Động thái này cho thấy các quốc gia nhỏ và trung bình tìm cách tăng cường kết nối thương mại với nhau trong bối cảnh nước Mỹ thời Tổng thống Donald Trump theo đuổi chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch.

Theo tin từ tờ báo Financial Times, nhóm mới - được gọi là Đối tác Đầu tư và thương mại tương lai, hay “FIT-P” - dự kiến sẽ bao gồm khoảng 10 quốc gia, trong đó New Zealand cùng với Singapore và UAE là các thành viên sáng lập cốt lõi.

Các thành viên tiềm năng khác của nhóm bao gồm Morocco, Rwanda, Malaysia, Uruguay, Costa Rica, Panama, Paraguay và Na Uy - theo tiết lộ của nguồn tin là các nhà ngoại giao và quan chức từ châu Á, Mỹ Latin và Australia tham gia phát triển kế hoạch thành lập nhóm. Danh sách cuối cùng của sáng kiến tập trung vào thương mại quốc tế “dựa trên luật lệ” này vẫn chưa được chốt.

Với kế hoạch là tập trung vào việc mang tới các biện pháp xây dựng lòng tin trong các lĩnh vực như thương mại kỹ thuật số, nhóm FIT-P dự kiến sẽ được ra mắt tại một cuộc họp trực tuyến vào tháng 11, sau đó là một sự kiện trực tiếp dự kiến vào tháng 7/2026 - giới chức cho biết.

“Ý tưởng ban đầu là nhóm sẽ giống như một liên minh lỏng lẻo để tăng cường tính cởi mở thương mại và các quy tắc thương mại quốc tế, nhưng dần dần có thể phát triển lớn hơn. Đây là một công trình đang trong quá trình triển khai”, một nguồn tin là người tham gia vào các cuộc thảo luận nói.

Trong số các lĩnh vực trọng tâm của FIT-P sẽ là khuyến khích các thành viên đối xử bình đẳng với các tài liệu thương mại trên giấy và tài liệu thương mại kỹ thuật số - một việc được xem là rất quan trọng để tăng hiệu quả trong thương mại. Hiện nay, một số quốc gia vẫn chưa chấp nhận tài liệu kỹ thuật số.

Sáng kiến thành lập FIT-P xuất hiện trong lúc chính quyền ông Trump có những thay đổi mạnh mẽ về chính sách, dẫn tới làm suy yếu sự đồng thuận toàn cầu về thương mại và ký kết một loạt thỏa thuận thương mại song phương được vạch ra một cách chóng vách nhằm mục đích thu hẹp thâm hụt thương mại của Mỹ.

Các thỏa thuận thương mại của Mỹ với EU, Nhật Bản và các đối tác thương mại lớn khác của nước này đã dẫn tới những xáo trộn chuỗi cung ứng và đặt ra câu hỏi về tính khả thi của nguyên tắc tối huệ quốc (MFN) là đối xử bình đẳng với tất cả các đối tác thương mại.

Trước khi sáng kiến FIT-P được đưa ra, áp lực bảo vệ hệ thống thương mại toàn cầu dựa trên luật lệ đã dẫn đến việc EU và khối thương mại CPTPP gồm 12 thành viên ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương công bố kế hoạch làm sâu sắc thêm mối quan hệ. Bà Cecilia Malmstrom, một cựu ủy viên thương mại EU hiện đang làm việc tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, người đã thúc đẩy sự hợp tác EU-CPTPP mạnh mẽ hơn, cho biết sáng kiến mới có thể bổ sung cho những nỗ lực rộng lớn hơn để ổn định hệ thống thương mại toàn cầu.

“Điều đó cho thấy nhiều quốc gia muốn giao dịch theo các quy tắc và tính minh bạch rõ ràng. Nhóm này có thể hợp tác với EU-CPTPP và cùng nhau thúc đẩy các quy tắc toàn cầu đa phương”, bà Malmstrom nói với Financial Times.

Các quan chức tham gia thảo luận việc thành lập FIT-P cho biết nhóm được nhắm mục tiêu một cách có chủ ý vào các quốc gia nhỏ hơn, với mục đích tạo ra một diễn đàn linh hoạt hơn, có thể phát triển sự hiểu biết chung về các lĩnh vực như tài liệu kỹ thuật số, chấp nhận chữ ký điện tử và các quy tắc về thương mại điện tử.

Một nguồn tin đã đề cập đến Hiệp định Đối tác Kinh tế Kỹ thuật số (DEPA) - được thiết lập vào năm 2020 bởi Chile, New Zealand và Singapore để tạo ra một khuôn khổ cho nền kinh tế kỹ thuật số mới, và sau đó có sự tham gia của Hàn Quốc vào năm ngoái - như một mô hình cho kế hoạch này.

Không phải tất cả các quốc gia thành viên tiềm năng của FIT-P đều cho biết họ đã đưa ra quyết định cuối cùng về việc có nên tham gia hay không. Một số đang chờ đợi thêm chi tiết về những lợi ích mà nhóm này có thể mang lại.

“Có rất nhiều nhóm thương mại, nên chúng tôi sẽ không muốn tham gia một nhóm nữa chỉ vì chính nhóm đó. Chúng tôi muốn biết thêm chi tiết về lợi ích và cơ chế của nhóm, nếu không việc tham gia chỉ đồng nghĩa mệt mỏi vì họp hành”, một quan chức từ một quốc gia đã được gợi ý tham gia FIT-P cho biết.