), Sofia (Bulgaria) và Kuala Lumpur (Malaysia). Theo Investing, Hội An rất đẹp và chi phí sinh hoạt khoảng 960USD/tháng, khiến thành phố này trở thành một địa điểm sống lý tưởng cho những người hưu trí. Trong khi đó, Đà Nẵng là nơi có tỷ lệ ô nhiễm môi trường cực thấp và khí hậu ôn hòa. 

Theo các chuyên gia của tạp chí Travel Leisure của Mỹ, Việt Nam là điểm đến thích hợp để nghỉ hưu, nhờ sở hữu bãi biển đẹp, phong cảnh, ẩm thực, lịch sử và văn hóa địa phương độc đáo. Đặc biệt, chi phí sinh hoạt ở Việt Nam chỉ bằng khoảng một nửa so với Mỹ, với giá thuê nhà thấp hơn khoảng 75%. Chi phí sinh sống và mua nhà tại TP.HCM lần lượt thấp hơn khoảng 62% và 83% so với tại New York. Ngoài ra, dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng cao tại Việt Nam có giá phải chăng, các bệnh viện quốc tế ở TP.HCM có nhân viên y tế có thể giao tiếp tốt bằng tiếng Anh.

Do đó, năm 2022, Việt Nam cũng từng được Travel Leisure bình chọn là 1 trong 8 quốc gia lý tưởng cho người nước ngoài nghỉ hưu. Tuy nhiên, tới nay, Việt Nam vẫn chưa có chính sách cụ thể để thu hút khách du lịch hưu trí. Điều này khiến hưu trí người nước ngoài chỉ có thể lựa chọn lưu trú ngắn ngày khi du lịch Việt Nam, thay vì ở lại lâu hơn.

Nhận định về tiềm năng của nhóm khách hưu trí nước ngoài với du lịch Việt Nam, ông Steven Wolstenholme, Chủ tịch kiêm CEO Hoiana Resort & Golf, cho biết có thể chia họ thành 2 nhóm: Nhóm 1, những người đã nghỉ hưu và muốn sang Việt Nam trong khoảng thời gian dài, có thể từ 1 - 2 tháng; nhóm 2 là những người đã nghỉ hưu sau đó muốn chuyển hẳn sang Việt Nam sinh sống.

“Cả 2 nhóm này đều rất quan trọng vì họ không có nhu cầu kiếm tiền, không lấy mất công việc của người khác trong khi lại tạo thêm nguồn thu nhập và công việc cho người Việt Nam”, ông Steven Wolstenholme trao đổi với phóng viên bên lề hội thảo Cộng hưởng sức mạnh đầu tư, vì một Việt Nam thịnh vượng.

Theo phó giáo sư, tiến sỹ Phạm Hồng Long, Trưởng khoa Du lịch học, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), muốn hấp dẫn nhóm khách hưu trí nước ngoài, Việt Nam cần phát triển hạ tầng, quan tâm đầu tư xây dựng không gian sống xanh lành mạnh, khai thác sức hấp dẫn khác biệt từ bản sắc văn hóa và ẩm thực bản địa… Đặc biệt, quan trọng hơn hết là xem xét mở rộng chính sách về visa nghỉ hưu để thu hút đối tượng này đến Việt Nam.

Không chỉ “lọt lưới” dòng khách ngoại theo đuổi xu hướng FIRE, ngành du lịch Việt cũng mới dành rất ít sự quan tâm cho khách hưu nội địa. Thậm chí, mới số ít đơn vị lữ hành lớn có thiết kế tour riêng dành cho khách hàng cao tuổi. Theo kết quả nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch (Tổng Cục Du lịch), nhóm du khách nghỉ hưu đi du lịch ngày càng nhiều; phần lớn có xu hướng tiêu dùng xanh, bền vững và coi trọng hành vi mua sắm thân thiện với môi trường... Nhóm khách này được xếp vào dòng đối tượng đặc thù, vì thế đòi hỏi cao tính chuyên nghiệp trong xây dựng, tổ chức tour.

Để thu hút đối tượng du khách hưu nói trên, các chuyên gia gợi ý ngành du lịch và y tế nước nhà nên hợp tác để thiết kế các chương trình gắn kết giữa hoạt động du lịch với liệu trình phục hồi sức khỏe cho người cao tuổi nhằm nâng cao giá trị trải nghiệm cho dòng khách đặc thù này.