Tại Chương trình Giao lưu trực tuyến với chủ đề “Bảo hiểm y tế - Lá chắn cho sức khỏe của bạn” ngày 29/7, các chuyên gia của Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã giải đáp nhiều thắc mắc của người lao động liên quan đến những quy định mới về bảo hiểm có hiệu lực từ tháng 7/2025. Trong đó, có vấn đề tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.

LỘ TRÌNH THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI CHỦ HỘ KINH DOANH

Gửi phản ánh đến Bảo hiểm xã hội Việt Nam, một người lao động cho biết hiện nay ngoài làm ở công ty và được đóng bảo hiểm xã hội đầy đủ, người này còn mở một cửa hàng kinh doanh khác.

Cửa hàng này có hạch toán thuế giá trị gia tăng, xuất hóa đơn trực tiếp hằng ngày, có báo cáo thuế theo quý. Từ trước đến nay, người lao động vừa nộp các khoản thuế phát sinh tại công ty, vừa nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân tại cửa hàng này.

Theo quy định mới, từ ngày 1/7/2025, các chủ hộ kinh doanh cá thể phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Vì vậy, người lao động băn khoăn với trường hợp mình thì vẫn tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội ở công ty đang làm có được không để hưởng các quyền lợi, hay bắt buộc phải chuyển đổi sang tham gia theo diện chủ hộ kinh doanh.

Trả lời về nội dung này, chuyên gia của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết căn cứ quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, và Nghị định số 158/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc, người lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và xác định đối tượng tham gia đối với một người đồng thời thuộc nhiều đối tượng tham gia khác nhau như sau:

Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác, nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

Từ ngày 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký không thuộc nhóm trên tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 1/7/2029.

Vì vậy, trường hợp của người lao động trước đó là người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, và đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì vẫn tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cùng với người lao động khác tại doanh nghiệp.

Với trường hợp này, người lao động không phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với đối chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký, nộp thuế theo phương pháp kê khai (từ ngày 1/7/2025).

Đồng thời, người lao động cũng không phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo nhóm chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký, và không nộp thuế theo phương pháp kê khai từ ngày 1/7/2029.

ĐỦ TUỔI NGHỈ HƯU THÌ KHÔNG DIỆN THAM GIA 

Cùng quan tâm đến vấn đề tham gia bảo hiểm xã hội đối với chủ hộ kinh doanh, một người lao động khác cho biết hiện là chủ hộ kinh doanh cá thể và đang nộp thuế theo phương pháp khoán.

Với trường hợp này, người lao động băn khoăn thời điểm nào phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Nếu chưa tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì người lao động có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ra sao?

Phản hồi nội dung này, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết căn cứ quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 và các văn bản hướng dẫn, trừ chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký nộp thuế theo phương pháp kê khai, thì bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 1/7/2025.

Còn chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký thuộc các nhóm còn lại, sẽ tham gia từ ngày 1/7/2029.

Về việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, theo quy định thì công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, và không phải là người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng thì thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Vì vậy, trường hợp của người lao động nếu không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, nhưng thuộc đối tượng và có nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội theo quy định nêu trên thì liên hệ với Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố, Bảo hiểm xã hội cơ sở, hoặc tổ chức dịch vụ ủy quyền thu bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế tự đóng tại nơi cư trú để được hướng dẫn đăng ký tham gia, đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện theo quy định.

Bảo hiểm xã hội cũng thông tin thêm, căn cứ quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký nếu đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Bộ luật Lao động, trừ trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu tối đa 6 tháng, thì không thuộc đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.