Đồng Nai là địa phương có hệ thống giao thông hội đủ các phương thức; trong đó địa bàn có nhiều tuyến đường huyết mạch quốc gia đi qua như Quốc lộ 1, Quốc lộ 20, Quốc lộ 51; tuyến đường sắt Bắc - Nam; dự án án đường sắt cao tốc Bắc - Nam; đường vành đai 3, vành đai 4 TP. Hồ Chí Minh…

Không những vậy, các đầu mối giao thông chiến lược như Cảng hàng không quốc tế Long Thành, các cảng biển, cảng sông, cảng cạn (ICD) và hệ thống cửa khẩu quốc tế cũng là yếu tố tạo động lực tăng trưởng cho thương mại, xuất nhập khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài của Đồng Nai.

HẠ TẦNG GIAO THÔNG TẠO ĐỘNG LỰC TĂNG TRƯỞNG

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức, hiện Đồng Nai có các tuyến cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết. Bên cạnh, một số tuyến đang đầu tư xây dựng chuẩn bị đi vào hoạt động như cao tốc Bến Lức - Long Thành, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, tuyến như cao tốc Bắc Nam phía Tây, cao tốc Chơn Thành - Hoa Lư, cao tốc Dầu Giây – Tân Phú – Liên Khương; đường Vành Đai 3 đang trong quá trình xây dựng, tuyến Vành Đai 4 đã được Quốc Hội thông qua chủ trương đầu tư.

Song song đó, Đồng Nai có tuyến đường sắt Bắc Nam đi qua địa bàn tỉnh Đồng Nai với 8 ga dừng tàu. Quy hoạch đến năm 2030 có đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; đường sắt Biên - Hòa Vũng Tàu; Trảng Bom - Hòa Hưng; đường sắt nối cảng Phước An và các tuyến đường sắt đô thị như Thủ Thiêm - Long Thành, đường sắt kết nối các đô thị Biên Hòa - Nhơn Trạch - Long Thành - Long Khánh.

“Cùng với hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy, đường sắt, Đồng Nai có cảng hàng không quốc tế Long Thành đạt cấp 4F (mức cao nhất) theo tiêu chuẩn ICAO đang trong giai đoạn triển khai dự án, dự kiến đi vào hoạt động năm 2026”, ông Võ Tấn Đức cho biết.

Ngoài sân bay Long Thành, sân bay quân sự Biên Hòa cũng đang được nghiên cứu để đầu tư thêm nhà ga phục vụ các đường bay dân dụng. Đồng Nai còn quản lý 4 cửa khẩu, trong đó có cửa khẩu quốc tế Hoa Lư, cửa khẩu chính Hoàng Diệu, Lộc Thịnh và cửa khẩu phụ Tân Tiến.

Theo PGS. TS. Trần Quang Phú, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giao thông Vận tải TP. Hồ Chí Minh, để Đồng Nai khai thác tối đa tiềm năng và lợi thế của các cảng và đầu mối giao thông, hạ tầng kết nối, đặc biệt là hệ thống đường bộ, đường sắt và đường thủy nội địa, cần được quy hoạch và phát triển đồng bộ, hiệu quả và bền vững.

Đồng quan điểm, TS. Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển TP. Hồ Chí Minh, cho rằng tỉnh Đồng Nai (mới) trong tương lai sẽ sở hữu đầy đủ năm phương thức giao thông gồm đường bộ, đường thủy, đường hàng không, đường sắt và đường biển.  Tuy nhiên, vị chuyên gia này đánh giá các tuyến kết nối của tỉnh Đồng Nai vẫn thiếu tính đồng bộ, liên thông và hiệu quả.

TS. Trương Minh Huy Vũ nhấn mạnh cần đẩy nhanh các dự án tuyến đường sắt Biên Hòa – Long Thành – Chơn Thành; các tuyến cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, Bến Lức – Long Thành; cũng như phát triển luồng đường thủy nội địa từ sông Đồng Nai đến các cụm cảng và trung tâm logistics vùng Tây Nam Bộ

THÁCH THỨC KHI HẠ TẦNG THIẾU KẾT NỐI ĐỒNG BỘ

Mặc dù sở hữu nhiều lợi thế về hệ thống hạ tầng giao thông, song các chuyên gia cho rằng Đồng Nai vẫn còn nhiều mặt hạn chế. Theo Giáo sư, TS Nguyễn Trọng Hoài, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, chi phí logistics tại Đồng Nai hiện vẫn ở mức cao do cơ sở hạ tầng giao thông và logistics chưa hoàn thiện, đặc biệt là kết nối nội vùng. So với TP. Hồ Chí Minh, chỉ số hạ tầng giao thông của Đồng Nai và Bình Phước còn thấp, khiến việc liên kết vùng chưa hiệu quả.

Một số dự án trọng điểm như cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, Bến Lức – Long Thành hay đường sắt nhẹ Thủ Thiêm – Long Thành còn chậm tiến độ, ảnh hưởng đến khả năng kết nối với TP. Hồ Chí Minh và hệ thống cảng biển, từ đó làm tăng chi phí vận tải.

Trong khi đó, các đô thị Biên Hòa, Long Khánh, Nhơn Trạch vẫn thiếu sự liên thông đồng bộ, gây khó khăn trong phát triển đô thị và thu hút đầu tư. Kết nối liên vùng cũng gặp hạn chế khi nhiều tuyến, như cao tốc Gia Nghĩa – Chơn Thành đoạn qua Bình Phước, vẫn chưa hoàn thiện.

Ông Nguyễn Trọng Hoài đề xuất xây dựng các trung tâm logistics dọc theo các vành đai công nghiệp hình thành quanh vành đai 3 và 4, qua đó thúc đẩy lưu thông hàng hóa nội tỉnh và giảm chi phí logistics. Theo ông, giải pháp này sẽ giúp Đồng Nai phát huy lợi thế về độ mở thương mại lớn, đồng thời hỗ trợ dòng hàng xuất khẩu hiệu quả hơn.

Các chuyên gia đều đồng tình rằng hạ tầng giao thông phát triển là “xương sống” hỗ trợ kinh tế Đồng Nai, giúp rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc mở rộng và hiện đại hóa mạng lưới giao thông không chỉ tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa, lao động mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP của tỉnh.

Thông qua hệ thống kết nối liên vùng và quốc tế, hàng hóa từ các khu công nghiệp trên địa bàn có thể tiếp cận nhanh chóng thị trường nội địa và nước ngoài, đồng thời thu hút đầu tư vào công nghiệp chế biến, logistics và dịch vụ thương mại. Đây là yếu tố quan trọng giúp Đồng Nai giữ vững vai trò một cực tăng trưởng của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.