Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi do Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Xây dựng) – chủ đầu tư dự án – cung cấp, tuyến đường sắt tốc độ cao qua địa bàn Hà Tĩnh có chiều dài khoảng 103,42 km. Điểm đầu thuộc phường Bắc Hồng Lĩnh, giáp ranh địa phận Nghệ An; điểm cuối tại phường Vũng Áng, giáp ranh với Quảng Trị (địa giới hành chính cũ thuộc Quảng Bình).

Trên phạm vi Hà Tĩnh, dự án bố trí 3 nhà ga (2 ga hành khách và 1 ga hàng hóa), 1 depot đặt tại xã Kỳ Hoa để quản lý, dừng đỗ và bảo dưỡng sửa chữa toa tàu hàng khu đoạn Ngọc Hồi – Vũng Áng. Ngoài ra, còn có 3 trạm bảo dưỡng đặt tại xã Việt Xuyên, xã Cẩm Lạc và xã Kỳ Hoa, phục vụ việc lưu trữ phương tiện bảo trì cùng vật tư, vật liệu.

Ông Lê Anh Sơn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Tĩnh, cho biết, sau khi kiểm tra, rà soát hướng tuyến thiết kế sơ bộ trong hồ sơ nghiên cứu tiền khả thi, do có một số vị trí bất cập, các đơn vị, địa phương đã kiến nghị Ban Quản lý dự án đường sắt và Bộ Xây dựng điều chỉnh ở bước báo cáo nghiên cứu khả thi.

Cụ thể, Hà Tĩnh đề nghị chuyển trạm bảo dưỡng Việt Xuyên từ phía trái tuyến (hướng Đông) sang phía phải tuyến (hướng Tây theo hướng Bắc – Nam); xem xét dịch chuyển trạm bảo dưỡng Kỳ Hoa để tránh giao cắt với Quốc lộ 1, ưu tiên phương án dịch về phía Bắc.

Tỉnh cũng đề xuất điều chỉnh tim tuyến đường sắt tốc độ cao qua khu vực Cẩm Xuyên cũ nhằm bảo đảm hành lang an toàn đường bộ và đường sắt; dịch chuyển tim tuyến qua thị xã Hồng Lĩnh cũ để hạn chế tối đa giải phóng mặt bằng khu vực Đền Cả, đồng thời không ảnh hưởng tới kết cấu hạ tầng Trạm biến áp 110kV Hồng Lĩnh.

Theo ông Lê Anh Sơn, các đề xuất điều chỉnh đều nhằm giảm thiểu tác động đến công trình tâm linh, công trình trọng điểm, cũng như đảm bảo không gian phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Ví dụ, việc chuyển trạm bảo dưỡng Việt Xuyên sang phía Tây xuất phát từ thực tế khu vực phía Đông đã nằm trong quy hoạch Khu công nghiệp Bắc Thạch Hà và dự án Khu công nghiệp VSIP Hà Tĩnh giai đoạn 1 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư.

Hay như đoạn tuyến qua Cẩm Xuyên cũ hiện đi quá gần đường bộ cao tốc Bắc – Nam, thậm chí một số đoạn chồng lấn hành lang, cắt qua trạm dừng nghỉ xã Cẩm Hưng, ảnh hưởng công năng và gây khó khăn trong tổ chức không gian kỹ thuật, an toàn giao thông.

Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã nhiều lần có văn bản kiến nghị gửi Bộ Xây dựng, đồng thời mời Ban Quản lý dự án đường sắt làm việc trực tiếp với địa phương. Tuy nhiên, phương án tuyến chính thức vẫn chưa được chốt. Điều này khiến công tác giải phóng mặt bằng gặp khó khăn, bởi nếu tuyến còn tiếp tục nắn chỉnh thì việc triển khai trước sẽ tiềm ẩn nguy cơ lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng tiến độ.

Tỉnh cũng kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu, tham mưu điều chỉnh giảm phạm vi bảo vệ cầu đối với các cầu vượt sông, qua đó thu hẹp diện tích giải phóng mặt bằng, giảm chi phí và tạo thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Dự kiến, dự án sẽ ảnh hưởng tới gần 1.350 hộ dân bị thu hồi đất ở, cần bố trí tái định cư, cùng hàng loạt công trình hạ tầng kỹ thuật và xã hội phải di dời. Đây là khối lượng lớn, cần thời gian chuẩn bị dài, trong khi hiện địa phương mới chỉ được cung cấp ranh giới giải phóng mặt bằng sơ bộ, chưa được bàn giao tọa độ cọc mốc ngoài thực địa.

Theo Nghị quyết số 106 của Chính phủ, việc bàn giao cọc mốc giải phóng mặt bằng sẽ diễn ra từ tháng 3/12/2026. Tuy nhiên, chỉ đạo yêu cầu cơ bản hoàn thành bàn giao mặt bằng vào tháng 12/ 2026, dẫn đến quỹ thời gian thực hiện rất gấp.

Từ thực tế này, Hà Tĩnh đề nghị sớm thống nhất hướng tuyến, bàn giao cọc mốc giải phóng mặt bằng và có hướng dẫn cụ thể về phạm vi được triển khai bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ngay từ bước thiết kế sơ bộ, để địa phương có đủ cơ sở pháp lý và điều kiện thực tế thực hiện đồng bộ, đúng tiến độ theo chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ.