Một đồng minh thân cận của Tổng thống Nga Vladimir Putin đang nỗ lực nhằm tái khởi động đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 (Dòng chảy phương Bắc 2) từ Nga sang châu Âu và mong muốn các nhà đầu tư Mỹ tham gia. Đây từng là một bước đi cho tới gần đây không ai dám nghĩ tới và cho thấy mức độ cởi mở của Tổng thống Donald Trump với Moscow.

Theo tiết lộ của nguồn thạo tin tờ báo Financial Times, người đứng sau nỗ lực trên là ông Matthias Warnig - người cho tới năm 2023 còn đứng đầu công ty mẹ của Nord Stream 2, một doanh nghiệp thành viên của tập đoàn khí đốt quốc doanh Nga Gazprom. Nguồn tin nói rằng kế hoạch của ông Warnig - người được cho là có mối quan hệ gần gũi với ông Putin - bao gồm thông qua các doanh nhân Mỹ để tiếp cận với chính quyền ông Trump. Phía Nga xem đây như một phần trong nỗ lực nhằm chấm dứt cuộc chiến tranh ở Ukraine đồng thời tăng cường quan hệ kinh tế giữa Mỹ và Nga.

Giới chức ở Washington cho biết một số nhân vật cấp cao trong chính quyền ông Trump đã hay biết về sáng kiến đưa nhà đầu tư Mỹ tham gia vào việc tái khởi động Nord Stream 2, đồng thời cũng coi sáng kiến này như một phần của nỗ lực nhằm xây dựng lại quan hệ với Moscow. Một nhóm nhà đầu tư do phía Mỹ đứng đầu đã vạch ra những nét chính của một thỏa thuận với Gazprom trên cơ sở giả thiết Nga được Mỹ dỡ các biện pháp trừng phạt - nguồn thạo tin là quan chức đề nghị không nêu danh tính tiết lộ.

Những tuần gần đây, giới chức cấp cao của châu Âu cũng đã biết tin về các cuộc thảo luận Nga - Mỹ liên quan tới Nord Stream 2. Các nguồn thạo tin nói rằng một số nước châu Âu cảm thấy lo ngại và đã bắt đầu bàn bạc về chuyện này.

LỢI ÍCH CHO MỸ NẾU NORD STREAM 2 TÁI KHỞI ĐỘNG

Một trong hai đường ống chính của Nord Stream 2 đã bị vỡ trong các cuộc tấn công phá hoại vào tháng 9/2022. Các cuộc tấn công đó cũng đã làm hỏng cả hai đường ống của Nord Stream 1 - đường ống dẫn khí đốt ra đời trước Nord Stream 2. Đường ống còn lại của Nord Stream 2, với công suất vận tải khí đốt tự nhiên hàng năm 27,5 tỷ mét khối, không bị hỏng nhưng chưa đi vào hoạt động bao giờ.

Về mặt lý thuyết, hoạch tái khởi động Nord Stream 2 của Nga sẽ mang lại cho Mỹ ảnh hưởng chưa từng thấy với nguồn cung năng lượng của châu Âu, trong bối cảnh các nước trong Liên minh châu Âu (EU) cố gắng chấm dứt sự phụ thuộc vào khí đốt Nga kể từ khi xung đột vũ trang giữa Nga và Ukraine nổ ra - theo nhận định của các nguồn tin.

Tuy nhiên, việc tái khởi động Nord Stream 2 sẽ vấp phải những trở ngại không nhỏ. Đầu tiên, việc này sẽ đòi hỏi Mỹ dỡ trừng phạt đối với Nga, tiếp đó là Nga nhất trí nối lại nguồn cung cấp khí đốt đã cắt đối với châu Âu trong thời gian chiến tranh, và Đức cho phép dòng chảy khí đốt Nga được bơm tới các khách hàng tiềm năng ở châu Âu.

Một cựu quan chức cấp cao của Mỹ nhận định: “Mỹ sẽ nói: ‘Bây giờ, Nga đã trở nên đáng tin cậy, vì có những nhà đầu tư đáng tin của Mỹ tham gia vào việc này”. Vị này cũng cho rằng nhà đầu tư Mỹ sẽ “có tiền mà không mất gì” trong việc này.

Các cuộc thảo luận về tái khởi động Nord Stream 2 diễn ra trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump muốn nhanh chóng đạt được một thỏa thuận hòa bình để chấm dứt chiến tranh Nga - Ukraine thông qua đàm phán song phương với Nga mà không có sự tham gia của EU và Ukraine. Ý định này của Mỹ khiến giới chức châu Âu lo ngại rằng việc Mỹ - Nga xích lại gần nhau có thể không có lợi cho an ninh khu vực. Ông Trump đã cam kết sẽ tăng cường hợp tác kinh tế với Nga nếu hai bên có thể đi đến một thỏa thuận hòa bình.

Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã đề cập tới các lợi ích kinh tế mà ông cho rằng Mỹ có thể gặt hái cùng Moscow nếu chiến tranh kết thúc. Ông Putin cũng nói đã có “một số công ty” Mỹ đã tiếp cận với phía Nga để tìm kiếm thỏa thuận hợp tác kinh doanh.

NHỮNG TRỞ NGẠI LỚN

Tuy đã khởi động quy trình phá sản vào tháng 1 năm nay, Nord Stream 2 AG - công ty mẹ có trụ sở ở Thụy Sỹ của đường ống Nord Stream - được phép duy trì sự tồn tại thêm 4 tháng. Theo một tài liệu của tòa án, cổ đông chính của Nord Stream 2 AG là Gazprom lập luận rằng chính quyền mới ở Mỹ, cũng như cuộc bầu cử vào tháng 2 vừa qua ở Đức, “có thể gây ra những ảnh hưởng lớn tới tình trạng của Nord Stream 2” nên việc cho công ty này duy trì thêm 4 tháng là phù hợp.

Ông Trump đã chỉ trích mạnh Nord Stream 2 trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông. Các nhà phê bình như ông Trump cho rằng đường ống này là một biểu tượng cho việc Đức nói riêng và châu Âu nói chung phụ thuộc quá nhiều vào nguồn cung ứng khí đốt từ Nga.

Nhưng theo giới chức Mỹ, một số thành viên trong ê-kíp của Trump hiện nay coi Nord Stream 2. - đường ống chạy từ vùng Vyborg của Nga bên Vịnh Phần Lan đến vùng Greifswald trên bờ biển Baltic của Đức - là một tài sản chiến lược có thể tận dụng được trong các cuộc đàm phán hòa bình về Ukraine.

Dù vậy, cơ cấu sở hữu phức tạp của Nord Stream 2 tiềm ẩn những trở ngại lớn đối với bất kỳ kế hoạc đầu tư nào vào đường ống này. Nord Stream 2 do Gazprom sở hữu 100%, nhưng 5 công ty năng lượng châu Âu - gồm Shell, Uniper, OMV, Engie và Wintershall - đã cung cấp khoảng một nửa chi phí xây dựng đường ống trị giá 11 tỷ USD thông qua các khoản vay. Hiện tại, tất cả các khoản nợ này đã được xóa. Năm 2022, Chính phủ Đức dừng quy trình cấp phép cho Nord Stream 2 và chưa bao giờ cấp các giấy tờ cần thiết để vận hành đường ống này.

Về lý thuyết, quyền sở hữu đường ống này có thể mang lại cho các nhà đầu tư Mỹ đòn bẩy để kiểm soát dòng chảy khí đốt của Nga tới châu Âu - khu vực vốn là thị trường trọng điểm cho xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ được vận chuyển qua Đại Tây Dương bằng tàu biển. Tuy nhiên, các cựu quan chức cấp cao của Mỹ và các doanh nhân phương Tây có kinh nghiệm đầu tư vào Nga cho rằng chỉ sự đồng ý của ông Trump và ông Putin sẽ không đủ để đưa Nord Stream 2 đi vào hoạt động.

“Tôi không thể tưởng tượng hội đồng quản trị của bất kỳ tập đoàn lớn nào của Mỹ lại muốn quay trở lại thị trường Nga ngay bây giờ và người Nga cũng biết điều này, bởi họ đã thấy những dao động này trong chính sách của Mỹ”, một cựu quan chức cấp cao của Mỹ nói với Financial Times.

“Châu Âu vẫn còn đang trừng phạt Nga, và nếu Đức đồng ý để Nord Stream 2 tái khởi động, bước đi đó sẽ gây ra rạn nứt lớn ở châu Âu”, vị này nhấn mạnh.