Tại họp báo thường kỳ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đại diện Cục Môi trường đã trao đổi, chia sẻ về công tác phân loại, thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại các địa phương; vấn đề giải quyết ô nhiễm không khí đô thị…

PHÂN LOẠI CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT MỚI CHỈ DỪNG Ở QUY MÔ NHỎ

Ông Hồ Trung Kiên, Phó Cục trưởng Cục Môi trường cho biết, tính đến ngày 30/6, tổng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trong cả nước khoảng 69,4 nghìn tấn/ngày, trong đó đã xử lý đạt khoảng 91%.

Nêu những khó khăn, tồn tại trong công tác thu gom, phân loại, xử lý chất thải rắn sinh hoạt hiện nay, đại diện Cục Môi trường chỉ rõ thực tế công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt mới chỉ dừng ở quy mô nhỏ, chủ yếu thí điểm tại một số địa phương.

Ở khu vực nông thôn, nhiều hộ gia đình vẫn tự xử lý rác theo cách truyền thống như chôn lấp, đốt thủ công hoặc tận dụng làm thức ăn chăn nuôi, chất độn chuồng. Một số địa phương bước đầu áp dụng việc thu phí thu gom, vận chuyển và xử lý dựa trên khối lượng hoặc thể tích rác đã phân loại, nhưng còn nhiều hạn chế.

Tại các đô thị lớn, do hạ tầng kỹ thuật không đồng bộ từ phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại đang là vấn đề lớn gây cản trở trong phân loại, thu gom, xử lý rác thải.

Bên cạnh đó, các cơ chế huy động nguồn lực trong xã hội cho công tác thu gom, phân loại, tái chế, xử lý chất thải đã có nhưng việc triển khai còn nhiều hạn chế nên nguồn lực huy động chưa đáp ứng được nhu cầu. Nguyên tắc "Người gây ô nhiễm phải trả chi phí xử lý" chưa được áp dụng triệt để, đặc biệt là việc chưa thu đủ giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý nên chưa thúc đẩy được nguồn lực tư nhân đầu tư về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

Mặt khác, nhận thức và ý thức trách nhiệm của một số cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể và người dân chưa đầy đủ về tầm quan trọng của việc phân loại chất thải để biến chất thải thành tài nguyên. Công tác tuyên truyền, vận động hộ gia đình, cá nhân nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm về phân loại CTRSH chưa đủ sức lan tỏa, chưa tạo thành thói quen, nếp sống của người dân.

Liên quan đến công tác bảo vệ môi trường, xử lý ô nhiễm, tại Đại hội Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra mới đây, Cục Môi trường thông tin, bằng việc áp dụng nguyên tắc Pareto- tập trung quản lý 20% cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm cao để kiểm soát 80% nguy cơ môi trường, ngành đã chuyển từ thế bị động sang chủ động phòng ngừa, ứng phó sự cố. Tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề, công tác kiểm soát ô nhiễm có nhiều chuyển biến. Đến nay, 94,1% khu công nghiệp hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung, tăng 3,4% so với giai đoạn trước; 31,5% cụm công nghiệp và 16,6% làng nghề đã đầu tư hệ thống xử lý đạt yêu cầu, từng bước hình thành mô hình phát triển gắn với bảo vệ môi trường.

Trong quản lý chất thải, nhiều giải pháp giảm chôn lấp, tăng tái chế, tái sử dụng, hạn chế nhựa dùng một lần đã được triển khai. Các khu liên hợp xử lý chất thải quy mô lớn hình thành ở Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh và nhiều địa phương, 7 nhà máy đốt rác phát điện vận hành. Năm 2024, tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị đạt 97,26%, tỷ lệ chôn lấp giảm xuống 64%; chất thải nguy hại được xử lý đạt 98,06%. Công tác kiểm soát nhập khẩu phế liệu siết chặt, lượng phế liệu tồn tại cảng biển giảm mạnh.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu 95% chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom, xử lý đạt chuẩn; giảm tỷ lệ chôn lấp xuống dưới 50% lượng thu gom; kiểm soát các nguồn bụi, khí thải; từng bước giảm ô nhiễm không khí ở Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh và các khu công nghiệp trọng điểm.

ĐỊA PHƯƠNG KHẨN TRƯƠNG BAN HÀNH GIÁ, HÌNH THỨC THU GIÁ DỊCH VỤ THU GOM, VẬN CHUYỂN, XỬ LÝ RÁC

Trên cơ sở nhận định được các vấn đề then chốt trong việc triển khai phân loại, thu gom, xử lý rác thải tại các đô thị lớn trong thời gian vừa qua, tại họp báo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết đã xác định một số giải pháp căn bản trước mắt và lâu dài cần tập trung đẩy mạnh.

Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tập trung rà soát những bất cập về quản lý chất thải rắn sinh hoạt trong Luật Bảo vệ môi trường và Nghị định để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện; ban hành Thông tư ban hành quy chuẩn kỹ thuật môi trường quốc gia về bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt; Thông tư hướng dẫn một số nội dung trong hoạt động đầu tư theo phương thức đối tác công tư lĩnh vực xử lý chất thải rắn sinh hoạt…

Các địa phương khẩn trương xây dựng, ban hành quy trình kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật, ban hành giá tối đa và giá cụ thể, hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng hoặc thể tích chất thải rắn sinh hoạt phải xử lý theo từng loại theo yêu cầu của Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020.

Đáng chú ý, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang tham mưu Chính phủ báo cáo Quốc hội thông qua Đoàn giám sát tối cao của Quốc hội "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành" để có 1 Nghị quyết của Quốc hội về nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc ban hành và thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường.

Trong đó cho phép nghiên cứu cơ cấu lại các nhiệm vụ chi ngân sách cho bảo vệ môi trường theo hướng trọng tâm, trọng điểm, tập trung giải quyết các vấn đề môi trường tồn đọng kéo dài; đầu tư các công trình hạ tầng môi trường thiết yếu như hệ thống, hạ tầng thu gom, phân loại và xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

Liên quan đến vấn đề quy trình kỹ thuật và định mức kinh tế, kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải, Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành quy định về định mức kinh tế- kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, có hiệu lực từ ngày 6/2/2025. Đây là căn cứ để các đơn vị cung ứng dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt lập phương án giá gửi về cơ quan có thẩm quyền xem xét, thẩm định và ban hành mức giá tối đa dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt...

Mới đây, Hà Nội  ban hành, Quy trình kỹ thuật và Định mức kinh tế- kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, vệ sinh công cộng trên địa bàn thành phố, gồm: Quy trình kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, vệ sinh công cộng; và Định mức kinh tế kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, vệ sinh công cộng.

Cùng với đó, hệ thống định mức kinh tế- kỹ thuật cũng được ban hành, làm cơ sở tính toán chi phí và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn trong lĩnh vực môi trường. Các định mức này bao trùm đầy đủ các giai đoạn từ thu gom, vận chuyển, vận hành trung chuyển đến xử lý chất thải và duy trì vệ sinh công cộng.

Định mức kinh tế- kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, vệ sinh công cộng gồm: Các định mức kinh tế- kỹ thuật thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt; Các định mức kinh tế- kỹ thuật vận hành trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt; Các định mức kinh tế- kỹ thuật xử lý chất thải rắn sinh hoạt; Các định mức kinh tế- kỹ thuật vệ sinh công cộng. Áp dụng đối với tổ chức, cá nhân, hộ gia đình có hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, vệ sinh công cộng và các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Đối với giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, UBND TP Hà Nội đang lấy ý kiến dự thảo quy định về vấn đề này. Theo phương án được đề xuất, thành phố dự kiến tăng giá thu gom rác như sau: Các phường tăng lên 21.000 đồng/người/tháng trong năm 2025 và lên 43.000 đồng/người/tháng vào năm 2026. Các xã tăng lên 10.000 đồng/người/tháng năm 2025 và lên 23.000 đồng/người/tháng năm 2026. Nếu đề xuất này được áp dụng, giá thu gom rác tại Hà Nội sẽ cao hơn 7 lần so với giá cũ.

Cùng với đó, nhóm cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, khu dịch vụ tập trung và cụm công nghiệp sẽ áp dụng đơn giá 1.175 đồng/kg theo đúng khối lượng rác phát sinh thực tế. Thành phố khẳng định nguyên tắc tính đúng, tính đủ chi phí để bảo đảm nguồn lực cho toàn bộ chuỗi thu gom- vận chuyển- xử lý.