Nghị định số 228/2025/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán độc lập chính thức vừa có hiệu lực, thay thế các quy định trước đó.

Nghị định này quy định cụ thể mức xử phạt và bổ sung nhiều chế tài nghiêm khắc đối với cá nhân và tổ chức vi phạm, đặc biệt là các hành vi vi phạm quy định về tính độc lập trong hoạt động kiểm toán được nêu tại Điều 22.

Theo đó, các hành vi vi phạm tính độc lập có thể bị xử phạt hành chính theo nhiều mức khác nhau.

Mức phạt từ 10–20 triệu đồng áp dụng đối với các hành vi như cung cấp thông tin sai lệch về năng lực của kiểm toán viên hoặc doanh nghiệp kiểm toán; mua hoặc nắm giữ cổ phiếu, phần vốn góp tại đơn vị được kiểm toán; hoặc nhận các lợi ích không ghi trong hợp đồng kiểm toán.

Mức phạt từ 30– 40 triệu đồng áp dụng cho các vi phạm nghiêm trọng hơn như hành nghề kiểm toán trái phép, làm việc đồng thời tại nhiều doanh nghiệp kiểm toán, hoặc thực hiện kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng vượt quá thời hạn 5 năm liên tiếp.

Mức phạt từ 60–80 triệu đồng áp dụng đối với trường hợp doanh nghiệp kiểm toán bố trí kiểm toán viên hành nghề liên tục tại một đơn vị có lợi ích công chúng vượt thời hạn cho phép.

Đặc biệt, hành vi thông đồng với đơn vị được kiểm toán để làm sai lệch tài liệu kế toán và báo cáo tài chính sẽ bị xử phạt từ 400–500 triệu đồng. Nếu tái phạm hoặc vi phạm từ lần thứ hai trở đi, mức phạt tăng lên 800 triệu – 1 tỷ đồng. Trường hợp vi phạm xảy ra tại đơn vị có lợi ích công chúng, mức phạt sẽ gấp đôi, lên đến 2 tỷ đồng.

Ngoài hình thức phạt tiền, Điều 22 còn quy định các hình thức xử phạt bổ sung nghiêm khắc, bao gồm: tước quyền sử dụng Chứng chỉ kiểm toán viên hoặc Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm toán từ 12 đến 24 tháng; buộc nộp lại khoản lợi bất hợp pháp có được từ hành vi vi phạm.

Bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định các chế tài mạnh tay đối với hành vi giả mạo hồ sơ, tài liệu khi thi hoặc xin cấp các chứng chỉ, có thể bị phạt tới 1 tỷ đồng với cá nhân và 2 tỷ đồng với tổ chức, kèm theo tước quyền sử dụng chứng chỉ.

Hành vi phát hành báo cáo kiểm toán sai sự thật, vi phạm nghiêm trọng chuẩn mực nghề nghiệp, có thể bị phạt tới 800 triệu đồng, đồng thời bị buộc hủy bỏ báo cáo và thực hiện kiểm toán lại. Các hành vi thông đồng hoặc trục lợi từ đơn vị được kiểm toán cũng sẽ bị xử phạt ở mức cao và có thể bị đình chỉ kinh doanh hoặc tước quyền hành nghề dài hạn.

Ngoài ra, doanh nghiệp kiểm toán không tuân thủ quy định về kiểm soát chất lượng dịch vụ, nếu bị đánh giá thấp liên tiếp, có thể bị phạt tới 1 tỷ đồng và bị đình chỉ hoặc chấm dứt hoạt động.