Thảo luận Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 tại hội trường sáng ngày 12/6, các đại biểu cho rằng chủ trương sắp xếp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là quyết sách lớn, vừa có tính chiến lược, vừa mang tính cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản trị, tổ chức lại không gian phát triển theo hướng mở rộng, gắn kết bền vững, phát huy lợi thế quy mô và tối ưu hóa nguồn lực.

TẠO RA KHÔNG GIAN, TIỀM LỰC KINH TẾ MẠNH

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông, đoàn Bình Thuận nhấn mạnh “đây là cơ hội để tái cấu trúc toàn diện mô hình phát triển vùng; phân bố lại dân cư, hạ tầng và nguồn lực đầu tư theo định hướng chiến lược mới, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển nhanh và bền vững cho kỷ nguyên phát triển của từng địa phương cũng như cả nước”.

Nhắc đến phát biểu của Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hoà Bình, ông Thông nói rằng việc sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và Tp.HCM sẽ tạo ra một không gian kinh tế có tiềm lực mạnh, có thể so sánh với Thượng Hải.

Tương tự, việc hợp nhất 3 tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận sẽ tạo thành một chỉnh thể kinh tế - hành chính lớn mạnh hơn với diện tích 24.233 km² (lớn nhất nước), dân số gần 4 triệu người và GRDP trên 323.000 tỷ đồng (xếp thứ 7 cả nước).

Như Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu, 3 địa phương này có những đặc điểm tự nhiên và kinh tế khác biệt nhưng lại bổ trợ cho nhau một cách tự nhiên: Lâm Đồng là trung tâm nông nghiệp công nghệ cao; Đắk Nông có thế mạnh về khoáng sản và quỹ đất phát triển công nghiệp. Bình Thuận giữ vai trò đầu mối kết nối, cửa ngõ ra biển với tiềm năng năng lượng tái tạo và logistics ven biển.

Sự liên kết giữa cao nguyên, trung du và duyên hải sẽ hình thành một chuỗi giá trị liên ngành, chuỗi đô thị liên kết và một vùng du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng - văn hóa đặc sắc, tạo nên một không gian phát triển liên thông, hiệu quả và bền vững hơn.

Đại biểu Hà Sĩ Đồng, đoàn Quảng Trị, cơ bản tán thành với sự cần thiết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, tinh gọn bộ máy, nhằm nâng cao hiệu lực hiệu quả quản trị nhà nước, khai thác tiềm năng liên kết vùng, giảm chi phí xã hội.

Cùng quan điểm khi nhìn nhận về động lực phát triển sau sáp nhập, đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh, sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, bên cạnh việc giảm gánh nặng chi phí ngân sách thì điều quan trọng hơn là sẽ tạo thêm động lực, không gian phát triển cho các địa phương.

Theo đại biểu, sự kết hợp, hợp nhất của các tỉnh, thành không chỉ là phép cộng về diện tích, dân số mà còn là phép nhân của GDP.

“Thí dụ, tại TP. Hồ Chí Minh, sự hợp nhất 3 địa phương, giữa thủ phủ công nghiệp Bình Dương, trung tâm logistics- kinh tế biển Bà Rịa- Vũng Tàu kết hợp với trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ và đặc biệt là trung tâm công nghệ, tạo ra một tam giác vàng của cả nước. Địa phương TP Hồ Chí Minh mới sẽ đóng góp và đang đóng góp 1/4 GDP và 1/3 tổng thu ngân sách cả nước, và chắc chắn trong thời gian tới sẽ còn đóng góp nhiều hơn nữa”, đại biểu Ngân nói.

Bên cạnh đó, việc hợp nhất sẽ giúp có thêm những tứ giác động lực mới rất tiềm năng. Cụ thể, cảng trung chuyển quốc tế Cái Mép-Thị Vải kết hợp với cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, cùng với việc hình thành khu thương mại tự do kết hợp với trung tâm tài chính quốc tế, thêm cả sân bay quốc tế Long Thành của Đồng Nai sẽ tạo ra động lực mới cho vùng Đông Nam Bộ.

CẦN MỘT THỂ CHẾ ĐỦ RỘNG, LINH HOẠT, PHÙ HỢP VỚI QUY MÔ, ĐẶC ĐIỂM TỪNG ĐỊA PHƯƠNG

Tuy nhiên, để đạt được những mục tiêu đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng cần có sự đầu tư, trong đó cần một thể chế đủ rộng, linh hoạt, phù hợp với quy mô dân số, kinh tế, đặc điểm về an ninh- quốc phòng của từng địa phương. Thứ hai là phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu kinh nghiệm”.

Cùng với đó, phải ưu tiên cái nguồn lực cho các địa phương đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội một cách đồng bộ, nhất là hạ tầng giao thông và hạ tầng số để chúng ta phát huy được Chính phủ số trong quản lý, quản trị địa phương hôm nay.

Góp ý thêm vấn đề này, đại biểu Nguyễn Hữu Thông đề nghị cần sớm hoàn thiện thể chế, pháp luật phù hợp với mô hình địa phương 2 cấp, có cơ chế tổ chức bộ máy đặc thù cho các tỉnh mới trong giai đoạn chuyển tiếp.

Đồng thời cần sớm giải quyết chế độ chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghỉ việc; có chính sách đào tạo lại, hỗ trợ việc làm, ổn định nơi làm việc và sinh hoạt cho những cán bộ, công chức, người lao động phải di chuyển đến trụ sở mới sau sáp nhập.

Đặc biệt, đại biểu đoàn Bình Thuận đề nghị cần ưu tiên kết nối hạ tầng giao thông, đặc biệt tại các địa phương có diện tích lớn sau sắp xếp như tỉnh Lâm Đồng mới khi dự kiến sau sáp nhập sẽ có diện tích lớn nhất cả nước, bao gồm cả vùng núi, trung du và duyên hải.

Song, thực tế hiện nay, giao thông kết nối Bình Thuận- Lâm Đồng- Đắk Nông còn thiếu và yếu. Các tuyến đường bộ già cỗi khiến 3 trung tâm của 3 tỉnh gần như bị chia cắt.

Để khắc phục khó khăn, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm bố trí nguồn lực để cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 28, Quốc lộ 27. Đồng thời xem xét, phê duyệt bổ sung quy hoạch đường bộ cao tốc kết nối ba địa phương này trước năm 2030, bố trí nguồn lực thực hiện đúng quy định, đảm bảo kết nối giữa Tp.Phan Thiết, Tp.Đà Lạt và Tp.Gia Nghĩa.

Cuối cùng là tận dụng và bố trí lại tài sản công một cách hiệu quả tránh lãng phí tại các khu vực dôi dư sau sáp nhập và phát huy tối đa giá trị sử dụng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn Đồng Tháp bày tỏ đồng tình rất cao với chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Quốc hội sẽ quyết định một tiến trình lịch sử, trọng đại của đất nước. Nhân dân cả nước cũng đang rất mong chờ khi cả nước còn 34 tỉnh, thành phố.

Đi vào nội dung cụ thể, ông Hòa cho biết nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị chính sách cho cán bộ và đề nghị các cấp có thẩm quyền quan tâm. Việc động viên chính trị, tư tưởng đối với anh em là rất quan trọng nên đề nghị cấp có thẩm quyền quan tâm.