Ngày 25/6, với đa số đại biểu tham gia bỏ phiếu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế giá trị gia tăng; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (1 luật sửa 8 luật).

CHỦ ĐẦU TƯ ĐƯỢC TRAO QUYỀN CHỌN NHÀ THẦU TRONG TRƯỜNG HỢP ĐẶC BIỆT

Báo cáo tóm tắt về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự án 1 luật sửa 8 luật, liên quan đến sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, về quy định trao quyền cho doanh nghiệp nhà nước được tự quyết định hoạt động mua sắm, đấu thầu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Chính phủ chỉnh lý lại quy định tại dự thảo Luật Đấu thầu theo hướng quy định hoạt động lựa chọn nhà thầu của bất kỳ đối tượng nào (kể cả doanh nghiệp nhà nước) có sử dụng vốn ngân sách nhà nước đều phải thực hiện theo quy định của Luật Đấu thầu;

Đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu không sử dụng vốn NSNN, doanh nghiệp nhà nước được quyền tự quyết định trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình. Đồng thời, dự thảo Luật bổ sung quy định nhằm tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả, bảo đảm việc thực hiện quyền tự chủ của doanh nghiệp nhà nước gắn với yêu cầu quản lý chặt chẽ, phòng ngừa rủi ro và sử dụng vốn hiệu quả của doanh nghiệp.

Về quy định cho phép lựa chọn hình thức lựa chọn nhà thầu, Chính phủ đã chỉnh lý, hoàn thiện quy định này theo hướng quy định nguyên tắc trao quyền cho chủ đầu tư được ưu tiên áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu có quy trình, thủ tục đơn giản, thuận lợi nhất như: chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, đặt hàng. Ngoài các hình thức được ưu tiên áp dụng nêu trên, chủ đầu tư được lựa chọn các hình thức khác như đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh và các hình thức khác phù hợp với quy mô, tính chất của gói thầu;

Luật cũng tiếp tục mở rộng trường hợp được áp dụng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, đấu thầu hạn chế, đặt hàng... để bảo đảm tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện; đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết việc lựa chọn hình thức lựa chọn nhà thầu đối với các hình thức còn lại.

Theo Bộ Tài chính, quy định nêu trên đã mở rộng quyền tự chủ của chủ đầu tư trong việc quyết định các hình thức lựa chọn nhà thầu theo quy định của Luật, đồng thời tạo cơ chế linh hoạt, chủ động, bảo đảm thực hiện chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án (cơ chế này cũng đã được quy định tại Nghị quyết số 68-NQ/TW).

CƠ CHẾ CHIA SẺ PHẦN TĂNG, GIẢM DOANH THU, XỬ LÝ 11 DỰ ÁN BOT GIAO THÔNG KÉM HIỆU QUẢ

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP), để tạo cơ sở cho Chính phủ hướng dẫn nội dung này, Chính phủ đã chỉnh lý dự thảo tại Điều 51 và Điều 82 theo hướng quy định khung tỷ lệ, cụ thể là mức giảm từ 75-90% và mức tăng từ 110%-125% để cơ quan có thẩm quyền quyết định trong quá trình lập dự án và đàm phán với nhà đầu tư, bảo đảm tính linh hoạt.

Đối với các dự án PPP khoa học, công nghệ, quy định không yêu cầu nhà đầu tư chia sẻ phần tăng doanh thu trong 03 năm đầu sau thời điểm vận hành, kinh doanh; đồng thời, cho phép áp dụng mức chia sẻ 100% phần chênh lệch giảm giữa doanh thu thực tế và doanh thu trong phương án tài chính trong cùng khoảng thời gian nếu doanh thu thực tế thấp hơn là chính sách vượt trội để thúc đẩy hợp tác công tư trong lĩnh vực này nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Liên quan đến xử lý vướng mắc giảm doanh thu của các dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ được ký kết trước ngày 01/01/2021, Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu rõ: việc bổ sung quy định của Luật PPP về cơ chế xử lý rủi ro giảm doanh thu đối với các dự án BOT có hợp đồng được ký kết trước thời điểm Luật PPP có hiệu lực là rất cần thiết nhằm thực hiện thống nhất, đồng bộ, xử lý triệt để các vướng mắc.

Theo thống kê của Chính phủ có 11 dự án BOT giao thông bị sụt giảm doanh thu. Các dự án này đều là các dự án kém hiệu quả, Nhà nước phải có trách nhiệm xử lý bởi hầu hết vướng mắc do các nguyên nhân khách quan hoặc do lỗi của cơ quan Nhà nước mà không phải do lỗi của nhà đầu tư. Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) tổ chức đàm phán với các nhà đầu tư, bên cho vay để giảm lãi vay, giảm lợi nhuận. Tuy nhiên, trên thực tế có thể phát sinh một số dự án BOT giao thông chuyển tiếp khác gặp vấn đề tương tự.

Vấn đề này đã được cấp có thẩm quyền đồng ý cho bổ sung quy định Nhà nước chia sẻ phần giảm doanh thu với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP theo tỷ lệ phần chênh lệch giữa doanh thu trong các phương án tài chính và doanh thu thực tế; đồng thời có ý kiến đề nghị cân nhắc bổ sung quy định về tỷ lệ cụ thể mà Nhà nước chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP về phần chênh lệch giữa doanh thu trong phương án tài chính và doanh thu thực tế của dự án.

Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định quy định quy định chi tiết về tỷ lệ mà Nhà nước chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP về phần chênh lệch giữa doanh thu trong phương án tài chính và doanh thu thực tế; đồng thời quy định cụ thể trách nhiệm chia sẻ của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án và bên cho vay nhằm bảo đảm nguyên tắc "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", làm cơ sở để Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định việc áp dụng cơ chế chia sẻ này.

PHÂN CẤP THẨM QUYỀN CHẤP THUẬN CHỦ TRƯƠNG ĐẦU TƯ CHO UBND CẤP TỈNH VỚI 07 NHÓM DỰ ÁN

Về thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, theo quy định pháp luật hiện hành, văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư là cơ sở để triển khai các thủ tục về đất đai (giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, giao khu vực biển); xây dựng (cấp Giấy phép xây dựng); môi trường (đánh giá tác động môi trường);… là cơ sở ghi nhận ưu đãi và bảo hộ đầu tư.

Luật đã phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ cho UBND cấp tỉnh đối với 07 nhóm dự án đầu tư.

Đó là dự án đầu tư có yêu cầu di dân tái định cư từ 10.000 người trở lên ở miền núi, từ 20.000 người trở lên ở vùng khác; Dự án đầu tư xây dựng mới: cảng hàng không, sân bay; đường cất hạ cánh của cảng hàng không, sân bay; nhà ga hành khách của cảng hàng không quốc tế; nhà ga hàng hóa của cảng hàng không, sân bay có công suất từ 1 triệu tấn/năm trở lên; Dự án đầu tư mới kinh doanh vận chuyển hành khách bằng đường hàng không; Dự án đầu tư chế biến dầu khí.

Đồng thời, dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư cũng sẽ đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính chấp thuận chủ trương đầu tư và cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Hiện nay, Chính phủ đang tiến hành tổng kết tình hình thi hành Luật Đầu tư. Đề xuất nghiên cứu bãi bỏ thủ tục chấp nhận chủ trương đầu tư sẽ được nghiên cứu, đánh giá toàn diện trong quá trình này.

Về cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh và đơn giản hoá thủ tục hành chính, hiện nay, trong khuôn khổ Nghị quyết số 66/NQ-CP ngày 26/3/2025 về chương trình cắt giảm, đơn giản hoá thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025, Chính phủ đã phân công các bộ, ngành triển khai các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể để đảm bảo mục tiêu trong năm 2025 bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết; giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết của các thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính;…

Thực hiện yêu cầu trên, Luật Đầu tư (sửa đổi) và dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư đã sửa đổi, bổ sung theo hướng cắt giảm đầu mục hồ sơ, số bộ hồ sơ đề nghị thực hiện thủ tục chấp thuận, điều chỉnh chủ trương đầu tư và cắt giảm 30% số ngày thực hiện thủ tục để đẩy nhanh quá trình giải quyết thủ tục đầu tư, cắt giảm chi phí cho việc thực hiện thủ tục, thực hiện mục tiêu cải cách thủ tục hành chính.

Về việc cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh, đây là nội dung có tác động, ảnh hưởng đến quốc phòng, an  ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khoẻ cộng đồng.

Hiện nay, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính đã văn bản đề nghị các bộ ngành, địa phương thực hiện rà soát, đề xuất cắt giảm các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết. Theo đó, các nội dung này sẽ được rà soát toàn diện để cắt giảm, bãi bỏ trong quá trình sửa tổng thể Luật Đầu tư tại kỳ họp tháng 10/2025, Bộ Tài chính cho biết.