Ngày 2/7, tại Hà Nội, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu phối hợp cùng Cục Biến đổi khí hậu, Cơ quan Khí tượng Vương quốc Anh và Bắc Ailen (UK Met Ofice- UKMO) tổ chức Hội thảo tham vấn kịch bản biến đổi khí hậu cho Việt Nam.

Theo Luật Khí tượng Thủy văn, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu là đơn vị đầu mối quốc gia có trách nhiệm cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu định kỳ 5 năm một lần. Việt Nam đã có 4 lần công bố Kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng vào các năm 2009, 2012, 2016 và 2020.

CHÚ TRỌNG VÀO CÁC HIỆN TƯỢNG KHÍ HẬU CỰC ĐOAN ĐÔ THỊ VÀ MỰC NƯỚC BIỂN DÂNG

Tiếp nối kịch bản biến đổi khí hậu năm 2020 và trên cơ sở công bố gần đây AR6 của IPCC (2021), Viện Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu chủ trì, phối hợp với các đối tác trong nước và quốc tế xây dựng và cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu cho Việt Nam phiên bản năm 2025.

PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà – Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu cho biết kể từ Báo cáo Đánh giá đầu tiên của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) được công bố năm 1990 đến Báo cáo Đánh giá mới nhất (AR6) được công bố vào năm 2021, việc xây dựng các kịch bản biến đổi khí hậu ở cấp độ toàn cầu và khu vực đã có nhiều bước tiến lớn về cơ sở khoa học, phương pháp và độ chi tiết.

Kịch bản biến đổi khí hậu cho Việt Nam bản cập nhật năm 2025 chú trọng vào các hiện tượng khí hậu cực đoan, đặc biệt là cực đoan đô thị và mực nước biển dâng phục vụ sát thực hơn nhu cầu quy hoạch, xây dựng chính sách và ứng phó tại các địa phương”, TS Phạm Thị Thanh Ngà thông tin.

Kịch bản cũng được thiết kế phù hợp với yêu cầu thông tin của các bộ, ngành, địa phương và các bên liên quan, góp phần hỗ trợ xây dựng các chiến lược quy hoạch hiệu quả tại địa phương và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của kịch bản biến đổi khí hậu, bà Mai Kim Liên, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, cho rằng đây là căn cứ khoa học quan trọng, có giá trị trong việc hoạch định chính sách, quy hoạch và lập kế hoạch cho các ngành, lĩnh vực cũng như các địa phương. Trong bối cảnh thay đổi về cơ cấu tổ chức hành chính theo chính quyền địa phương hai cấp, bà Liên kỳ vọng Viện sẽ sớm hoàn thiện kịch bản cập nhật để có thể công bố vào 1uý 1/2026, phục vụ các ngành, địa phương trong giai đoạn tới.

ỨNG DỤNG TÍCH HỢP AI ĐỂ DỰ TÍNH RỦI RO VÀ NGUY CƠ NGẬP LỤT TRONG TƯƠNG LAI

Tại hội thảo, các chuyên gia quốc tế và trong nước chia sẻ về phương pháp xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu cho Việt Nam, kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng cho Việt Nam, nguy cơ ngập do nước biển dâng…

Đáng chú ý là chia sẻ của bà Emma Dyer, Cơ quan Khí tượng Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ailen, về xây dựng kịch bản cực trị khí hậu và kịch bản khí hậu đô thị cho Việt Nam bằng mô hình khí hậu có phân giải cao CPM (Convection Permitting Model). Kết quả mô phỏng khí hậu sử dụng mô hình CPM có độ phân giải cao 4,4 km, lần đầu tiên được áp dụng cho khu vực Việt Nam. Mô hình này cho phép mô phỏng chính xác hơn các hiện tượng mưa lớn, dông, nắng nóng kéo dài, từ đó cung cấp nền tảng khoa học vững chắc cho việc xây dựng các biện pháp ứng phó cụ thể.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, các kết quả mô phỏng khá phù hợp với số liệu quan trắc. Các kết quả dự tính biến đổi khí hậu theo kịch bản SSP3-7.0 cho thấy, nhiệt độ có thể tăng từ khoảng 2 độ C đến 3,7 độ C vào cuối thế kỷ 21 so với thời kỳ cơ sở. Trong khi đó, mức độ biến đổi về lượng mưa theo phương án mô hình PRECIS-CPM tăng nhẹ, khoảng 0 đến 4mm/ngày. Các chuyên gia cũng đưa ra các kịch bản biến đổi khí hậu cho đô thị Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh, các kịch bản biến đổi các hiện tượng cực đoan ở Việt Nam.

Đề cập đến những điểm mới của kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng năm, đại diện Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, cho biết kịch bản 2025 sử dụng 3 kịch bản phát thải tương ứng với các kịch bản phát triển bền vững, trung bình và phát thải cao, phù hợp với định hướng Việt Nam hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Các chuyên gia cũng chia sẻ kết quả bước đầu về các kịch bản biến đổi khí hậu, kịch bản nước biển dâng và nguy cơ ngập tương ứng với các kịch bản nước biển dâng cho Việt Nam. Theo đó, kịch bản mới sử dụng các kịch bản phát thải SSP (SSP1-2.6; SSP2-4.5; SSP3-7.0) thay thế cho RCP trong phiên bản 2020, dựa trên Báo cáo đánh giá lần thứ sáu (AR6) của IPCC. Thời kỳ tham chiếu cũng được điều chỉnh sang giai đoạn 1995–2014, có mức nhiệt trung bình cao hơn 0,85°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Dữ liệu quan trắc được cập nhật đến năm 2022, với độ phân giải cao hơn so với dữ liệu cập nhật đến năm 2018 ở bản trước. Việc hiệu chỉnh và xử lý hậu mô hình cũng được cải tiến với các phương pháp hiệu chỉnh thống kê hiện đại, bao gồm cả hiệu chỉnh phi tuyến và lựa chọn mô hình khí hậu phù hợp hơn dựa trên bộ mô hình CMIP6 mới nhất. Độ phân giải tính toán cũng được nâng cấp: khu vực trọng điểm như đồng bằng sông Cửu Long và Bắc Bộ đạt độ phân giải khoảng 5–10 km, trong khi các tỉnh, thành lớn như TP.HCM, Hà Nội có độ phân giải chi tiết hơn.

Đáng chú ý, kịch bản năm 2025 mở rộng phạm vi các biến khí hậu và hiện tượng cực đoan được tính toán, bao gồm: Mưa cực đoan (R50mm), hạn, nắng nóng kéo dài, tần suất xảy ra theo từng mốc thời gian (10 năm, 20 năm, 50 năm), nhiệt độ, số ngày nắng nóng.

Đặc biệt, kịch bản cập nhật 2025 sẽ lần đầu tiên tích hợp ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để dự tính rủi ro và nguy cơ ngập lụt trong tương lai, có xét đến cả các yếu tố mới như đê biển, quy hoạch hạ tầng ven biển trong tương lai. Kịch bản cũng nhấn mạnh đến việc đánh giá tác động biến đổi khí hậu đến các lĩnh vực nhạy cảm, phục vụ cho lập quy hoạch phát triển vùng, địa phương và ứng phó hiệu quả với rủi ro thiên tai.