Ngày 12/6, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và Liên minh Năng lượng Toàn cầu vì Con người và Hành tinh (GEAPP) đã bắt tay lập nền tảng ENABLE chuyên hỗ trợ phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng pin (BESS) cho các nền kinh tế carbon thấp.

ENABLE là một nền tảng dành riêng cho đẩy nhanh việc triển khai lưu trữ pin trên khắp khu vực Châu Á- Thái Bình Dương bằng cách tập hợp và tập trung nguồn nhân lực và tài chính để đẩy nhanh các dự án BESS, cùng với các đối tác phát triển có cùng chí hướng khác.

Trong đó, ADB điều phối khoản tài trợ 500.000 USD từ Quỹ Đổi mới Năng lượng Thông minh (SEIF) và 250.000 USD từ GEAPP. ENABLE sẽ huy động nguồn lực tài chính và nhân lực từ ADB, GEAPP cùng các đối tác để tăng tốc thực hiện các dự án BESS, với 3 thị trường đầu tiên là Việt Nam, Mông Cổ và Campuchia.

Cụ thể, nền tảng sẽ hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo năng lực, phát triển dự án thí điểm, xây dựng chính sách, chuẩn hóa kỹ thuật và ứng dụng công nghệ số như trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực lưu trữ năng lượng. Chương trình cũng tập trung vào các mô hình tài chính và kinh doanh sáng tạo nhằm mở rộng quy mô ứng dụng BESS.

Trong giai đoạn 3 năm đầu, ENABLE sẽ ưu tiên Việt Nam, Mông Cổ và Campuchia, với cách tiếp cận tùy chỉnh dựa trên giai đoạn phát triển BESS của từng quốc gia. Với kế hoạch mở rộng quy mô, nền tảng này đặt mục tiêu mở rộng phạm vi tiếp cận đến các quốc gia khác trong khu vực.

Các lĩnh vực trọng tâm ban đầu bao gồm các nghiên cứu tích hợp BESS quy mô lưới điện do tư nhân dẫn đầu, khuôn khổ chính sách, hướng dẫn mua sắm, tiêu chuẩn kỹ thuật, ứng dụng các công cụ kỹ thuật số như AI và các mô hình kinh doanh sáng tạo để triển khai lưu trữ. Các quốc gia sẽ nhận được hỗ trợ có mục tiêu để tích hợp BESS với năng lực tái tạo đang phát triển của họ.

Bằng cách tạo ra các dự án có khả năng vay vốn nhanh chóng và tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư tư nhân, quan hệ đối tác mang tính bước ngoặt này giữa ADB và GEAPP nhằm mục đích biến BESS thành nền tảng cho tương lai năng lượng bền vững của khu vực.

Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh được Chính phủ phê duyệt vào tháng 4, giải pháp pin lưu trữ được định hướng phát triển để phục vụ nhu cầu hệ thống và kết hợp với năng lượng tái tạo. Pin lưu trữ được bố trí phân tán gần các trung tâm nguồn điện gió, điện mặt trời hoặc trên hệ thống điện tại các trung tâm phụ tải.

Mục tiêu vào năm 2030, dự kiến đạt công suất pin lưu trữ khoảng 10.000 - 16.300 MW. Định hướng đến 2050, công suất mở rộng lên 95.983 - 96.120 MW để phù hợp với tỷ trọng cao của năng lượng tái tạo.

"Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu 49% tổng công suất điện đến từ năng lượng mặt trời và gió. Nhưng để đạt được điều đó, chúng ta cần thiết lập hệ thống pin lưu trữ năng lượng", ông Nguyễn Mạnh Cường, đại diện Viện Năng lượng Việt Nam nhận định.

Theo ADB, năng lượng tái tạo đang phát triển nhanh chóng ở châu Á - Thái Bình Dương. Dự kiến, công suất năng lượng tái tạo tại khu vực này sẽ tăng gần 430 GW giai đoạn 2023–2028. Với mức độ mở rộng này, BESS là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định của lưới điện và tối ưu hóa hiệu quả của năng lượng tái tạo.

"ENABLE giải quyết các rào cản chính bằng cách cung cấp chuyên môn kỹ thuật, hỗ trợ phát triển dự án và các giải pháp tài chính sáng tạo giúp các quốc gia tích hợp nhiều năng lượng tái tạo hơn vào lưới điện của họ," bà Cindy Cisneros-Tiangco, Giám đốc Các Khu vực mới nổi, Văn phòng Năng lượng của ADB cho biết. "Khi nhu cầu năng lượng trong khu vực đang gia tăng nhanh chóng, hệ thống pin lưu trữ năng lượng trở thành công nghệ thiết yếu để đảm bảo hệ thống điện sạch, ổn định và tin cậy."

Còn theo bà Kitty Bu, Phó Chủ tịch khu vực Đông Nam Á tại GEAPP, sự phát triển nhanh chóng của năng lượng tái tạo trong khu vực vừa là thành tựu vừa là thách thức.

"Thông qua ENABLE, GEAPP đang giúp giải quyết khoảng cách lưu trữ pin quan trọng có thể hạn chế tiềm năng năng lượng sạch của khu vực," bà cho biết. "Cách tiếp cận của chúng tôi rất đặc biệt, chúng tôi sử dụng vốn từ thiện để giảm rủi ro và huy động nhiều vốn đầu tư hơn từ khu vực tư nhân. Sự hợp tác của chúng tôi với ADB cho phép chúng tôi giải quyết các rào cản thị trường một cách có hệ thống và tạo ra các điều kiện để BESS trở thành một cơ hội đầu tư hấp dẫn, chính thống trên toàn khu vực".

Theo dự báo của McKinsey, thị trường BESS đang chuyển mình với tiềm năng trong nhiều phân khúc khác nhau, từ hệ thống lưu trữ lớn đến các hệ thống nhỏ phục vụ hộ gia đình. Quy mô thị trường BESS toàn cầu dự báo đạt giá trị từ 120 đến 150 tỷ USD vào năm 2030.