Bảy tỉnh ven biển miền Tây Nam Bộ chịu tác động trực tiếp bởi hạn, mặn gồm Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Cà Mau và Kiên Giang; trong đó Bến Tre, Trà Vinh và Sóc Trăng những năm gần đây liêp tiếp chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các kỳ xâm nhập mặn.

CHỦ ĐỘNG PHÒNG, CHỐNG VÀ THÍCH ỨNG VỚI HẠN MẶN

Từ đầu mùa khô 2024 - 2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre đã có văn bản chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương chủ động bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh.

Theo đó tỉnh đã xác định phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách nhằm tập trung huy động nguồn lực và thực hiện với quyết tâm chính trị cao nhất; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp phòng, chống hạn, mặn mùa khô năm 2025.

Ông Đoàn Văn Đảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre thông tin: hiện nay công tác vận hành các công trình thủy lợi được tỉnh chỉ đạo phải phối hợp chặt chẽ với các địa phương, có phương án vận hành linh hoạt nhằm hạn chế tình trạng ô nhiễm nguồn nước, bảo đảm tiêu thoát nước phù hợp.

Cùng với đó là đánh giá hiện trạng các hồ chứa, nhu cầu sử dụng nước của từng khu vực; rà soát, cập nhật quy trình vận hành, phương án bảo vệ hồ chứa để vận hành phù hợp đảm bảo phát huy hiệu quả một cách tối đa.

Đối với ngành nông nghiệp, ông Đảnh cho biết tỉnh bám sát tình hình, kịp thời thông tin về diễn biến tình hình xâm nhập mặn đến các cấp, ngành và người dân địa phương dễ dàng tiếp nhận và chia sẻ thông tin rộng rãi. Tỉnh cũng khuyến cáo, hướng dẫn người dân thực hiện các giải pháp canh tác, sản xuất phù hợp, nhất là đối với các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, cây giống, hoa kiểng…

Sau đợt hạn mặn khốc liệt nhất từ trước đến nay vào năm 2016, tỉnh Bến Tre đã có nhiều kinh nghiệm, bài học quý trong công tác chủ động phòng, chống hạn mặn và thích ứng. Vào thời điểm đó, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre đã ký ban hành Quyết định số 294/QĐ-UBND công bố thiên tai xâm nhập mặn năm 2016 trên địa bàn tỉnh, và là tỉnh thứ hai ở đồng bằng sông Cửu Long sau Kiên Giang công bố thiên tai xâm nhập mặn trong kỳ đại hạn, xâm nhập mặn năm 2016.

Sau kỳ đại hạn xâm nhập mặn 2016, tỉnh Bến Tre đã đầu tư xây dựng khẩn cấp hồ Kênh Lấp (huyện Ba Tri) với sức chứa gần 1 triệu m3 nước. Sau đó, tỉnh tiếp tục đầu tư xây dựng dự án hồ Lạc Địa tại xã Phú Lễ, huyện Ba Tri. Dự án được triển khai xây dựng trên diện tích hơn 151 ha, trong đó hồ chứa nước ngọt diện tích gần 100 ha, dung tích khoảng 2,3 triệu m3. Dự kiến trong năm 2025, công trình sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng.

Bên cạnh đó còn có một số công trình thủy lợi, điều tiết, kiểm soát nguồn nước khác như cống Tân Phú, cống Bến Rớ kiểm soát nguồn nước từ sông Tiền và sông Hàm Luông vào khu vực thượng nguồn sông Ba Lai; hệ thống cống Trung Nhuận, công Xẻo Rắn kết hợp với các kênh nội đồng lấy nước từ sông Ba Lai kiểm soát nguồn nước từ phía Ba Lai;

Cống Sa Kê, cống Giồng Keo, cống Bưng Cát kết hợp với trục dẫn ngọt Cái Hàng tạo thành khu vực trữ nước Cái Hàng - Sa Kê góp phần ngăn mặn xâm nhập từ sông Hàm Luông, sông Cổ Chiên phục vụ sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp cho các xã phía tây của huyện Mỏ Cày Bắc, thị trấn Mỏ Cày Nam và một số xã lân cận.

HƯỚNG TỚI NỀN KINH TẾ XANH VÀ XÂY DỰNG TÍN CHỈ CARBON NGÀNH DỪA

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre cho biết thêm hiện nay, địa phương đã kiến nghị Trung ương xem xét, hỗ trợ đầu tư khoảng 230 km đê bao, bờ bao cùng 29 công trình cống để tiếp tục hoàn thiện hệ thống thủy lợi, hướng đến phục vụ đa mục tiêu, phù hợp với định hướng tái cơ cấu ngành nông nghiệp, bảo đảm cung cấp đủ nước đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, sản xuất của người dân.

Về các biện pháp chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển nông nghiệp xanh thích ứng hạn mặn, Bến Tre ưu tiên các vùng có điều kiện đất đai, khí hậu thuận lợi cho từng đối tượng cây trồng, vật nuôi để sản xuất an toàn, sản xuất hữu cơ.

Đồng thời tỉnh cũng ưu tiên chọn lựa giống cây trồng, vật nuôi thích ứng tốt với điều kiện thổ nhưỡng, chống chịu dịch bệnh và có thị trường tiêu thụ sản phẩm ổn định.

Trong đó đáng chú ý là việc hình thành các vùng sản xuất tập trung, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất sản phẩm có năng suất, chất lượng; tạo bước đột phá trong tăng trưởng kinh tế ngành nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho người dân.

Để hướng tới một nền kinh tế xanh và bền vững, Bến Tre đã sớm triển khai nhiều giải pháp, trong đó phát triển nông nghiệp hữu cơ và sản xuất công nghiệp ít phát thải gắn với bảo vệ môi trường hướng đến xây dựng Bến Tre xanh là một trong những nhiệm vụ trọng tâm.

Tỉnh Bến Tre hiện có 73.997 ha dừa (2020), chiếm 44% tổng diện tích cả nước (khoảng 170.000 ha) và gần 60% diện tích các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (130.000 ha). Địa phương này cũng đang triển khai thực hiện đề án nông nghiệp hữu cơ. Cụ thể, đến nay, tổng diện tích dừa toàn tỉnh sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ có hơn 16.000 ha (chiếm 20,7% trên tổng diện tích dừa toàn tỉnh); trong đó, diện tích đạt chứng nhận hơn 9.500 ha.

Nhiều chuyên gia, nhà tham vấn từng lưu ý rằng tỉnh Bến Tre, với lợi thế to lớn từ vườn dừa, đang đứng trước cơ hội mới trong việc xây dựng tín chỉ carbon cho ngành dừa, mời gọi kết nối các tổ chức hỗ trợ tập huấn, hướng dẫn cách tính tín chỉ carbon, đánh giá chứng nhận, thị trường tiêu thụ.