Năm 2025 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021-2025. Đây là năm tăng tốc để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8% như Chính phủ đặt ra và cũng để tạo tiền đề cho sự tăng trưởng cho những năm tiếp theo.

LOẠI BỎ NHỮNG QUY ĐỊNH LỖI THỜI VÀ CẢN TRỞ SỰ PHÁT TRIỂN

Để đạt mục tiêu này, theo TS.Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, lãnh đạo các cấp, các ngành từ Trung ương tới địa phương và các doanh nghiệp phải thay đổi tư duy, hành động khác biệt để tạo ra đột phá cho sự tăng trưởng và phát triển.

“Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam giảm dần sau mỗi chu kỳ kinh tế 10 năm. Điều này có nghĩa rằng nếu không có giải pháp đột phá, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ giảm dần trong những năm tới. Việc duy trì tăng trưởng trong bối cảnh hiện nay là rất thách thức”, ông Cung cho biết.

Dẫu vậy, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 và hai chữ số ở những năm tiếp theo là khả thi bởi Việt Nam vẫn còn dư địa phát triển và có thể xử lý những vướng mắc, tháo gỡ rào cản cho sự phát triển một cách có hiệu quả. Trong đó, giải pháp đột phá, mở đường cho sự phát triển chính là tháo gỡ điểm nghẽn thể chế.

“Thời gian qua, có nhiều quy định khiến doanh nghiệp tốn kém chi phí tuân thủ, mất cơ hội kinh doanh và cản trở sự phát triển. Việc xây dựng bộ máy tinh gọn, chú trọng hơn vào yếu tố con người và hiệu quả thực thi chính sách ở thời điểm này cho thấy bước ngoặt trong tư duy mới về quản trị quốc gia”, ông Cung nhận định.

Có cùng quan điểm như vậy, ông Đặng Huy Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (trước đây), cũng cho rằng hệ thống quy định phát triển kinh tế nhiều năm qua đã hoàn thành xuất sắc “sứ mệnh” cho tăng trưởng kinh tế của đất nước. Tuy vậy, những quy định này xuất phát từ nền chung là kinh tế tập trung và được điều chỉnh, nắn dần để phù hợp với quá trình hội nhập nên đã không còn phù hợp cho giai đoạn mới. “Do vậy, điều cần thiết lúc này là phải định vị, thiết kế lại hệ thống quy định khác cho phù hợp với bối cảnh mới”, ông Đông nhấn mạnh.

Dẫn chứng những quy định liên quan tới đầu tư hiện nay, ông Đặng Huy Đông cho biết việc chỉ cung cấp danh mục dự án kêu gọi đầu tư thay vì báo cáo nghiên cứu tiền khả thi (FS) với các cơ chế thực hiện dự án được xác định trước để kêu gọi đầu tư như các quốc gia khác đang khiến việc hoàn thành thủ tục dự án của Việt Nam bị kéo dài từ 5-7 năm. Sự bất cập này vô hình trung khiến nhiều dự án lớn bị “bỏ phí”, doanh nghiệp “lỡ” cơ hội đầu tư và Việt Nam mất cơ hội tăng trưởng.

“Hàng nghìn tỷ đồng vốn nhà nước đang bị giải ngân chậm. Hàng triệu tỷ đồng tiền gửi của người dân không thể chảy vào nền kinh tế. Chỉ cần khoảng vài chục phần trăm số này được đưa vào đầu tư phát triển thì tăng trưởng của Việt Nam sẽ cải thiện”, ông Đông nêu quan điểm; đồng thời ông cho rằng chỉ cần thay đổi cách làm thì nhiều vấn đề sẽ được xử lý, dòng chảy kinh tế sẽ được vận hành trơn tru. Như cơ chế hút tiền đầu tư vào các dự án TOD xung quanh các dự án đường sắt sẽ là “lời giải” cho bài toán vốn cho những dự án giao thông trọng điểm sắp tới.

ĐỘNG CƠ TỪ CHUYỂN ĐỔI SỐ VÀ CHUYỂN ĐỔI XANH

Với giả định nền kinh tế sẽ tiếp diễn như hiện nay, ông Đặng Huy Đông cho rằng tăng trưởng kinh tế những năm tới vẫn sẽ dao động trong khoảng 6-7%/năm. Với nền tảng tăng trưởng vốn có và bổ sung thêm những cải cách thể chế, thay đổi hệ thống đầu tư, tăng trưởng kinh tế có thể chạm mốc 8-9%. “Với việc thêm hai động cơ từ chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, Việt Nam có thể tăng trưởng ở mức hai chữ số trong những năm tới”, ông Đông khuyến nghị.

Từ góc nhìn khác, TS.Nguyễn Bích Lâm, chuyên gia kinh tế, cho biết những cải cách thể chế để thúc đẩy tăng trưởng trong thời gian tới phải hướng tới hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động và vận hành hiệu quả, đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân, vốn chủ yếu là các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa.

“Tại sao phải là các doanh nghiệp tư nhân. Bởi kinh tế tư nhân ngày càng đóng vai trò quan trọng, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh và bền vững, nâng cao mức sống dân cư”, ông Lâm nhấn mạnh.

Số liệu thống kê của Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê – Bộ Tài chính) cho thấy, tính đến 31/12/2022, có tới 62,5% trong tổng số doanh nghiệp ngoài nhà nước có quy mô dưới 5 lao động; 18,6% doanh nghiệp có quy mô từ 5-9 lao động; 15,3% doanh nghiệp có quy mô từ 10- 49 lao động, chỉ có 0,63% doanh nghiệp có quy mô từ 300 lao động trở lên.

Mặc dù đông về số lượng nhưng đa số là doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ, nội lực tồn tại và năng lực cạnh tranh thấp. Công nghiệp phụ trợ non kém, sản xuất phụ thuộc nhiều vào nguyên, nhiên, vật liệu nhập khẩu.

Bên cạnh đó, công nghệ và phương thức sản xuất của khu vực này cũng lạc hậu. Hiện nay, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo về cơ bản dừng lại ở trình độ lắp ráp - trình độ thấp nhất trong 4 cấp độ công nghiệp hóa.

Hơn nữa, xu hướng tăng trưởng xanh cũng đang là thách thức với kinh tế tư nhân. Chẳng hạn, các chính sách xanh của Liên minh châu Âu đặt ra những thách thức mới cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Để tiếp cận thị trường này, khu vực kinh tế tư nhân phải đảm bảo chất lượng sản phẩm và chứng minh được sản phẩm thân thiện với môi trường, được sản xuất theo các quy trình bền vững.

“Điều này đòi hỏi kinh tế tư nhân phải đầu tư công nghệ mới, xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và minh bạch hóa thông tin về sản phẩm, phải tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt hơn về môi trường và xã hội”, ông Lâm cho biết....

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 11-2025 phát hành ngày 17/3/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1296????