Theo thông tin từ UBND tỉnh Hà Tĩnh, Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 8C đoạn từ Thiên Cầm đến Quốc lộ 1 và từ Quốc lộ 8 đến đường Hồ Chí Minh có tổng mức đầu tư 1.076 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương chiếm 846 tỷ đồng, địa phương 230 tỷ đồng. Dự án khởi công từ tháng 11/2023 với hai gói thầu 17.XL và 18.XL, đến nay đã thực hiện khoảng 42% khối lượng theo hợp đồng. Lũy kế giải ngân đạt gần 69%, nhưng trong kế hoạch vốn năm 2025 mới giải ngân được 11,2%.

Dự án Đường Xô Viết Nghệ Tĩnh kéo dài về phía Đông do UBND tỉnh phê duyệt, tổng vốn đầu tư 1.498 tỷ đồng, hiện đang thi công nền đường và khoan cọc nhồi cầu Rào Cái trên đoạn đã được bàn giao mặt bằng. Lũy kế giải ngân đạt 56%, trong khi kế hoạch vốn năm 2025 mới thực hiện được 14,4%.

Dự án Đường trục chính trung tâm nối Quốc lộ 1 đoạn tránh thị xã Kỳ Anh đến cụm cảng nước sâu Vũng Áng – Sơn Dương, có tổng mức đầu tư hơn 1.437 tỷ đồng, được triển khai từ năm 2021 đến 2025. Hiện các hạng mục xử lý đất yếu đã hoàn thành, cầu Kỳ Thịnh đạt 95%, nền đường và hệ thống thoát nước đang tiếp tục được đẩy nhanh tiến độ. Tuy nhiên, kế hoạch vốn năm 2025 mới giải ngân được 3%, chủ yếu do gần 3km chưa bàn giao mặt bằng, cùng hàng loạt hệ thống hạ tầng kỹ thuật như điện, nước, viễn thông chưa được di dời.

Với dự án Đường vành đai phía Đông thành phố Hà Tĩnh, tổng mức đầu tư 1.189 tỷ đồng, khối lượng thi công đã đạt khoảng 70%. Dù vậy, kế hoạch vốn năm 2025 mới giải ngân được 1,4%. Đến nay, mặt bằng mới bàn giao được 8,869/11,16km chiều dài tuyến giai đoạn 1 (khoảng 79%). Việc chậm bàn giao phần còn lại do còn 118 ngôi mộ chưa được di dời và 40 thửa đất chưa được phê duyệt phương án bồi thường.

Trong số các dự án sử dụng vốn vay ODA, Dự án phát triển tổng hợp các đô thị động lực – Tiểu dự án đô thị Kỳ Anh (vốn vay WB) có tổng mức đầu tư 1.249 tỷ đồng. Hiện đã hoàn thành 7 gói thầu, một gói khác cơ bản hoàn thành. Lũy kế giải ngân đạt 80%, riêng kế hoạch vốn năm 2025 mới đạt 19%. Nguyên nhân chính là do còn vướng một hộ dân chưa di dời tại khu vực cuối tuyến thi công kè và đường bờ sông Trí.

Tiểu dự án cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị Hương Khê có tổng vốn đầu tư 781 tỷ đồng, trong đó vốn vay ODA chiếm gần 580 tỷ đồng. Dự án gồm 5 gói thầu xây lắp, khối lượng thực hiện đạt khoảng 55%. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn năm 2025 mới đạt 2%. Hiện vẫn còn 351 hộ dân/1.735 hộ chưa đồng thuận với phương án bồi thường, gây khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng.

Tình trạng tương tự diễn ra tại Tiểu dự án cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị Thạch Hà, tổng mức đầu tư gần 912 tỷ đồng. Dự án đã thi công đạt khoảng 55% giá trị hợp đồng. Tuy nhiên, kế hoạch vốn năm 2025 mới giải ngân được 3%. Nguyên nhân chính là chi phí giải phóng mặt bằng tăng thêm 60 tỷ đồng so với ban đầu, đòi hỏi phải điều chỉnh lại tổng mức đầu tư. Bên cạnh đó, địa chất phức tạp (cát chảy, bùn) buộc đơn vị thi công phải thay đổi biện pháp, ảnh hưởng đến tiến độ.

Theo đánh giá của UBND tỉnh Hà Tĩnh, nguyên nhân lớn nhất khiến các dự án chậm tiến độ nằm ở công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Cụ thể, việc xác định nguồn gốc đất, tính pháp lý của thửa đất còn nhiều phức tạp. Nhiều công trình hạ tầng kỹ thuật như đường điện, nước sạch, cáp viễn thông… chưa được di dời kịp thời. Một số hộ dân chưa đồng thuận với phương án đền bù, giá đất, bố trí tái định cư, khiến tiến độ bị đình trệ.

Sau khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, nhiều quy định mới được ban hành nhưng chưa cụ thể và đồng bộ, dẫn đến lúng túng trong triển khai. Không ít dự án đã được phê duyệt chủ trương nhưng vẫn phải điều chỉnh quy hoạch, vị trí, giá đất, thậm chí phải cập nhật lại toàn bộ hồ sơ kỹ thuật, làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.

Ngoài ra, năng lực của một số ban quản lý dự án, đơn vị tư vấn chưa đáp ứng được yêu cầu về tiến độ và chất lượng. Khâu khảo sát, thiết kế còn sơ sài, dẫn đến tình trạng đã có quyết định đầu tư nhưng không triển khai được do chưa đủ điều kiện về mặt bằng, pháp lý.

Để tháo gỡ khó khăn, UBND tỉnh Hà Tĩnh yêu cầu các chủ đầu tư, ban quản lý dự án phải phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để hoàn thành cắm mốc, bàn giao mặt bằng và di dời hạ tầng kỹ thuật sớm nhất có thể. Đồng thời, tập trung hoàn thiện hồ sơ, nghiệm thu khối lượng hoàn thành và thanh toán vốn đầu tư theo đúng quy định, tránh dồn thanh toán vào cuối năm.

Tỉnh cũng chỉ đạo Sở Tài chính chủ động rà soát, điều chuyển kế hoạch vốn từ các dự án chậm sang các dự án có khả năng giải ngân nhanh và hiệu quả trong năm 2025. Các tổ chức chính trị – xã hội được đề nghị tham gia tuyên truyền, vận động người dân ủng hộ công tác bồi thường, tạo sự đồng thuận để đẩy nhanh tiến độ.

Đặc biệt, công tác lập và ban hành bảng giá đất sửa đổi, bổ sung cũng được yêu cầu hoàn thành đúng thời hạn nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc tính toán đền bù, hỗ trợ, tái định cư, qua đó góp phần đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công trong giai đoạn nước rút năm 2025.