Hội thảo quốc tế với chủ đề: “Triển vọng kinh tế thế giới và tác động tới thị trường hàng hóa 2024” do Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam (MXV) tổ chức đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ các chuyên gia quốc tế. Hầu hết các ý kiến tại hội thảo đều tỏ ra e ngại khi dự báo về thị trường hàng hóa thế giới với những bất ổn chưa chấm dứt.

Kể từ đầu năm tới nay, giá dầu thô thế giới biến động trong hai xu hướng chính. Cho tới nửa đầu tháng 4/2024, giá dầu liên tục ghi nhận đà tăng mạnh dưới tác động từ yếu tố cung cầu, biến động địa chính trị và một phần ảnh hưởng từ yếu tố vĩ mô.

Giai đoạn gần đây, giá dầu thô bình ổn trở lại khi áp lực nguồn cung giảm bớt trong khi xung đột tại các điểm nóng trên thế giới không tạo ra áp lực rõ ràng lên nguồn cung.

Giá dầu WTI đã suy yếu trở lại và hiện đang được giao dịch trong vùng tích lũy với biên độ từ 77 USD/thùng đến 80 USD/thùng, thấp hơn khoảng 10% so với mức đỉnh trên 90 USD/thùng được thiết lập trong tuần đầu tháng 4/2024.

MỸ TĂNG SẢN LƯỢNG ĐỂ BÙ ĐẮP THIẾU HỤT TỪ OPEC

Ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Trung tâm Tin tức hàng hóa, Sở Giao dịch hàng hoá Việt Nam (MXV), chỉ ra ba nguyên nhân chủ yếu dẫn tới diễn biến trái chiều của giá dầu thế giới trong 5 tháng đầu năm 2024.

Thứ nhất, Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và các nước đồng minh (OPEC ) liên tục thực hiện chính sách hạn chế sản lượng. Với quyền lực trong tay và mong muốn giữ giá dầu ở mức cao, OPEC liên tục gia hạn chính sách cắt giảm sản lượng tự nguyện 2,2 triệu thùng/ngày cho tới hết quý 2 năm nay. Thêm vào đó, trong tháng 3/2024, Nga còn đưa ra tuyên bố sẽ cắt giảm thêm sản lượng và xuất khẩu 471.000 thùng/ngày. Với các động thái mạnh mẽ từ OPEC , Cơ quan Quản lý thông tin năng lượng Hoa Kỳ (EIA) trong tháng 4/2024 thậm chí còn đưa ra ước tính thị trường đang thâm hụt khoảng 1 triệu thùng/ngày trong quý 2.

Thứ hai, căng thẳng địa chính trị liên tục leo thang và khó lường đoán, đặc biệt tại khu vực Trung Đông. Sau căng thẳng leo thang kéo dài giữa Israel và Hamas kể từ cuối năm ngoái, thị trường dầu thô tiếp tục dậy sóng khi Yemen và Iran bị kéo vào cuộc xung đột, Yemen thực hiện liên tiếp các cuộc tấn công tàu thương mại trên eo biển Bab-el-Mandeb, cửa ngõ dẫn ra Biển Đỏ với khoảng 5 triệu thùng dầu thô mỗi ngày được vận chuyển qua đây. Trong khi đó, căng thẳng tại Trung Đông được đẩy lên cao sau khi Iran hướng máy bay không người lái và tên lửa vào Israel, trả đũa cho việc nước này nghi ngờ Israel ném bom vào Đại sứ quán của mình. Căng thẳng liên tục leo thăng, đặc biệt tại Trung Đông, khu vực quan trọng bậc nhất trên bản đồ dầu thô thế giới với các nhà xuất khẩu hàng đầu đã khiến giá dầu tăng mạnh.

Thứ ba, kỳ vọng chính sách của Fed liên tục xoay chiều. Trong 2 tháng đầu năm, thị trường rất lạc quan về triển vọng Fed sớm hạ lãi suất sau giai đoạn liên tục thắt chặt chính sách tiền tệ trong cuộc chiến chống lạm phát. UBS Investment Bank, ngân hàng lớn của Thụy Sĩ, còn cho rằng Fed sẽ giảm tới 275 điểm lãi suất cơ bản trong năm nay.

Tuy nhiên, sau khi chứng kiến lạm phát của Mỹ tăng trở lại kể từ tháng 3/2024, sự lạc quan trên thị trường dần biến mất và các tổ chức bắt đầu thay đổi quan điểm của mình với việc đẩy lùi thời điểm hạ lãi suất của Fed. Áp lực chính sách đã gây sức ép đối với giá dầu thế giới.

Tại hội thảo, ông Erik Norland, Giám đốc điều hành, Chuyên gia Kinh tế cấp cao CME Group, cho biết trước áp lực cắt giảm nguồn cung từ OPEC và rủi ro địa chính trị, Mỹ đã không ngừng gia tăng sản lượng dầu để bù đắp thiếu hụt nguồn cung. 

“Sau khi chiến sự giữa Nga và Ukraina nổ ra vào năm 2022 và kéo dài đến tận bây giờ, rồi căng thẳng ở khu vực Trung Đông thì giá dầu thô vẫn chủ yếu dao động ở mức 75 - 85 USD/thùng. Với những diễn biến như trên thì giá dầu đáng lẽ phải tăng trên 100 USD/thùng, thậm chí trên 150 USD/thùng. Tại sao lại như vậy?”, ông Erik Norland nêu vấn đề. 

"Nhu cầu dầu trên thế giới giảm. Sau đại dịch, rất nhiều người chuyển sang làm việc, mua sắm trực tuyến mà không cần di chuyển nhiều như trước, điều này khiến nhu cầu dầu chững lại".

Theo ông Erik Norland, do phía Mỹ đã tích cực tăng sản lượng khi mà hai năm trước, sản lượng dầu thô của Mỹ chỉ khoảng 2 triệu thùng/ngày nhưng đến cuối năm 2023 đã tăng lên gần 13 triệu thùng. Như vậy, chỉ riêng Mỹ đã thay thế được 1/3 sản lượng dầu mà OPEC cắt giảm. Bên cạnh đó, một số quốc gia khác đã tăng sản lượng dầu khoảng 500 ngàn thùng/ngày. Mỹ và các quốc gia khác đã bù đắp được khoảng 50% sản lượng dầu mà OPEC đã cắt giảm. 

Bên cạnh đó, lượng dầu tồn kho của các quốc gia này cũng tăng khá cao trong những năm gần đây. Nhờ vậy, thị trường có bộ đệm tương đối tốt để hấp thụ các cú sốc, dẫn đến áp lực nguồn cung phần nào được giải tỏa khiến giá dầu thô khó vượt 100 USD/thùng. 

Tuy nhiên, nhân tố tác động lớn nhất tới nhu cầu dầu trên toàn cầu là Trung Quốc. Vị chuyên gia từ CME Group cho biết Trung Quốc vốn là quốc gia tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, từ 2023 trở lại đây, tăng trưởng kinh tế của quốc gia tỷ dân này chững lại khiến nhu cầu tiêu thụ dầu giảm mạnh. Nhìn lại quá khứ, tất cả những giai đoạn kinh tế Trung Quốc bùng nổ thì giá dầu thế giới cũng tăng kỷ lục.

DỰ BÁO GIÁ DẦU THẾ GIỚI QUANH VÙNG 85 USD/THÙNG

Ông Phạm Quang Anh nhận định áp lực nguồn cung đang có dấu hiệu giảm bớt. “Số liệu thực tế cho thấy, OPEC trong tháng 4 vẫn sản xuất vượt mức hạn ngạch mục tiêu, đặc biệt đối với một số các thành viên lớn như Iraq hay UAE. Thậm chí, một cuộc thanh tra từ Ủy ban của OPEC đối với Iraq cho thấy nước này sản xuất vượt hạn ngạch tới 600.000 thùng/ngày trong đầu năm”, đại diện MXV cập nhật.

Theo các chuyên gia, rủi ro địa chính trị, nguồn cung và chính sách của Fed có thể là động lực thúc đẩy giá dầu trong nửa sau năm 2024. Dầu thô WTI được kỳ vọng tăng trở lại và biến động quanh vùng 85 USD/thùng.

“Mặc dù rủi ro địa chính trị giảm bớt nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn yếu tố này ra khỏi ước tính giá khi tình hình an ninh tại khu vực Trung Đông chưa thể ổn định ngay. Việc các nước leo thang xung đột, đặc biệt là Iran, quốc gia nắm khoảng 3% nguồn cung dầu thô toàn cầu sẽ khiến sức nóng quay trở lại thị trường”, ông Phạm Quang Anh phân tích. 

Bức tranh vĩ mô cải thiện sẽ là yếu tố tác động đến giá dầu trong nửa cuối năm 2024. Dù thời điểm hạ lãi suất đã bị đẩy lùi nhưng đa phần các quan chức Fed đều thống nhất quan điểm sẽ hạ lãi suất trong năm nay, tránh nền kinh tế “hạ cánh cứng”. Triển vọng lãi suất giảm là một trong những xúc tác cho giá dầu...

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 22-2024 phát hành ngày 27/5/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam