Thực tế này đã khiến các nhà kinh tế bối rối, thậm chí một số người nghi ngờ rằng đến hiện tại, các công ty vẫn không muốn đẩy phần chi phí tăng thêm về phía người tiêu dùng.

Nhưng theo tờ báo Wall Street Journal, có một lập luận khác về tác động hạn chế của thuế quan đối với lạm phát đang ngày càng được cho là hợp lý. Đó là mức thuế quan thực tế mà các nhà nhập khẩu phải trả thấp hơn so với những gì được công bố.

THUẾ QUAN THỰC TẾ LÀ BAO NHIÊU?

Trong một nghiên cứu mới, các nhà kinh tế của ngân hàng Barclays đã xem xét dữ liệu thống kê để xem mức thuế mà các nhà nhập khẩu ở Mỹ thực sự đã trả trong tháng 5. Họ phát hiện ra rằng thuế suất bình quân gia quyền - trung bình của tất cả các loại thuế quan, được điều chỉnh theo khối lượng nhập khẩu từ mỗi quốc gia - trong tháng đó là khoảng 9%.

Con số đó thấp hơn đáng kể so với tỷ lệ 12% mà Barclays đã ước tính trước đó dựa trên các thông báo của Nhà Trắng và thấp hơn nhiều so với ước tính của một số chuyên gia khác. Lý do là hơn một nửa số hàng nhập khẩu của Mỹ được miễn thuế - theo nghiên cứu của Barclays, và vì nhiều công ty và người tiêu dùng Mỹ đã mua ít hàng hóa hơn từ các quốc gia bị Mỹ áp thuế cao hơn, đặc biệt là Trung Quốc.

“Điều gây ngạc nhiên thực sự trong khả năng trụ vững của nền kinh tế Mỹ không nằm ở phản ứng của nền kinh tế với thuế quan mà là mức tăng thực tế của thuế quan là ít hơn so với những gì đã được hình dung”, báo cáo của Barclays nhận xét

Các nhà kinh tế của ngân hàng JPMorgan Chase cho rằng thuế suất thực tế trong tháng 6 thấp hơn so với mức trung bình được công bố vì các nhà nhập khẩu đã chuyển sang mua hàng nhiều hơn các quốc gia có thuế thấp hơn hoặc mua từ chính các nhà sản xuất trong nước. Thuế suất thực tế thấp hơn này có thể giúp giải thích tại sao giá tiêu dùng ở Mỹ không tăng nhanh như một số nhà phân tích đã lo ngại trước đây.

Tác động của thuế quan là một chủ đề gây tranh cãi.

Tuần vừa rồi, Tổng thống Donald Trump khẳng định rằng thuế quan không gây ra lạm phát và kêu gọi ngân hàng Goldman Sachs thay thế một nhà kinh tế đã dự đoán giá cả sẽ tăng. Trong khi đó, theo Mô hình Ngân sách Penn Wharton, thuế quan mới đã mang về cho Chính phủ Mỹ một khoản thu ngân sách 58,5 tỷ đô la tỷ USD trong 6 tháng đầu năm nay.

Và lạm phát ở Mỹ đã nhích lên trong những tháng gần đây, với giá hàng hàng hóa nhập khẩu như đồ nội thất có dấu hiệu tăng nhẹ. Các chỉ số lạm phát mới nhất vẫn cao hơn nhiều so với mục tiêu lạm phát 2% hàng năm của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Chỉ số giá nhà sản xuất (PPI) tháng 7 đã ghi nhận mức tăng so với tháng trước mạnh nhất trong 3 năm và cao hơn nhiều so với dự báo của các nhà kinh tế.

Nhưng bức tranh lạm phát tổng thể của Mỹ trong 6 tháng đầu năm không tệ như dự báo được đưa ra sau khi ông Trump công bố kế hoạch thuế quan đối ứng hồi đầu tháng 4. Nghiên cứu của Barclays cho thấy lạm phát không tăng nhiều một phần là do Mỹ chưa thực thi thuế quan mới đối với nhiều hàng hóa. Trong tháng 6, chỉ có 48% hàng nhập khẩu vào Mỹ thực sự phải chịu thuế, nhờ vô số các trường hợp miễn trừ - theo phân tích của Barclays dựa trên dữ liệu của cơ quan thống kê US Census Bureau thuộc Bộ Thương mại Mỹ.

Các mặt hàng như dược phẩm, một số thiết bị điện tử và chất bán dẫn và nhiều hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico đã được miễn thuế đối ứng. Ngoài ra còn có các trường hợp miễn trừ một phần đối với hàng hóa có ít nhất 20% linh kiện do Mỹ sản xuất.

DOANH NGHIỆP NHẬP KHẨU RỤC RỊCH TĂNG GIÁ

Nhưng rốt cục, thuế suất thực tế mà các nhà nhập khẩu phải trả khi nhập hàng hóa vào Mỹ có khả năng sẽ tăng lên trong những tháng tới - theo Barclays. Nhiều lỗ hổng hiện có có thể được đóng lại. Ông Trump đã đe dọa áp thuế 250% đối với dược phẩm và thuế 100% đối với con chip. Nhà Trắng cũng cho biết rằng kể từ cuối tháng này, họ sẽ đình chỉ việc miễn trừ thuế quan đối với các gói hàng nhỏ có giá trị từ 800 USD trở xuống.

Các nhà phân khác sử dụng các phương pháp khác đã đưa ra mức thuế thuế quan thực tế cao hơn nhiều so với ước tính của Barclays. Ví dụ, tổ chức Budget Lab thuộc Đại học Yale - một trung tâm nghiên cứu chính sách - ước tính rằng người tiêu dùng Mỹ hiện đang phải đối mặt với mức thuế quan bình quân là 18,6%, giảm từ mức 21,9% vào cuối tháng 5. Nhưng Giám đốc kinh tế học của Budget Lab, ông Ernie Tedeschi, cũng cho biết nghiên cứu của ông chỉ ra rằng thuế suất trung bình thực tế mà các công ty thực sự phải trả là thấp hơn con số này.

Barclays kỳ vọng mức thuế bình quân gia quyền cuối cùng sẽ dừng ở mức khoảng 15%, tăng từ mức hiện tại là 10% và 2,5% vào năm ngoái. Các nhà kinh tế khác đưa ra con số cao hơn so với ước tính của Barclays. Điều đó có nghĩa là phần lớn tác động của thuế quan có khả năng vẫn còn nằm ở thì tương lai.

Như đã nói ở trên, một nguyên nhân khiến mức thuế thực tế mà các công ty nhập khẩu Mỹ phải trả thấp hơn so với mức được công bố nằm ở việc nhiều công ty Mỹ đang giảm nhập khẩu những mặt hàng phải chịu thuế cao hơn, đặc biệt là từ Trung Quốc. Nhưng sự cắt giảm này có thể chỉ là tạm thời. Các công ty Mỹ đã nhập khẩu nhiều hàng hóa hơn vào đầu năm để tránh thuế quan, dẫn đến nhập khẩu ít hơn trong những tháng tiếp theo. Khi hàng tồn kho giảm, nhập khẩu có khả năng sẽ phải tăng trở lại.

“Không rõ liệu Mỹ có thể giảm được sự phụ thuộc vào hàng hóa Trung Quốc một cách mạnh mẽ và nhanh chóng hay không”, ông Mark Cus - một nhà kinh tế tại ngân hàng Barclays, phát biểu.

Ông Barry Roth, một nhà khẩu xe ô tô đã qua sử dụng từ Canada cho các đại lý xe ở Mỹ, cho biết ông đã nhập khẩu trung bình khoảng 1.000 xe mỗi tháng vào năm ngoái cho đến tháng 11. Trong tháng 1 năm nay, con số đó đã tăng lên gần 1.500 xe khi các đại lý ô tô cố gắng đi trước thuế quan. Bây giờ, trong bối cảnh nhiều xe ô tô từ Canada vào Mỹ phải đối mặt với mức thuế 25%, ông Roth nói rằng ông may mắn nhập khẩu được 400 xe mỗi tháng. Nhưng khi các đại lý bán hết hàng lượng hàng tồn kho tăng thêm, họ sẽ phải trả thuế quan hoặc phải chấp nhận bán ít xe hơn. Dù bằng cách nào, ông Roth nói rằng giá xe có khả năng sẽ tăng.

“Việc đó sẽ không xảy ra vào ngày mai hay tuần tới, nhưng sẽ đến”, ông Roth nói.

Trên thực tế, ngày càng có nhiều công ty Mỹ cho biết họ có ý định đẩy chi phí tăng thêm do thuế quan về phía khách hàng trong những tháng tới. Nhiều công ty đã trì hoãn việc tăng giá trong lúc họ chờ xem mức thuế quan cuối cùng sẽ bao nhiêu. Bây giờ, khi mức thuế cuối cùng đã trở nên rõ ràng hơn, các nhà kinh tế kỳ vọng nhiều công ty sẽ bắt đầu tăng giá.

“Các công ty đang có chiến lược về việc tăng giá của họ”, nhà kinh tế Aditya Bhave của Bank of America phát biểu.