Ngày 19/6/2025, Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD- VCCI) phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường và sự đồng hành của HEINEKEN Việt Nam tổ chức hội thảo “Phổ biến các quy định về trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì và trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) và chia sẻ thông lệ tốt, thảo luận cùng doanh nghiệp”.

TRIỂN KHAI EPR CÒN NHIỀU VƯỚNG MẮC

Chia sẻ tại hội thảo, ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch VCCI cho biết EPR đã được triển khai hiệu quả tại nhiều quốc gia. Đến năm 2025, trên 60–70 quốc gia đã áp dụng hoặc chuẩn bị áp dụng EPR. Tại EU, EPR là bắt buộc đối với nhiều nhóm sản phẩm, với tỷ lệ tái chế cao như Đức đạt gần 50% cho bao bì nhựa – gấp đôi mức trung bình toàn cầu. Hàn Quốc, Nhật Bản là các ví dụ thành công tại châu Á, với hệ thống tái chế hiệu quả, minh bạch, có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà nước – doanh nghiệp – người dân.

“Những số liệu này cho thấy nếu được thiết kế hợp lý và tổ chức thực hiện hiệu quả, EPR không chỉ giảm áp lực môi trường mà còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận các thị trường tiêu dùng khắt khe về môi trường”, ông Tân nhấn mạnh.

Tại Việt Nam, EPR đã được thể chế hóa trong Luật Bảo vệ môi trường 2020, cụ thể hóa tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP, và gần đây là Quyết định 450/QĐ-BTNMT ngày 17/2/2025. Đây là bước tiến quan trọng trong xây dựng chính sách môi trường hiện đại, tiệm cận thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, ông Thành thẳng thắn đánh giá quá trình triển khai thực tế vẫn gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Hạ tầng thu gom – tái chế chưa hoàn thiện, hệ thống chính thức còn yếu, phi chính thức khó quản lý. Bên cạnh đó, chi phí tái chế cao, vật liệu tái chế khó tiêu thụ trong nước. Hướng dẫn pháp lý cũng chưa rõ, khiến doanh nghiệp lúng túng trong lựa chọn hình thức thực hiện. Thiếu cơ chế giám sát, năng lực thực thi và truyền thông còn hạn chế.

Đồng tình, ông Nguyễn Hưng Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã đánh dấu bước ngoặt trong việc hoàn thiện cơ chế thực thi EPR, với các quy định rõ ràng và toàn diện hơn.

Để cụ thể hóa các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, đặc biệt là các điểm mới liên quan đến chính sách EPR, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022, Nghị định số 05/2025/NĐ-CP ngày 06/01/2025, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã ban hành Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT ngày 10/01/2022, Thông tư số 07/2025/TT-BTNMT ngày 28/02/2025 quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường. Trong đó đã cơ bản đã hoàn thiện hành lang pháp lý để thực thi quy định về EPR theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Mặc dù vậy, theo ông Thịnh, thực tiễn triển khai thời gian qua cho thấy, EPR là một chính sách mới, có phạm vi điều chỉnh rộng và liên quan đến nhiều nhóm đối tượng như doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, doanh nghiệp tái chế... Trong khi đó, việc tiếp cận và hiểu đúng, đầy đủ các quy định về EPR của một bộ phận doanh nghiệp vẫn còn hạn chế.

Hiện nay, các nội dung EPR đang được quy định tại một số văn bản như Nghị định số 08/2022/NĐ-CP và Nghị định số 05/2025/NĐ-CP dẫn đến việc khó theo dõi, khó tra cứu cũng như khó thực hiện một cách nhất quán.

Dưới góc độ doanh nghiệp, bà Phạm Thị Trúc Thanh, Giám đốc Phát triển Bền vững HEINEKEN Việt Nam chia sẻ, EPR là một chính sách quan trọng trong việc thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn. Cùng với việc thực thi EPR, doanh nghiệp đang tăng cường hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước nhằm nâng cao tỷ lệ sử dụng vật liệu tái chế và từng bước khép kín vòng tuần hoàn bao bì.

Song đại diện HEINEKEN nhận thấy vẫn còn nhiều thách thức khi Việt Nam vẫn còn thiếu hạ tầng thu gom hiệu quả và công nghệ tái chế tiên tiến, chất lượng cao. Điều này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ trong xây dựng và thực thi chính sách EPR, nhằm nâng cao tỷ lệ thu gom, giảm thất thoát tài nguyên, và thúc đẩy tái chế khép kín.

CẦN MỘT NGHỊ ĐỊNH RIÊNG VỀ EPR

Trước các bất cập trên, các ý kiến đều nhận định việc chuẩn bị ban hành một Nghị định riêng về EPR là rất cần thiết, nhằm cụ thể hóa cơ chế thực hiện, xử lý các bất cập hiện tại và tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch cho doanh nghiệp.

Theo ông Thịnh, để khắc phục các bất cập hiện hữu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động đề xuất xây dựng một Nghị định riêng quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường về trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì và trách nhiệm xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu.

“Việc ban hành một nghị định riêng về EPR không chỉ là giải pháp kỹ thuật để khắc phục sự phân tán trong hệ thống pháp luật hiện hành mà còn làm rõ các quy định về cơ chế tài chính hỗ trợ tái chế, hỗ trợ xử lý chất thải, tạo hành lang pháp lý minh bạch, khả thi và phù hợp với yêu cầu thực tiễn quản lý môi trường trong giai đoạn mới”, ông Thịnh nhấn mạnh.

Đồng thời thể hiện cam kết rõ ràng của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, giảm thiểu chất thải, thúc đẩy tái chế và sử dụng hiệu quả tài nguyên. Đây cũng là bước đi phù hợp với thông lệ quốc tế, khi nhiều quốc gia tiên tiến như Hàn Quốc, Đài Loan,... đều đã có các văn bản pháp lý riêng, chuyên biệt cho EPR, qua đó nâng cao hiệu quả thực thi và tạo sự minh bạch cho toàn bộ hệ thống.

Chi tiết hơn, ông Thịnh cho rằng dự thảo Nghị định về EPR cần phù hợp, thống nhất với các quy định của Luật bảo vệ môi trường năm 2020 đặc biệt là Điều 54 và Điều 55 về trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì và trách nhiệm xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu.

“Trong đó tập trung làm rõ dự thảo quy định đã đầy đủ căn cứ pháp lý, đã thể hiện được hết nội dung, tinh thần của Luật bảo vệ môi trường 2020 hay chưa?. Các quy định đã bảo đảm tính khả thi, phù hợp khi triển khai trên thực tế hay không?…”, ông Thịnh đề xuất.

Cùng với đó, cần xem xét kỹ các nội dung mới của Nghị định bên cạnh các quy định kế thừa tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP, Nghị định 05/2025/NĐ- CP như: quy định về thải bỏ phương tiện giao thông; quy định về đăng ký kế hoạch và báo cáo kết quả tái chế nhằm; quy định về về tỷ lệ tái chế, quy cách tái chế bắt buộc,…

Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất cơ chế phối hợp hiệu quả để bảo đảm điều kiện cho việc tổ chức thi hành Nghị định, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang từng bước chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng kinh tế tuần hoàn và EPR là một công cụ trung tâm, mang tính dẫn dắt trong quá trình đó.