Ngày 25/3/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì Hội nghị trực tiếp và trực tuyến với các bộ, ban ngành và các tỉnh ven biển về dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số nghị định trong lĩnh vực thủy sản (Nghị định số 37/2024/NĐ-CP, ngày 4/4/2024 và Nghị định số 38/2024/NĐ-CP, ngày 5/4/2024).

NHIỀU KIẾN NGHỊ ĐÃ ĐƯỢC TIẾP THU

Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã trình bày tờ trình dự thảo Nghị định của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nghị định trong lĩnh vực thủy sản. Theo đó, trong dự thảo đã sửa đổi, bổ sung điểm b, khoản 4, điều 43 Nghị định số 26/2019/NĐ-CP. Khoản 1, điều 1 dự thảo Nghị định sửa đổi cụm từ “sau khi” thành cụm từ “để làm cơ sở” trước cụm từ “cấp văn bản chấp thuận theo quy định” tại khoản 19, điều 1 Nghị định số 37/2024/NĐ-CP để đảm bảo thống nhất cách hiểu và áp dụng trên thực tế.

Dự thảo Nghị định mới cũng bãi bỏ khoản 4 Điều 42 Nghị định 38/2024/NĐ-CP. Bỏ cụm từ “điểm d” trước cụm từ “khoản 6 Điều này” tại khoản 7 Điều 35 của Nghị định số 38/2024/NĐ-CP. Bỏ cụm từ “điểm a, b” trước cụm từ “khoản 3 Điều 31” tại khoản 2 Điều 55 của Nghị định số 38/2024/NĐ-CP. Bỏ cụm từ “điểm a” trước cụm từ “khoản 3 và điểm a khoản 4 Điều 42” tại khoản 2 Điều 55 của Nghị định số 38/2024/NĐ-CP. Bỏ cụm từ “điểm b” trước cụm từ “khoản 4 Điều 15” tại khoản 6 Điều 55 của Nghị định số 38/2024/NĐ-CP…

Tại cuộc họp, Lãnh đạo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP) đã phát biểu ý kiến về các nội dung trên công văn khuyến nghị mà VASEP đã gửi trước đó. Theo đó, có ba nội dung VASEP kiến nghị đã được Ban soạn thảo tiếp thu và đưa vào dự thảo quy định về: Trộn lẫn nguyên liệu, kích thước tối thiểu được phép khai thác của một số loài thủy sản sống trong vùng nước tự nhiên tại Phụ lục V, Điều khoản chuyển tiếp đã được Ban soạn thảo tiếp thu và đưa vào dự thảo Nghị định.

Tuy nhiên, vẫn còn 2 nội dung góp ý về: quy định loại trừ áp khai báo hàng container theo điều 70a đối với lô hàng mẫu, danh mục các loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam tại Phụ lục IV chưa được Ban soạn thảo tiếp thu sửa đổi.  

Ngoài ra, VASEP thêm ý kiến về thủ tục xuất khẩu nguyên liệu ruốc sang thị trường EU. Vì con ruốc là loài hải sản đặc thù được khai thác gần bờ bằng thuyền thúng nhỏ, ko cần giấy phép khai thác và không phải lắp đặt thiết bị VMS (do là thuyền < 15m). Do đó, nguyên liệu này đều không đủ điều kiện được cấp giấy S/C và giấy C/C để xuất khẩu sang châu Âu theo quy định hiện hành.

Lãnh đạo tỉnh Cà Mau, Bà Rịa-Vũng Tàu, Sóc Trăng, Bình Định cho rằng để gỡ "thẻ vàng" IUU thì nhiệm vụ cấp thiết, trước mắt là phải quản lý bằng được đội tàu cá, nhất là phương tiện hoạt động khai thác vùng khơi.

Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu Nguyễn Văn Thọ kiến nghị những tàu cá hoạt động dài ngày trên biển mà hết hạn đăng kiểm, giấy phép khai thác khi lực lượng chức năng phát hiện phải có giải pháp áp tải, đưa về bờ xử lý ngay không chờ tàu về bờ. Đối với trường hợp không tìm ra tàu, chủ tàu vi phạm để xử lý nhưng vẫn có hồ sơ quản lý thì cơ quan quản lý thực hiện xoá đăng ký ngay trong vòng 1 tháng thay vì 1 năm như quy định hiện hành; xoá số đăng ký ngay những tàu cá đã được lực lượng chức xác nhận đã bị chìm, không thể dắt, kéo về bờ.

Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Trần Văn Lâu đề nghị có thêm các quy định cụ thể về quy định rõ trách nhiệm của nhà mạng (đơn vị cung cấp thiết bị) trong việc hỗ trợ ngư dân, khi có thiết bị không kết nối hoặc không gửi được tín hiệu giám sát hành trình về hệ thống cơ sở dữ liệu. Quy định nhà mạng phải thông báo cho người thuê bao trước 24 giờ trước khi ngắt kết nối, do chưa đóng cước phí thuê bao vệ tinh. 

THỦ TỤC HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI TÀU CÁ CẬP CẢNG PHẢI ĐƠN GIẢN

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho rằng cần xác định rõ trách nhiệm của các nhà mạng trong trường hợp xảy ra mất kết nối VMS do khách quan, bất khả kháng nhưng gây thiệt hại kinh tế cho ngư dân khi tàu cá phải quay lại bờ để khắc phục sự cố.

"Chúng ta phải giải quyết bài toán duy trì hoạt động của thiết bị VMS. Các nhà mạng cần nâng cao quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, có công cụ xác định đúng nguyên nhân khi thiết bị VMS không hoạt động, mất kết nối là do lỗi ngư dân, lỗi kỹ thuật hay lỗi bất khả kháng, chỉ rõ trách nhiệm của ai, bồi thường như thế nào nếu xảy ra thiệt hại kinh tế của ngư dân", Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nêu rõ.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp thu tối đa những vấn đề, ý kiến được các địa phương, doanh nghiệp nêu ra. Việc sửa đổi, bổ sung một số nghị định trong lĩnh vực thuỷ sản phải có tầm nhìn xa hơn, căn cơ hơn, tập trung giải quyết dứt điểm một số vấn đề mấu chốt để gỡ "thẻ vàng" IUU như: Quản lý hoạt động đánh bắt, khai thác hải sản bền vững theo ngư trường, mùa sinh sản; tập trung xoá bỏ hoàn toàn tàu "3 không"; rà soát các quy định, điều kiện để các cảng cá tư nhân tham gia cung cấp các dịch vụ tiếp nhận tàu cá, xác nhận nguồn gốc hải sản từ khai thác…

Phó Thủ tướng cũng đề nghị đơn giản hoá tối đa thủ tục hành chính đối với tàu cá cập cảng trên cơ sở dữ liệu giám sát hành trình, nhật ký điện tử, "đúng hành trình, đúng thời gian, đúng khối lượng khai thác đã báo cáo thì được chuyển ngay sang "luồng xanh", tự động xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác theo quy trình hậu kiểm".

"Đối với các tàu đánh bắt dài ngày sử dụng tàu hậu cần nghề cá cũng cần có biện pháp quản lý linh hoạt, không cứng nhắc để xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác đưa từ tàu hậu cần lên bờ", Phó Thủ tướng lưu ý; đồng thời yêu cầu nâng cao quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật bảo đảm thiết bị VMS hoạt động an toàn, liên tục; thể chế hoá quyền lợi, trách nhiệm của các nhà mạng khi xảy ra hư hỏng, mất kết nối không do lỗi của ngư dân.

Theo Phó Thủ tướng, việc thực hiện quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) giúp công tác quản lý hoạt động khai thác thuỷ, hải sản bền vững. Vì vậy, dự thảo Nghị định cần phải có thêm các quy định, giải pháp nhằm giải quyết dứt điểm nguyên nhân gốc rễ của tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định. "Bằng cơ chế, chính sách pháp luật phù hợp, căn cơ, thuận theo tự nhiên, trong đó có vai trò, trách nhiệm của Nhà nước", Phó Thủ tướng Nhấn mạnh.