Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), ngày 22/8, tại Trung tâm Báo chí thành phố Hà Nội, đã diễn ra tọa đàm với chủ đề “Ký ức 80 năm - Mùa thu lịch sử”.

Tọa đàm do Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) chủ trì phối hợp với UBND thành phố Hà Nội; các đơn vị thực hiện gồm báo Thể thao và Văn hóa, Cơ quan thường trú TTXVN tại Hà Nội và Trung tâm Truyền thông, dữ liệu và Công nghệ số thành phố Hà Nội. 

TRÁI TIM CỦA CÁCH MẠNG

Hà Nội - Thủ đô ngàn năm văn hiến đã đi vào lịch sử dân tộc như một biểu tượng thiêng liêng của ý chí độc lập, tự do và khát vọng hòa bình, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, trí tuệ, bản lĩnh và khí phách Việt Nam.

Những ngày thu tháng Tám của 80 năm về trước - ngày 19/8/1945, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền của nhân dân Hà Nội giành thắng lợi đã truyền đi khắp cả nước ngọn lửa cách mạng, tinh thần yêu nước và ý chí quyết tâm giành độc lập, tự do, làm nên một mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam. 

Khoảnh khắc mà Hà Nội vùng lên ngày 19/8/1945 không phải là sự bùng phát ngẫu nhiên mà là kết quả của quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng, kết hợp với sự nhạy bén, quyết đoán trong nắm bắt thời cơ. Hai bài học lớn nhất  quan dấu ấn này đó chính là “sự chuẩn bị chu đáo và khả năng chớp thời cơ”.

Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nay là nước CHXHCN Việt Nam, mở ra một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Đặc biệt, khi nhắc đến Hà Nội, GS.TS Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Ủy viên Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia, cho biết Hà Nội thường được gắn với cái tên “Hà Nội ngàn năm văn hiến” bởi vì thành phố chính là nơi lắng đọng nhiều trầm tích văn hóa nhất, giữ được cốt cách Việt Nam trong mọi biến thiên lịch sử.

“Hà Nội từ lâu đã giữ một vai trò đặc biệt, là nơi mà cả nước luôn hướng về, là điểm tựa nuôi dưỡng niềm tin cho dân tộc. Mỗi độ Tết đến xuân về, người dân khắp mọi miền đều lắng nghe lời chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh vang lên từ Thủ đô. Những lời chúc thiêng liêng ấy không chỉ là nguồn động viên to lớn mà còn thắp sáng và bồi đắp niềm tin vào thắng lợi của toàn dân tộc”, GS.TSKH Vũ Minh Giang nhấn mạnh.

MANG TRÊN MÌNH VĂN HÓA  “HỘI TỤ VÀ LAN TỎA”

Hà Nội không chỉ là nơi khởi nguồn của những quyết định lịch sử, mà còn là trầm tích văn hóa ngàn đời, nơi kết tinh tinh hoa và lan tỏa bản sắc Việt. Nếu Cách mạng Tháng Tám cho thấy một Hà Nội anh dũng, kiên cường, thì chặng đường sau đó lại khắc họa một Hà Nội thanh lịch, giàu bản sắc, biết giữ gìn và làm mới giá trị văn hóa của mình.

Đặc biệt, nói đến Hà Nội là nói đến Thủ đô kiên cường trong khói lửa chiến tranh, bất khuất trước thử thách, Hà Nội đã cùng cả nước làm nên những chiến công hiển hách, mãi mãi khắc ghi vào lịch sử dân tộc. Nói đến Hà Nội là nói đến “Thành phố văn hiến và anh hùng”, “Thành phố của lương tri và phẩm giá con người”. 

“Trong công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển, Hà Nội vẫn luôn gìn giữ bản sắc văn hóa, cốt cách ngàn năm, đồng thời mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế, nỗ lực vươn lên, xây dựng, phát triển Thủ đô giàu đẹp, văn minh, hiện đại, giàu bản sắc, xứng danh “Thành phố vì hòa bình”, “Thành phố sáng tạo”, “trái tim” của cả nước”, Nhà báo Nguyễn Thị Sự, Phó Tổng Giám đốc TTXVN khẳng định.

Văn hóa còn là một cái sức mạnh vô địch và vô biến giúp cho dân tộc ta vượt qua những thử thách hiểm nghèo đến mức nếu không có văn hóa có lẽ chúng ta không còn đến ngày nay nữa. 

“Các nhà sử học đã từng nói, chúng ta giành lại độc lập không chỉ nhờ các cuộc nổi dậy lịch sử, mà còn nhờ cách mà chúng ta giữ được cốt cách văn hóa của dân tộc. Trong đó, văn hóa của Hà Nội chính là văn hóa “hội tụ và lan tỏa”, những gì hay nhất và đáng lưu truyền nhất cho mai sau thì tập trung phần lớn ở Hà Nội và lan tỏa ra toàn quốc”, GS.TSKH Vũ Minh Giang chia sẻ.

Cùng quan điểm, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Quốc hội, cũng cho rằng Hà Nội không chỉ là trung tâm chính trị mà còn là thủ đô văn hóa của cả nước. Đặc biệt, Văn hóa Tràng An thanh lịch, hào hoa đã thấm sâu vào nếp sống và phản ánh trong ca dao, tục ngữ, âm nhạc, nghệ thuật.

“Trong lĩnh vực văn hóa, những chuyển động ở Hà Nội thường trở thành định hướng cho cả nước. Điều đó khẳng định sức hội tụ và lan tỏa đặc biệt của văn hóa Thủ đô”, ông chia sẻ.

GÌN GIỮ VÀ PHÁT HUY TINH THẦN CỦA TUỔI TRẺ

Khi nhắc về những ngày tháng cách mạng, không thể không nhắc đến vai trò và sức mạnh của tuổi trẻ. Chính những chàng trai, cô gái ở độ tuổi mười tám, đôi mươi đã làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám. Trên chặng đường bảo vệ Tổ quốc, những người con Hà Nội đã sẵn sàng lên đường và nhiều người đã ngã xuống để đổi lấy hòa bình cho dân tộc.

Ông Nguyễn Văn Phong, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội, khẳng định thế hệ trẻ Hà Nội từ xưa đến nay luôn là lực lượng ưu tú, vừa gánh vác trách nhiệm nặng nề, vừa thổi vào mảnh đất ngàn năm văn hiến nguồn năng lượng mới mẻ và sáng tạo.

“Thủ đô Hà Nội có bề dày nghìn năm lịch sử nhưng lại luôn có sự tươi mới, trẻ trung bởi sức sống của thanh niên. Đây chính là nét khác biệt của Hà Nội so với nhiều thủ đô khác trên thế giới”, ông nhấn mạnh.

Trong các cuộc kháng chiến, những người con Hà Nội đã sẵn sàng lên đường và ngã xuống vì hòa bình của dân tộc. Hiện nay, Hà Nội là một trong những địa phương có số liệt sĩ nhiều nhất cả nước, trên 80.000 liệt sĩ. Riêng cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hơn 50.000 người con Hà Nội đã hy sinh để bảo vệ Tổ quốc.

Đó không chỉ là con số thống kê, mà là minh chứng về sự hy sinh to lớn của thế hệ thanh niên dám gác lại giấc mơ riêng để cống hiến cho Tổ quốc.

“Vì vậy, thế hệ thanh niên hôm nay phải nối tiếp được tinh thần ấy của thế hệ thanh niên thời xưa, biến khát vọng của tuổi trẻ thành hành động cụ thể, để Hà Nội không chỉ là thành phố của ký ức, mà còn là thành phố của tương lai, nơi tuổi trẻ tỏa sáng và dẫn dắt”, ông Phong nhấn mạnh.

Bổ sung thêm từ góc nhìn thực tiễn, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhận định nhiều sự kiện sáng tạo tại Hà Nội đã được giới trẻ tổ chức thành công, bởi chính họ là những người am hiểu sâu sắc ngôn ngữ, thị hiếu và nhu cầu của thế hệ mình. Do đó, điều quan trọng nhất là phải đặt người trẻ vào vị trí trung tâm trong sự nghiệp gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa.

“Tuổi trẻ vừa là chủ thể sáng tạo, vừa là nguồn cảm hứng, qua đó sự phát triển văn hóa mới thực sự bền vững, góp phần đưa đất nước bước vào tương lai bằng niềm tin và khát vọng của thế hệ mới”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn bày tỏ.