Ngày 30/7, tại tỉnh Hòa Bình, tổ chức Stichting Oxfam Novib (Oxfam) phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Phú Thọ và Hội Chữ thập đỏ tỉnh Lào Cai tổ chức Hội thảo tổng kết Dự án khắc phục hậu quả bão Yagi. Đây là dự án do Oxfam tài trợ và điều phối, bắt đầu triển khai từ cuối năm 2024 tại ba tỉnh Lào Cai, Yên Bái và Hòa Bình (cũ), nay là tỉnh Lào Cai (Yên Bái sáp nhập với Lào Cai) và Phú Thọ (Hòa Bình sáp nhập với Phú Thọ).

HỖ TRỢ THIẾT THỰC, ƯU TIÊN PHỤ NỮ VÀ TRẺ EM

Phát biểu tại hội thảo, ông Phạm Quang Tú, Phó Giám đốc Quốc gia Oxfam tại Việt Nam, cho biết bão Yagi đổ bộ vào tháng 9/2024, trở thành cơn bão mạnh nhất từng ghi nhận trên đất liền Việt Nam trong 70 năm qua. Cơn bão qua đi để lại hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cho người dân địa phương.

“Ngay sau bão Yagi, Oxfam đã phối hợp các đối tác khẩn trương đánh giá thiệt hại và nhu cầu thiết yếu của người dân để triển khai cứu trợ, hưởng ứng lời kêu gọi của Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và chính quyền các địa phương. Trên cơ sở đó, Oxfam huy động khoảng 1,5 triệu USD (tương đương 38 tỷ đồng) để thực hiện các hoạt động cứu trợ và phục hồi", ông Tú cho hay.

Tính đến cuối tháng 7/2025, dự án đã hỗ trợ hơn 45.000 người dân tại 15 xã với nhiều hình thức: 1.858 suất tiền mặt không điều kiện; 1.210 suất tiền mặt có điều kiện hỗ trợ sinh kế; 3.210 bộ vật dụng thiết yếu ưu tiên phụ nữ và trẻ em; 2.860 suất quà cứu trợ (dầu ăn, chăn ấm); 1.490 ngày công “đổi công” cải tạo hạ tầng nông thôn; cùng các đợt đánh giá nhu cầu nước sạch, vệ sinh môi trường, phục hồi sinh kế sau thiên tai. Dự án cũng tổ chức nhiều lớp tập huấn nâng cao năng lực ứng phó khẩn cấp có lồng ghép yếu tố giới.

Bà Khà Thị Luận, Phó Chủ tịch, Trưởng Ban Quản lý Dự án, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Phú Thọ, khẳng định dự án đã hỗ trợ kịp thời người dân vùng bị ảnh hưởng, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em - những đối tượng dễ bị tổn thương nhất sau thiên tai. Các hoạt động không chỉ thiết thực mà còn tạo nền tảng lâu dài để nâng cao năng lực ứng phó cho cộng đồng.

Theo bà Luận, điểm nhấn quan trọng của dự án này là việc lồng ghép giới trong toàn bộ quá trình thực hiện dự án. Nhiều cuộc họp thôn bản có sự tham gia của người dân, đặc biệt là phụ nữ, nhằm lựa chọn đối tượng hưởng lợi và xây dựng kế hoạch hỗ trợ phù hợp. Các khóa tập huấn về bình đẳng giới, bảo vệ người dễ bị tổn thương và phòng ngừa bạo lực giới được tổ chức cho cán bộ địa phương và nhà cung cấp dịch vụ.

Đại diện Đại sứ quán Australia tại Việt Nam, bà Lê Thị Anh Nga, cán bộ phát triển, khẳng định tính hiệu quả và công bằng trong phương pháp hỗ trợ sau thiên tai mà dự án áp dụng. Bà cho rằng các chương trình viện trợ cần bắt nguồn từ thực tiễn, lắng nghe tiếng nói từ cộng đồng, để “không ai bị bỏ lại phía sau”.

CẦN CƠ CHẾ LINH HOẠT ĐỂ NGƯỜI DÂN NHẬN CỨU TRỢ KỊP THỜI

Tại hội thảo tổng kết, bên cạnh việc chia sẻ kết quả triển khai, các đại biểu đã thẳng thắn đánh giá những khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện dự án tại cơ sở. Dù ghi nhận nhiều thuận lợi trong phối hợp liên ngành, không ít đại biểu phản ánh về những vướng mắc liên quan đến thủ tục hành chính, đặc biệt trong bối cảnh các địa phương đang thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã.

Theo đại diện Oxfam và các đối tác thực hiện, hệ thống quy trình tiếp nhận và phê duyệt viện trợ quốc tế hiện vẫn còn rườm rà, thiếu linh hoạt, gây chậm trễ trong việc triển khai các hoạt động cứu trợ khẩn cấp – vốn đòi hỏi phản ứng nhanh và kịp thời. Trên cơ sở đó, các bên kiến nghị Chính phủ sớm sửa đổi Nghị định số 50/2020/NĐ-CP (về tiếp nhận, quản lý và sử dụng viện trợ quốc tế khẩn cấp) và Nghị định số 80/2020/NĐ-CP (về quản lý viện trợ không hoàn lại ngoài ODA), theo hướng đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn quy trình và tăng tính chủ động cho các địa phương.

Nhiều ý kiến cũng đề xuất cần có cơ chế linh hoạt hơn trong xác định đối tượng hưởng lợi và triển khai hoạt động tại thực địa, phù hợp với đặc thù dân cư phân tán và địa hình phức tạp tại các tỉnh miền núi. Các đại biểu nhấn mạnh rằng viện trợ chỉ phát huy giá trị thực sự khi đến đúng người, đúng nơi, đúng thời điểm.

Bên cạnh yếu tố thể chế, các đại biểu đánh giá cao phương pháp tiếp cận của Oxfam trong việc lồng ghép yếu tố giới trong toàn bộ quá trình thực hiện. Việc ưu tiên hỗ trợ phụ nữ tuyến đầu, tổ chức các khóa tập huấn về bình đẳng giới và bảo vệ người dễ bị tổn thương đã giúp tăng cường sự đồng thuận trong cộng đồng. Một số ý kiến đề xuất cần xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng để xác định nhóm phụ nữ tuyến đầu trong phòng chống thiên tai, từ đó tạo thuận lợi trong triển khai và theo dõi đánh giá.

Ngoài ra, các đại biểu cũng khuyến nghị việc tài liệu hóa quá trình triển khai dự án cần được thực hiện đầy đủ, có hệ thống – bao gồm mô hình hiệu quả, câu chuyện điển hình và bài học rút ra – để lan tỏa kinh nghiệm và phục vụ việc nhân rộng tại các địa phương khác trong tương lai.

Có thể thấy, dự án khắc phục hậu quả bão Yagi không chỉ mang lại hỗ trợ vật chất thiết thực cho người dân vùng thiên tai, mà còn góp phần định hình cách tiếp cận mới trong công tác cứu trợ nhân đạo tại Việt Nam: minh bạch, dựa trên nhu cầu thực tế, có sự tham gia của cộng đồng và lồng ghép yếu tố bình đẳng giới. Những kết quả đạt được là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của mô hình viện trợ linh hoạt, phù hợp với bối cảnh địa phương.

Tuy nhiên, để các nguồn lực hỗ trợ quốc tế có thể phát huy tối đa giá trị trong những tình huống khẩn cấp tương lai, việc cải thiện khung pháp lý và đơn giản hóa thủ tục tiếp nhận viện trợ vẫn là yêu cầu cấp thiết. Đây cũng chính là nền tảng để xây dựng cộng đồng có khả năng phục hồi tốt hơn, sẵn sàng ứng phó với thiên tai ngày càng cực đoan và khó lường trong bối cảnh biến đổi khí hậu.