Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đang dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội tự nguyện, dự kiến có hiệu lực cùng thời điểm với Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (từ ngày 1/7/2025). Trong đó, Bộ đề xuất điều chỉnh số năm đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu được đóng một lần để hưởng ngay lương hưu.

ĐIỀU CHỈNH SỐ NĂM ĐÓNG CÒN THIẾU ĐỂ HƯỞNG LƯƠNG HƯU NGAY

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết theo quy định tại Điều 36 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, Quốc hội giao Chính phủ quy định chi tiết về phương thức đóng một lần cho thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Về nội dung này, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2014, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 134/2015/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội (2014) về bảo hiểm xã hội tự nguyện và Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã ban hành Thông tư số 01/2016/TT-BLĐTBXH quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội (2014) về bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Theo đó, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khi đủ tuổi nghỉ hưu, mà còn thiếu tối đa không quá 10 năm (120 tháng) đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện (điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu là 20 năm (240 tháng)), thì được đóng một lần cho số năm (tháng) còn thiếu để được hưởng lương hưu ngay.

Theo số liệu thực hiện, trong giai đoạn 2016-2023 đã có hơn 60 nghìn người lựa chọn phương thức đóng này để được hưởng lương hưu ngay.

Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024, điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu giảm từ 20 năm xuống còn 15 năm.

Như vậy, việc xác định số năm còn thiếu mà người tham gia bảo hiểm xã hội được đóng một lần để hưởng lương hưu ngay, sẽ cần phải được điều chỉnh cho phù hợp.

Do đó, tại dự thảo Nghị định, Ban soạn thảo đề xuất điều chỉnh số năm còn thiếu mà người tham gia bảo hiểm xã hội được đóng một lần để hưởng lương hưu ngay.

Bên cạnh đó, tại Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội có nêu rõ, sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp. Việc này nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia bảo hiểm xã hội thấp, được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm xã hội.

Như vậy, theo định hướng thì tiến tới việc sửa đổi quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội về điều kiện số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu là 10 năm (120 tháng).

Do đó, phương thức đóng một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu ngay để nhằm khắc phục những hạn chế trong giai đoạn hiện nay, khi chưa điều chỉnh được số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu là 10 năm (120 tháng).

Chính sách này sẽ giúp những người tham gia bảo hiểm xã hội khi đến tuổi nghỉ hưu có đủ 10 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên, nhưng chưa đủ số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để hưởng lương hưu, thì được đóng một lần cho những năm còn thiếu để được hưởng ngay lương hưu.

ĐẢM BẢO CÂN ĐỐI QUỸ BẢO HIỂM XÃ HỘI

Từ những căn cứ trên, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đề xuất số năm (tháng) đóng bảo hiểm xã hội của người lao động còn thiếu được đóng một lần để hưởng lương hưu ngay, được điều chỉnh giảm xuống còn tối đa 5 năm (60 tháng).

Người lao động vẫn phải đảm bảo điều kiện khi đến tuổi nghỉ hưu phải có từ đủ 10 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên theo đúng quan điểm tại Nghị quyết số 28-NQ/TW.

Đánh giá tác động, Ban soạn thảo cho rằng phương án này không có tác động đối với ngân sách nhà nước. Đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, do số năm còn thiếu đối đa được đóng một lần giảm từ 10 năm (120 tháng), xuống còn 5 năm (60 tháng), nên số tiền người lao động phải đóng một lần cho những năm còn thiếu sẽ giảm đi. Do đó, người lao động sẽ dễ tiếp cận và thực hiện phương án này hơn.

Đối với Quỹ Bảo hiểm xã hội, chế độ hưu trí được thực hiện theo nguyên tắc “đóng – hưởng”, mức lương hưu của người nghỉ hưu được xác định trên cơ sở thời gian đóng và mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội.

Do đó, việc đảm bảo thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu đối với người tham gia để được hưởng chế độ hưu trí (lương hưu) là rất quan trọng. Điều này giúp quỹ hưu trí và tử tuất đảm bảo được cân đối thu, chi quỹ và hiệu quả của việc đầu tư quỹ.

Vì vậy, việc giữ nguyên điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 10 năm trở lên, và giảm số năm còn thiếu đối đa được đóng một lần từ 10 năm xuống còn 5 năm đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn phương thức đóng một lần cho những năm còn thiếu, sẽ đảm bảo cân đối Quỹ Bảo hiểm xã hội tốt hơn so với quy định hiện nay.

Lý do là đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, đề xuất này không tác động đến việc tham gia. Bởi để được lựa chọn phương thức đóng này, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện vẫn phải đáp ứng đủ 2 điều kiện như quy định hiện hành đó là đủ tuổi nghỉ hưu, và đủ từ 10 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên.