Chiều 11/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Đây là dự án luật có tác động lớn đến quyền, nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức, nhất là việc điều chỉnh mức phạt tiền trong xử phạt vi phạm hành chính hiện nay.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương) tán thành với quan điểm cần tăng cường tính nghiêm minh và răn đe trong công tác xử lý vi phạm hành chính.

Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị, việc nâng mức phạt tiền lên cao hơn đối với từng hành vi cụ thể cần được cân nhắc thận trọng và kỹ lưỡng.

Lý do bởi vì hiệu quả xử lý vi phạm phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, trong đó mức phạt chỉ là một trong những yếu tố.

Cũng theo đại biểu Nga, việc xử phạt phải được thực hiện kịp thời, đúng quy định, không có loại ngoại lệ và không để xảy ra tiêu cực trong quá trình xử lý.

Nhiều đại biểu đề cập đến việc xác định thẩm quyền xử phạt trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương mô hình 2 cấp và đảm bảo sự minh bạch khi xử phạt không văn bản.

Giải trình vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, việc xây dựng dự thảo luật lần này được thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn với một định hướng xuyên suốt là chỉ sửa đổi, bổ sung những quy định thực sự cấp bách nhằm tháo gỡ những vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn.

Nhất là các vấn đề liên quan đến sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý vi phạm hành chính và đơn giản hóa trình tự, thủ tục hành chính.

Những nội dung có thể làm ảnh hưởng, tác động lớn đến quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức hoặc thay đổi nguyên tắc đang được triển khai ổn định trên thực tiễn thì chưa điều chỉnh tại đợt sửa đổi lần này.

Các vấn đề còn có ý kiến khác nhau hoặc chưa được đánh giá đầy đủ tác động, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, báo cáo cấp có thẩm quyền đề xuất sửa đổi toàn diện trong thời gian tới.

“Cơ quan chủ trì soạn thảo xin khẳng định rằng dự thảo luật đang trình Quốc hội theo Tờ trình 301 ngày 3/5/2025 không đề xuất điều chỉnh tăng bất kỳ mức tiền phạt tối đa nào đối với bất kỳ các lĩnh vực quản lý nhà nước nào được quy định tại Điều 24 của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Một số lĩnh vực có tác động trực tiếp và có một số đại biểu có ý kiến như an toàn thực phẩm, đo lường chất lượng sản phẩm ... cũng là những vấn đề rất nóng, tại sao lại không quy định cụ thể trong luật này.

Báo cáo với đại biểu rằng, dự thảo lần này đối với những lĩnh vực như an toàn thực phẩm, hàng kém chất lượng, hàng giả.. tuy có nhiều vi phạm nghiêm trọng nhưng hiện đã được quy định chi tiết trong các nghị định xử phạt của Chính phủ với mức phạt tương đối cao.

Ví dụ, lĩnh vực an toàn thực phẩm đã được áp dụng nguyên tắc là phạt theo giá trị vi phạm có thể lên tới 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm theo quy định tại khoản 3 Điều 6 Luật An toàn thực phẩm.

Một số những nội dung khác, chẳng hạn như về dữ liệu thì hiện nay Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng đang được soạn thảo, đang trình Quốc hội tại kỳ họp lần này và cũng có những cách tính và mức phạt rất khác so với Luật Xử lý vi phạm hành chính. Ví dụ như có thể phạt tới 10 lần khoản thu trái pháp luật từ hành vi mua bán dữ liệu cá nhân hoặc 5% doanh thu liền trước đối với hành vi chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài trái phép.

Đây là những lĩnh vực rất đặc thù và đã có những luật chuyên ngành và có những quy định rất cụ thể và khác biệt với những nguyên tắc tại Luật Xử lý vi phạm hành chính”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nói thêm.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh dự thảo luật quy định áp dụng thủ tục xử phạt không lập biên bản và tăng mức phạt từ 250.000 đồng lên 1 triệu đồng đối với cá nhân và từ 500.000 đồng lên 2 triệu đồng đối với tổ chức.

Quy định này được sửa đổi bởi những lý do như sau:

Thứ nhất, để nhằm góp phần đơn giản hóa thủ tục xử phạt vi phạm hành chính cho cá nhân, tổ chức vi phạm.

Theo đó, với thủ tục không lập biên bản thì việc ra quyết định xử phạt thực hiện nhanh chóng và thuận tiện hơn. Vì người vi phạm có thể nhận quyết định tại chỗ, tiết kiệm thời gian, không phải chờ đợi đi lại để nhận quyết định xử phạt.

Thứ hai, mức tăng nói trên vẫn bảo đảm đúng bản chất hành vi vi phạm nhỏ, thủ tục xử phạt đơn giản, bảo đảm tương thích với bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay và phù hợp với tình hình biến động thu nhập, giá cả so với năm 2012 là thời điểm ban hành quy định này.

Thứ ba, việc xử phạt không lập biên bản vẫn tuân thủ đầy đủ quy trình do pháp luật quy định.

Ví dụ, người có thẩm quyền phải có đầy đủ căn cứ chứng minh hành vi vi phạm và phải ra quyết định xử phạt tại chỗ. Quyết định xử phạt phải thể hiện rõ căn cứ hành vi, mức phạt và cơ sở pháp lý áp dụng. Số tiền nộp phạt vẫn phải gửi đến Kho bạc Nhà nước để kiểm soát, đối chiếu.

Cá nhân, tổ chức bị xử phạt hành chính vẫn có quyền khiếu nại, khởi kiện đối với quyết định xử lý vi phạm hành chính được ban hành theo thủ tục không lập biên bản theo quy định của pháp luật.