Theo thống kê, Việt Nam là một trong những quốc gia đứng top đầu thế giới về sở hữu và giao dịch tài sản số (khoảng 17 triệu người, với 1.000 tỷ USD giao dịch năm 2024), trong đó, xếp top 5 thế giới về quan tâm tài sản số; top 3 về sử dụng sàn quốc tế; top 6 về DeFi; thị trường trị giá hơn 100 tỷ USD. Tuy nhiên, khung pháp lý chưa hoàn chỉnh vẫn là rào cản khiến nhiều doanh nghiệp, startup khó khai thác trọn vẹn tiềm năng.

HOÀN THIỆN PHÁP LÝ - CHÌA KHÓA CHO THỊ TRƯỜNG TÀI SẢN SỐ

Một khi khung pháp lý rõ ràng sẽ bảo vệ người dùng, thúc đẩy niềm tin và giúp Việt Nam trở thành trung tâm công nghệ - tài chính khu vực. Hiện Chính phủ đã có nhiều động thái mạnh mẽ nhằm tháo gỡ nút thắt này.

Cụ thể, ngày 24/10/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1236/QĐ-TTg ban hành Chiến lược Blockchain Quốc gia đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030. Cùng thời điểm đó, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa 15 đã thảo luận về Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số, trong đó khái niệm “Tài sản số” lần đầu tiên được đầu tư đề cập trong 4 điều của 73 điều trong dự thảo.

Và mới đây, Quốc hội chính thức thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình định hình thị trường tài sản số tại Việt Nam.

Giới chuyên gia nhận định, bước đi này sẽ mở ra giai đoạn mới cho ngành công nghiệp tài sản số, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo, vừa đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho nhà đầu tư.

Theo ông Trần Huyền Đỉnh, Chủ tịch Ủy ban Ứng dụng Fintech thuộc Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), việc sớm ban hành Luật này thể hiện tầm nhìn dài hạn của Việt Nam trong việc chủ động nắm bắt và chiếm lĩnh các công nghệ chiến lược, thay vì chỉ nhập khẩu và ứng dụng công nghệ như trước.

Ông cho rằng, lần đầu tiên, các khái niệm như tài sản số, tài sản ảo và tài sản mã hóa được ghi nhận rõ ràng trong Luật, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho một ngành công nghiệp đang phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu. Đây không chỉ là dấu mốc mang tính pháp lý, mà còn là tín hiệu cho thấy Việt Nam đã sẵn sàng mở cửa một thị trường tiềm năng lên đến hàng trăm tỷ USD.

Bên cạnh đó, Luật Công nghiệp công nghệ số cũng là tiền đề để thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài. Một khuôn khổ pháp lý rõ ràng, minh bạch sẽ giúp nhà đầu tư quốc tế yên tâm hơn khi tham gia vào lĩnh vực tài sản số tại Việt Nam, điều vốn là rào cản lớn trong giai đoạn trước, khi thị trường còn vận hành trong trạng thái “chờ luật”.

Đối với doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ số, fintech và blockchain, việc tài sản số được thừa nhận trong văn bản luật pháp sẽ giúp hợp thức hóa các hoạt động như huy động vốn, hợp tác quốc tế, định giá doanh nghiệp và phát triển sản phẩm đổi mới sáng tạo.

Quan trọng hơn, Luật Công nghiệp công nghệ số, cùng với sự thúc đẩy mạnh mẽ của Chính phủ như Nghị quyết 222/2025/QH15 về trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, hay Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025, ban hành danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, thể hiện tầm nhìn chiến lược và nỗ lực nhất quán của Chính phủ trong việc xây dựng hệ sinh thái pháp lý và phát triển công nghệ cao một cách đồng bộ.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng đó, điều cấp thiết hiện nay là nhanh chóng ban hành các văn bản dưới luật như nghị định, thông tư hướng dẫn nhằm cụ thể hóa quy định, đảm bảo tính khả thi và đồng bộ trong thực thi.

Về vấn đề này, tại họp báo Chính phủ hồi đầu tháng 8/2025, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, cơ quan này đang xây dựng dự thảo Nghị định về thí điểm giao dịch tài sản số, Bộ đã nghiên cứu rất nhiều kinh nghiệm của các nước trong khu vực và quốc tế. Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Bộ chính trị, Chính phủ, Bộ Tài chính sẽ hoàn chỉnh dự thảo, trình Chính phủ ký ban hành, nếu sớm sẽ trong tháng 8/2025.

Hiện đề án thí điểm thị trường tài sản mã hóa đã cơ bản hoàn chỉnh trên các phương diện: Tiêu chí lựa chọn tổ chức tham gia, điều kiện kỹ thuật, quy trình vận hành, năng lực tài chính và chuyên môn của các đơn vị đề xuất cung cấp dịch vụ.

Sau khi hoàn thiện các tiêu chí cụ thể, Bộ Tài chính sẽ công khai minh bạch các điều kiện này để tổ chức xét chọn. Trong giai đoạn thí điểm, sẽ có hơn một sàn giao dịch được phép hoạt động, nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Tuy nhiên, số lượng sẽ được kiểm soát ở mức hợp lý để thuận lợi cho việc theo dõi, đánh giá hiệu quả sau thí điểm.

Một điểm đáng chú ý trong đề án là việc Bộ Tài chính đề xuất khuyến khích thành phần kinh tế tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ trong thị trường tài sản mã hóa. Đề xuất này hoàn toàn phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có năng lực, có tính sáng tạo tham gia vào lĩnh vực mới.

Với doanh nghiệp, một khung pháp lý rõ ràng, ổn định và có tính mở không chỉ giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược tuân thủ từ đầu, mà còn khuyến khích hoạt động chuyển giao công nghệ, phát triển sản phẩm tài chính số, từ DeFi, stablecoin, đến CBDC trong khuôn khổ pháp luật Việt Nam. Đó là tiền đề để hình thành một hệ sinh thái tài sản số sôi động, minh bạch và bền vững.

HỢP TÁC QUỐC TẾ, CƠ HỘI MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG

Những năm gần đây, các dự án blockchain do người Việt sáng lập đã bắt đầu được quốc tế công nhận, cả về công nghệ lẫn quy mô. Đặc biệt, Việt Nam cũng đang sở hữu các lợi thế như chi phí cạnh tranh, nguồn nhân lực trẻ và tốc độ thích nghi cao.

Để thu hút đầu tư và mở rộng thị trường, mới đây, Hiệp hội Internet Việt Nam (VIA) và Cục Viễn thông (thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ) đã có buổi làm việc với Tập đoàn Ju (www.Ju.com) - tập đoàn công nghệ đầu tiên trên thế giới vận hành sàn giao dịch tài sản kỹ thuật số dựa trên mô hình định hướng dịch vụ.

Tại buổi làm việc với Tập đoàn Ju, VIA và Cục Viễn thông đã trao đổi về khả năng hợp tác tại triển lãm Internet Day Nexus 2140 sẽ diễn ra vào tháng 12/2025. Sự kiện sẽ xoay quanh chủ đề “AI – Thương mại điện tử – Web3” và tập trung vào hợp tác, hỗ trợ, chia sẻ kiến thức với các đối tác Việt Nam trong lĩnh vực trao đổi tài sản số.

Các lĩnh vực hợp tác chính bao gồm phát triển thể chế và quy định, khung pháp lý, đào tạo lực lượng lao động, phát triển cơ sở hạ tầng và công nghệ để quản lý và điều hành trao đổi.

VIA và Cục Viễn thông cũng đề xuất Tập đoàn Ju sẽ cử các chuyên gia để hỗ trợ tạo ra một thị trường tiền điện tử an toàn, lành mạnh và hiệu quả.

Đồng quan điểm, ban lãnh đạo Tập đoàn Ju cho rằng, sự chuyển biến trong vài năm qua của tài sản kỹ thuật số không chỉ đến từ dòng vốn hay công nghệ, mà còn từ thay đổi nhận thức của cả xã hội và cơ quan quản lý.

Đơn vị nhấn mạnh, Việt Nam là thị trường chiến lược có tiềm năng tăng trưởng cao. Tập đoàn sẽ tận dụng thế mạnh của mình về công nghệ, kinh nghiệm số hóa và tổ chức triển lãm để giúp các đối tác Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh trong kỷ nguyên kỹ thuật số.