Phát biểu tại tọa đàm "Luật đất đai 2024: Nền tảng pháp lý cho giai đoạn phát triển mới của thị trường bất động sản Việt Nam”, do Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức chiều 31/1, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội khóa XV từ Thái Bình, nhấn mạnh: Luật Đất đai được kỳ vọng góp phần làm nên diện mạo của quốc gia.

Theo ông Hiếu, có 5 nhóm nội dung chính thay đổi.

Thứ nhất, từ góc độ người dân Luật nâng cao hiệu quả sử dụng đất nói chung, đây là nhóm quan trọng;

Thứ hai, tiếp cận đất đai thị trường thông minh công bằng đây là cái quan trọng nhất;

Thứ ba, nâng cao hiệu qủa sử dụng đất;

Thứ tư, cân bằng chính sách tài chính về đất đai tránh định giá méo mó;

Thứ năm, nâng cao hiệu quả hiệu lực quản lý nhà nước.

Ở nội dung tiếp cận đất đai thị trường - minh bạch - công bằng, theo Luật Đất đai này có ba nguyên tắc ở đây nhà soạn thảo Luật và Quốc hội bấm nút thông qua là muốn tiếp cận theo hướng thị trường hơn giảm thủ tục hành chính, minh bạch và công bằng hơn. "Đây là ba mục tiêu chính sách mà Quốc hội bấm nút thông qua muốn đạt được", ông Hiếu nói. 

Lấy ví dụ về tiếp cận đất đai theo hướng thị trường hơn, theo ông Hiếu, quy định về thu hồi đất - thỏa thuận nhận chuyển nhượng, góp vốn; tiếp cận đất cho mục tiêu xã hội như Nhà ở xã hội, y tế, giáo dục. Mở rộng quỹ đất như hoạt động lấn biển; Quy định quỹ đất cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong đó quỹ đất cho doanh nghiệp nước ngoài trong khu, cụm công nghiệp tại Điều 202 cũng được đánh giá là công bằng hơn.

Cũng theo ông Hiếu, cần phải phân biệt được thu hồi đất và thỏa thuận chuyển nhượng. Xuất phát đầu tiên phải từ thu hồi đất, nếu không phải thu hồi đất thì đó chính là thỏa thuận. Cách tiếp cận lần này căn cứ vào điều 54 của Hiến pháp, về sự cần thiết chính là là cần thiết thì mới thu hồi đất như có mục tiêu an ninh quốc phòng lợi ích quốc gia trong phát triển kinh tế xã hội và phải được quy định bởi Luật. Chính vì vậy, cách tiếp cận lần này buộc phải liệt kê chi tiết những trường hợp nào thuộc thu hồi đất.

Với thỏa thuận chuyển nhượng: Không thuộc trường hợp thu hồi Điều 79; Trường hợp thuộc Điều 79 có thể thực hiện thỏa thuận theo đề xuất của nhà đầu tư không dùng vốn ngân sách nhà nước; Trường hợp Nhà đầu tư đang có quyền sử sụng đất thuộc trường hợp thu hồi có thể chuyển mục đích sử dụng đất thực hiện dự án đầu tư; HOặc diện tích đất có phần diện tích do Nhà nước quản lý mà không tách được thành dự án độc lập Nhà nước có thể thu hồi giao đất.

Về đấu giá - đấu thầu, ông Hiếu cũng liệt kê chi tiết Luật Đất đai quy định về Đấu giá quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, đất do Nhà nước thu hồi và giao cho Tổ chức phát triển quỹ đất quản lý) – trừ giao & đấu thầu. Trong khi đó, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư Giao đất, cho thuê đất cho nhà đầu tư trúng thầu dự án có sử dụng đất. Trường hợp đấu thầu theo Điều 79 – HĐND quyết định Dự án khác thuộc Đ.79 mà phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định pháp luật quản lý ngành, lĩnh vực. 

Đấu thầu và giao, cho thuê thông qua đấu thầu: Giao đất, cho thuê đất cho nhà đầu tư trúng đấu thầu hoặc tổ chức kinh tế do nhà đầu tư trúng thầu thành lập theo quy định của Chính phủ

Trách nhiệm Nhà nước, 36 tháng từ ngày quyết định công nhận kết quả trúng đấu thầu hoặc thời hạn khác theo hợp đồng đã ký kết với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, UBND phải thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giao đất, cho thuê đất. Trách nhiệm Nhà đầu tư, ứng vốn thực hiện bồi thường – vi phạm không ứng đủ sau 06 tháng – Hủy kết quả đấu thầu.

Trong trường hợp đấu giá không thành, Luật Đất đai cũng quy định chi tiế trường hợp đất đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất 02 lần không thành thuộc trường hợp chỉ có một người đăng ký hoặc không có người tham gia. Thời gian giao đất, cho thuê đất trong trường hợp này chỉ được thực hiện trong vòng 12 tháng kể từ ngày đấu giá không thành lần 2.

Điều kiện giao đất, cho thuê đất là ký quỹ hoặc các hình thức bảo đảm khác theo quy định luật đầu tư; Có năng lực tài chính để bảo đảm việc sử dụng đất theo tiến độ của dự án đầu tư và điều kiện khác theo quy định của pháp luật có liên quan.; Không vi phạm quy định của pháp luật về đất đai – phạm vi toàn quốc...