Các nhà quản lý hàng nghìn tỷ USD dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đang xem xét giảm bớt nắm giữ tài sản USD và tăng nắm giữ vàng, đồng euro và đồng nhân dân tệ của Trung Quốc. Biến động thương mại và địa chính trị toàn cầu là những nguyên nhân phía sau cân nhắc này.

Hãng tin Reuters dẫn một báo cáo từ Diễn đàn Các định chế tiền tệ và tài chính chính thức (OMFIF) cho biết, 1/3 trong số các ngân hàng trung ương nắm giữ tổng cộng 5 nghìn tỷ USD dự trữ ngoại hối đang có kế hoạch tăng nắm giữ vàng trong 1-2 năm tới, tỷ lệ cao nhất trong vòng ít nhất 5 năm trở lại đây, sau khi đã loại trừ những ngân hàng trung ương có ý định giảm nắm giữ vàng.

Cuộc khảo sát trên - được thực hiện với sự tham gia của 75 ngân hàng trung ương trong thời gian từ tháng 3 đến tháng 5/2025 - đã hé lộ những tác động của kế hoạch thuế quan đối ứng mà Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố vào hôm 2/4, sự kiện gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu và khiến hai “hầm trú ẩn” truyền thống là đồng USD và trái phiếu kho bạc Mỹ suy giảm địa vị.

Cũng trong cuộc khảo sát này, một tỷ lệ ròng 40% ngân hàng trung ương có kế hoạch tăng dự trữ vàng trong 1 thập kỷ tới. Điều này cho thấy giá vàng tiếp tục có triển vọng tốt trong dài hạn, dù đã lập kỷ lục mọi thời đại trên ngưỡng 3.500 USD/oz vào tháng 4 năm nay.

“Sau vài năm các ngân hàng trung ương mua vàng nhiều kỷ lục, các nhà quản lý dự trữ ngoại hối tiếp tục có ý định mua thêm vàng”, báo cáo của OMFIF viết.

Là đồng tiền dự trữ được ưa chuộng nhất trong cuộc khảo sát năm ngoái của OMFIF, đồng USD đã rớt xuống vị trí thứ 7 trong khảo sát năm nay. 70% nhà quản lý ngoại hối được hỏi nói rằng môi trường chính trị Mỹ khiến họ giảm ý định đầu tư vào đồng USD - tỷ lệ cao gấp đôi so với năm ngoái.

Trong số các đồng tiền, euro và nhân dân tệ dự kiến sẽ là hai đồng hưởng lợi nhiều nhất từ sự đa dạng hóa dự trữ ngoại hối khỏi đồng USD.

Một tỷ lệ ròng 16% các ngân hàng trung ương được OMFIF khảo sát cho biết có kế hoạch tăng dự trữ đồng euro trong 12-24 tháng tới, đưa euro trở thành đồng tiền được chuộng nhất trong kế hoạch đa dạng hóa dự trữ, tiếp đó là đồng nhân dân tệ. Trong cuộc khảo sát năm ngoái, tỷ lệ chọn đồng euro là 7%.

Nhưng trong thập kỷ tới, nhân dân tệ mới là đồng tiền dự trữ được chuộng hơn, với một tỷ lệ ròng 30% ngân hàng trung ương được khảo sát có ý định tăng dự trữ nhân dân tệ. Tỷ trọng của nhân dân tệ trong dự trữ ngoại hối toàn cầu cũng được dự báo sẽ tăng gấp 3 lần so với mức hiện nay, lên 6%.

Nguồn tin là những người có giao dịch trực tiếp với các nhà quản lý dự trữ ngoại hối tiết lộ với hãng tin Reuters rằng đến cuối thập kỷ này, đồng euro đang có tiềm năng lấy lại tỷ lệ dự trữ đã bị mất từ sau cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu năm 2011. Nguồn tin cho biết tâm lý của các nhà quản lý dự trữ đối với đồng euro đã cải thiện kể từ sau khi ông Trump công bố thuế quan đối ứng.

Điều đó có nghĩa là tỷ lệ đồng euro trong dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương sẽ phục hồi về mức 25% từ mức 20% hiện nay. Đó sẽ là một dấu mốc lớn trong sự phục hồi của khối eurozone sau cuộc khủng hoảng nợ đe dọa sự tồn tại của đồng euro.

Chiến lược gia Max Castelli của công ty quản lý tài sản UBS Asset Management nói với Reuters rằng sau khi ông Trump công bố thuế đối ứng, các nhà quản lý dự trữ ngân hàng trung ương đã có nhiều cuộc gọi tới ông để hỏi liệu vị thế nơi trú ẩn an toàn của đồng USD có bị đe dọa hay không. “Theo như tôi nhớ, câu hỏi này chưa từng được đặt ra trước đây, thậm chí là sau cuộc khủng hoảng tài chính lớn năm 2008”, ông nói.

Khảo sát của OMFIF cho thấy kỳ vọng trung bình về tỷ trọng của đồng USD trong dự trữ ngoại hối toàn cầu vào năm 2035 là 52%, đồng nghĩa USD vẫn là đồng tiền dự trữ số 1 nhưng tỷ trọng sẽ giảm so với mức 58% hiện tại. Những người trả lời khảo sát của OMFIF kỳ vọng đồng euro sẽ đạt khoảng tỷ trọng 22% trong dự trữ toàn cầu trong 10 năm tới.

“Tỷ trọng của đồng euro trong dự trữ ngoại hối toàn cầu gần như chắc chắn sẽ tăng trong vài năm tới, không phải vì châu Âu được đánh giá cao hơn nhiều mà vì vị thế của đồng USD đang giảm sút”, giáo sư Kenneth Rogoff của Đại học Harvard, cựu kinh tế trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), viết trong một bức email gửi Reuters.

Nhưng đồng tiền chung châu Âu có thể đạt được một tỷ lệ dự trữ cao hơn trong thời gian sớm hơn nếu có thể tăng được quy mô của trái phiếu khu vực hiện đang bị lấn át bởi thị trường kho bạc Mỹ trị giá 29 nghìn tỷ USD, đồng thời hội nhập được các thị trường vốn trong khu vực - nguồn thạo tin tiết lộ với Reuters. Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde cũng đã thúc giục hành động để củng cố đồng euro như một giải pháp thay thế khả thi cho đồng USD trong dự trữ toàn cầu.

Đồng euro là “đồng tiền thay thế duy nhất hiện tại có thể tạo ra một sự thay đổi đáng kể về mức dự trữ” - ông Bernard Altschuler, giám đốc toàn cầu về mảng ngân hàng trung ương tại HSBC - cho biết, đồng thời nói thêm rằng ông thấy đồng euro có thể đạt được 25% tỷ lệ dự trữ toàn cầu trong 2-3 năm nữa nếu những vấn đề trên được giải quyết.

Liên minh châu Âu (EU) giữ vị thế là khối thương mại lớn nhất thế giới. Nền kinh tế của khối này lớn hơn nhiều so với các nền kinh tế khác có đồng tiền là đối thủ của đồng USD. Trong khi đó, các biện pháp kiểm soát vốn hạn chế sức hấp dẫn của đồng nhân dân tệ.

Động lực cho sự thay đổi ở châu Âu đang được đẩy mạnh, với việc khu vực này đã ra tín hiệu sẵn sàng hạn chế sự phụ thuộc vào Mỹ bằng cách tăng chi tiêu quốc phòng, bao gồm cả thông qua việc vay nợ chung nhiều hơn của khối EU. Đức đang tăng cường chi tiêu, trong khi EU đang cố gắng khôi phục các nỗ lực để hội nhập các thị trường vốn của khu vực.

Ông Castelli ước tính tỷ trọng của đồng euro trong dự trữ ngoại hối toàn cầu có thể phục hồi về mức 25% vào cuối thập niên 2020. Lạc quan hơn, ông Francesco Papadia - người quản lý các hoạt động thị trường của ECB trong thời kỳ khủng hoảng nợ, hiện là một thành viên cấp cao tại viện nghiên cứu Bruegel - ước tính đồng euro có thể phục hồi lên mức 25% chỉ trong vòng hai năm.