Xuân về, Tết đến, những dòng người hối hả về quê. Hình ảnh con tàu cũ kỹ chợt khiến nhiều người day dứt. Làm sao để đánh thức một thời huy hoàng, để đường sắt trở lại thời hoàng kim, xứng đáng là niềm tự hào dân tộc?

Năm 2024 là một năm đặc biệt với ngành đường sắt Việt Nam khi những bước chuyển mình rõ nét được ghi dấu trên mọi hành trình. Không còn là những cung đường cũ kỹ hay những sân ga im lìm. Năm qua chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ từ hạ tầng đến dịch vụ, mở ra một chương mới trong hành trình hướng tới kỹ nguyên mới.

NHỮNG DẤU MỐC QUAN TRỌNG

Đầu năm 2024, trong chuyến thăm và làm việc tại hội nghị tổng kết hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: ngành đường sắt là biểu tượng của lịch sử, cần tiếp tục đổi mới, hoàn thiện và vươn mình mạnh mẽ, xứng đáng với tầm vóc của một huyền thoại đã khắc ghi bao dấu ấn thời gian. Lời căn dặn của người đứng đầu Chính phủ đã thôi thúc những người làm đường sắt không ngừng nỗ lực, sáng tạo và dám bứt phá trên con đường vượt qua thử thách hướng tới vinh quang.

Bằng quyết tâm đổi mới và khát vọng vươn xa, năm 2024 chứng kiến những bước chuyển mình đầy ấn tượng của ngành đường sắt. Mỗi chuyến tàu không chỉ mang đơn thuần là chuyên chở hành khách, vận tải hàng hóa, mà còn là nhịp đập của những khát khao kết nối giữa quá khứ và tương lai, giữa truyền thống và hiện đại.

Một trong những minh chứng rõ nhất là hành trình “Kết nối di sản miền Trung” vinh dự lọt vào top 9 sản phẩm du lịch ấn tượng Huế năm 2024. Những chuyến tàu lướt qua miền đất di sản đã khơi dậy lòng tự hào, đưa du khách đến gần hơn với lịch sử và vẻ đẹp thâm nghiêm của miền Trung yêu dấu.

Tiếp nối thành công, ngay tháng 4/2024, ga Đà Lạt rực rỡ đón “Hành trình đêm Đà Lạt”. Trong khoang tàu ấm cúng, hành khách thả hồn vào màn đêm huyền ảo, ngắm nhìn phố núi mộng mơ chìm trong ánh đèn lung linh như những vì sao rơi xuống. Chuyến tàu đó không chỉ mở ra những trải nghiệm độc đáo, mà còn góp phần làm bừng sáng bức tranh du lịch của “thành phố ngàn hoa”.

Ngoài những chuyến tàu di sản độc đáo, ngành đường sắt năm vừa qua đã cho ra đời đoàn tàu chất lượng cao SE21/SE22 trên tuyến TP. Hồ Chí Minh – Đà Nẵng. Những khoang tàu tiện nghi, hiện đại như một khách sạn di động, mang lại cảm giác thoải mái và trải nghiệm tuyệt vời cho hành khách trên mỗi chặng đường.

Bên cạnh đó, dịch vụ tàu charter nguyên toa, nguyên đoàn cũng được đẩy mạnh, như một lời tri ân gửi đến những vị khách yêu quý đường sắt. Chỉ riêng nửa cuối năm 2024, 14 đoàn tàu đặc biệt đã đưa hơn 7.000 hành khách đến với những hành trình khám phá đất nước qua cửa ngõ ga Lào Cai, nơi con tàu như “cánh chim” đưa du khách vượt qua ngàn mây, đến với núi non trùng điệp và những nét văn hóa độc đáo.

Không dừng lại trong nỗ lực cải thiện năng lực vận tải hành khách, ngành đường sắt còn khẳng định ưu thế vượt trội trong vận tải hàng hóa đặc thù. Lần đầu tiên, khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), một mặt hàng khó, đòi hỏi cao về các tiêu chuẩn an toàn cao, đã được vận chuyển thành công từ Nam ra Bắc, đánh dấu bước tiến lớn trong khả năng đảm bảo an toàn và linh hoạt của đường sắt. Đây không chỉ là thành quả về mặt kỹ thuật mà còn là lời khẳng định hùng hồn của ngành đường sắt Việt Nam khi đã có đủ năng lực và tiềm lực để đáp ứng những đòi hỏi khắt khe nhất, vượt qua mọi giới hạn để vươn tới kỷ nguyên mới.

Đặc biệt, nhận thức rõ cần phải hòa vào dòng chảy của cuộc cách mạng số, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đã ứng dụng công nghệ mới, đem đến trải nghiệm thuận tiện và hiện đại như: tra cứu hành trình tàu qua Zalo, thanh toán vé trực tuyến bằng Google Pay, Apple Pay, Samsung Pay, hay khai thác sàn giao dịch vận tải hàng hóa. Đây là một trong những bước chuyển mình được nhiều chuyên gia đánh giá cao khi mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành vận tải đường sắt Việt Nam.

VƯỢT QUA GIAN KHÓ, NỐI NHỊP GIAO THƯƠNG

Bên cạnh những kết quả tích cực trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ, ngành đường sắt trong năm qua chứng kiến những nỗ lực không ngừng trong việc khắc phục hậu quả thiên tai nặng nề. Liên tiếp trong hai tháng 4 - 5/2024, tuyến đường sắt Bắc – Nam phải hứng chịu hai sự cố nghiêm trọng tại Chí Thạnh và hầm Bãi Gió. Mưa lớn kéo dài, đất đá từ trên cao sạt xuống, chắn ngang đường ray, chia cắt giao thông, khiến những chuyến tàu vốn cần mẫn xuôi ngược Bắc Nam buộc phải ngừng bánh. Sự cố không chỉ làm gián đoạn hoạt động vận tải mà còn ảnh hưởng nặng nề đến sản xuất kinh doanh, đẩy ngành đường sắt vào một thử thách cam go.

Trước gian khó, thử thách, tinh thần thép và ý chí kiên cường đã thôi thúc những người làm đường sắt hành động khẩn trương, dồn toàn bộ sức lực để nhanh chóng khắc phục sự cố. Nhân lực, máy móc được huy động tối đa, các đơn vị thi công xuyên ngày xuyên đêm, từng mét đường sắt được dọn sạch, từng điểm sạt lở được gia cố chắc chắn, đảm bảo thông đường an toàn trong thời gian ngắn nhất. Song hành với công tác khắc phục, ngành đường sắt linh hoạt tổ chức chuyển tải hành khách, đảm bảo hành trình cho hàng chục nghìn người dân không bị gián đoạn.

Theo báo cáo của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, trong khoảng thời gian xảy ra sự cố, 239 đoàn tàu đã được chuyển tải an toàn, phục vụ tới 66.242 lượt hành khách. Mỗi hành khách đều được hỗ trợ tận tình, chu đáo, từ những suất ăn, nước uống miễn phí được trao tận tay, đến sự hướng dẫn cẩn trọng trong từng bước di chuyển. Những nỗ lực thầm lặng ấy không chỉ gây ấn tượng về sự ân cần trong mắt hành khách mà còn là lời khẳng định của toàn ngành trong nỗ lực cải thiện chất lượng dịch vụ.

Những tưởng đó là giới hạn cuối cùng, nhưng thiên tai không dừng lại ở đó. Những ngày đầu tháng 9/2024, siêu bão Yagi, cơn bão mạnh nhất trong 30 năm qua, đổ bộ vào các tỉnh miền Bắc gây ra hậu quả vô cùng nặng nề. Mưa lớn kéo dài, gió giật mạnh làm hàng loạt vị trí đường sắt bị sạt lở, ngập nước, nền đường bị cuốn trôi, cây cối đổ sập chắn ngang đường ray. 54 chuyến tàu khách và 22 chuyến tàu hàng buộc phải hủy bỏ, hàng ngàn hành khách bị mắc kẹt giữa tâm bão, đối mặt với những khó khăn chưa từng có.

Tuy nhiên, trong gian khó, tinh thần kiên cường và trách nhiệm, với phương châm “gian nan không lùi bước”, hàng trăm công nhân, kỹ sư đã dầm mình trong mưa gió, xuyên đêm gia cố nền đường, khắc phục từng điểm sạt lở. Song song đó, đại diện Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cho biết gần 1.500 tấn hàng cứu trợ đã được vận chuyển khẩn cấp qua đường sắt đến các địa phương bị ảnh hưởng như Yên Bái, Lào Cai.

Hình ảnh những người công nhân đường sắt dầm mình trong mưa với ánh đèn đêm lấp loáng soi đường cho từng chuyến tàu tiếp tục hành trình trở thành biểu tượng cho tinh thần vượt khó, không khuất phục của toàn ngành đường sắt. Đó không chỉ là nhiệm vụ khôi phục tuyến đường huyết mạch, mà còn là một lời hứa son sắt với hàng triệu hành khách rằng dù gian nan đến đâu, những chuyến tàu vẫn sẽ nối nhịp thông suốt, mang theo niềm tin và khát vọng của đất nước.

VƯƠN TỚI ĐƯỜNG SẮT TỐC ĐỘ CAO BẮC - NAM

Nhớ lại năm 2024, không thể không nhắc tới khát vọng về một tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Với tầm nhìn chiến lược và quyết tâm sắt đá, lãnh đạo Đảng và Chính phủ đã thắp lên một ngọn lửa mới trong hành trình kiến thiết đất nước. Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Danh Huy từng khẳng định đây chính là thời điểm “vàng” để chúng ta khởi động dự án mang tầm vóc thế kỷ, mở ra một kỷ nguyên mới của giao thông, của sự kết nối và phát triển thịnh vượng, đưa Việt Nam vươn mình trên bản đồ thế giới.

Mới đây, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tỷ lệ tán thành cao. Ý thức sâu sắc được sứ mệnh lịch sử này, ông Hoàng Gia Khánh, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, cho biết ngành đường sắt đã khẩn trương chuẩn bị từng bước, từng hạng mục, với khát vọng đưa giấc mơ về những đoàn tàu lướt nhanh, xuyên dọc đất nước trở thành hiện thực.

Để làm chủ được tuyến đường sắt tốc độ cao, đại diện Tổng Công ty Đường sắt khẳng định rằng nguồn nhân lực chất lượng cao chính là chìa khóa mở cánh cửa tương lai. Theo đó, ngành đường sắt đã vạch ra một chiến lược bài bản, kết hợp giữa đào tạo trong nước và cử các kỹ sư, công nhân ưu tú ra nước ngoài học hỏi, tiếp nhận tinh hoa công nghệ từ những quốc gia có nền đường sắt tiên tiến như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… Theo ước tính, cần tới 14.000 nhân sự bao gồm kỹ sư, công nhân lành nghề và chuyên gia quản lý để vận hành hệ thống một cách hiệu quả và tối ưu, đáp ứng những đòi hỏi khắt khe của kỷ nguyên công nghệ cao.

Hiện nay, đội ngũ hơn 22.000 lao động trong ngành đường sắt vẫn miệt mài ngày đêm, lặng lẽ cống hiến trong từng công việc từ xây dựng, bảo trì đến vận hành và khai thác. Lấy đà cho “bước nhảy vọt lịch sử”, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đã chủ động xây dựng đề án đào tạo chuyên sâu, không chỉ giúp người lao động tiếp cận công nghệ mới mà còn nuôi dưỡng khát vọng làm chủ công nghệ. Những cán bộ dày dạn kinh nghiệm đã được gửi đến học tập tại các quốc gia tiên tiến, mang về những kiến thức quý giá cùng niềm tin vững vàng: Việt Nam sẽ tự chủ hoàn toàn, làm chủ từng thanh ray, từng đoàn tàu tốc độ cao trong tương lai không xa.

Ông Hoàng Gia Khánh chia sẻ thêm, ngành đường sắt hiện có hai cột trụ công nghiệp cơ khí là Công ty CP Xe lửa Dĩ An và Công ty CP Xe lửa Gia Lâm. Suốt nhiều thập kỷ, nơi đây đã đóng mới, sửa chữa hàng nghìn đầu máy, toa xe, đảm nhận tới 70-80% khối lượng công việc cho hệ thống đường sắt hiện hữu. Trước sứ mệnh lịch sử mang tên đường sắt tốc độ cao, ngành đường sắt xác định cần phải nâng cấp năng lực công nghiệp cơ khí, đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ, đào tạo chất lượng lao động để đáp ứng yêu cầu mới. Đồng thời, lãnh đạo Tổng Công ty khẳng định sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp trong và ngoài nước có đủ năng lực và kinh nghiệm, nhằm tiến tới làm chủ hoàn toàn hệ thống đường sắt tốc độ cao.

Đường sắt tốc độ cao là hiện thân của tinh thần dân tộc vượt qua mọi sóng gió, như những cơn bão lớn năm xưa đã thử thách lòng người, để giờ đây, đất nước có thể đứng lên vững vàng và mạnh mẽ. Giữa những mùa mưa bão từng khiến bao chuyến tàu ngừng lăn bánh, nay Việt Nam đã sẵn sàng bứt phá, tiến vào kỷ nguyên mới. Trong làn gió Xuân Tết Nguyên Đán, khi muôn hoa đua nở, dự án này chính là bản hòa ca vĩ đại của kỷ nguyên vươn mình - một Việt Nam hiện đại, vững bước trên hành trình dựng xây tương lai.

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 4 5-2025 phát hành ngày 27/1/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại :  

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1194