Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã đề xuất tăng mức trợ cấp một lần khi nghỉ hưu. Theo đó, người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, thì khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.

Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội thì được tính bằng 0,5 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội.

Đối với trường hợp người lao động đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, mà tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội, thì mức trợ cấp một lần cho mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội sau độ tuổi nghỉ hưu cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, thì được tính bằng 2 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội.

Theo Ban soạn thảo, đề xuất được đưa ra trong bối cảnh mức hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu cho mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội (sau số năm mà người lao động được tính hưởng theo tỷ lệ 75%) là 0,5 lần mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội hiện không còn phù hợp, không mang tính chất khuyến khích người lao động đóng bảo hiểm xã hội trong thời gian dài.

Khi thẩm tra nội dung này trong dự thảo Luật, Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng, về cơ bản, dự thảo Luật tiếp tục kế thừa Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành, và không thay đổi cách tính lương hưu, mức đóng - hưởng.

Tuy nhiên, quy định về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu đối với những người có số năm đóng đạt được, và vượt tỷ lệ hưởng lương hưu 75% thì nhiều ý kiến cho rằng, sửa luật lần này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn, hoặc những người tham gia không liên tục, song lại chưa khắc phục được hạn chế mà được cho là thiệt thòi đối với những người tham gia bảo hiểm xã hội sớm và ở lại hệ thống lâu dài.

Theo quy định tại dự thảo Luật, nếu một người lao động nam tham gia bảo hiểm xã hội từ khi 20 tuổi đến 55 tuổi là đã đủ số năm đóng để đạt điều kiện về tỷ lệ mức hưởng lương hưu 75%.

Tuy nhiên, vì do chưa đến tuổi nghỉ hưu, nên nếu tiếp tục tham gia đóng bảo hiểm xã hội cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu là 62 tuổi, thì khi đó được hưởng lương hưu, và phần trợ cấp một lần cho số năm đóng vượt khi đã đạt tỷ lệ hưởng 75% (cứ mỗi năm đóng cho thời gian từ sau 55 tuổi đến 62 tuổi chỉ được trợ cấp tính bằng 0,5 lần của mức bình quân tiền lương cho giai đoạn này). Đối với lao động nữ khi đóng bảo hiểm xã hội vượt số năm quy định cũng tương tự như vậy.

Do đó, có ý kiến cho rằng, nên xem xét, nghiên cứu để có thể bổ sung chính sách khuyến khích đối với những người tham gia sớm và ở lại lâu dài với hệ thống, theo hướng có thể nghiên cứu quy định tương tự như việc khuyến khích tham gia bảo hiểm y tế liên tục từ 5 năm trở lên.

Vì vậy, Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu chính sách đối với những người tham gia bảo hiểm xã hội sớm và đóng thừa năm.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam thống kê trong giai đoạn 2016-2022, cả nước đã giải quyết gần 763.000 người hưởng lương hưu, trung bình mỗi năm giải quyết đối với khoảng 109.000 người hưởng lương hưu mới.

Trong đó, có khoảng 420.000 người đạt tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, chiếm tỷ lệ hơn 55% số người được giải quyết hưởng chế độ hưu trí.

Luật hiện hành quy định, nếu người lao động tham gia bảo hiểm xã hội đủ 35 năm đối với nam, 30 năm đối với nữ, khi đến tuổi nghỉ hưu sẽ được hưởng tối đa 75% lương mỗi tháng.

Cơ quan quản lý cho rằng, mặc dù tỷ lệ % hưởng lương hưu của Việt Nam 75% là khá cao, song do mức đóng thấp; thời gian đóng bảo hiểm xã hội hưởng lương hưu ngắn, tình trạng người lao động nghỉ hưu trước tuổi nhiều, đóng không đúng mức tiền lương, thu nhập thực tế tại một số đơn vị sử dụng lao động…. Từ đó, dẫn đến mức hưởng bình quân hiện nay của nhiều người lao động còn thấp.

Năm 2022, với tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc bình quân là 5,73 triệu đồng/tháng thì mức lương hưu bình quân của người hưởng chỉ khoảng 5,4 triệu đồng/tháng.