Chính phủ vừa có tờ trình gửi Quốc hội về bổ sung hình thức đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam (Dự án). Theo đó, Dự án đã được Bộ Chính trị và Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư bằng hình thức đầu tư công.

Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết để sớm khởi công Dự án như phối hợp với các địa phương triển khai công tác chuẩn bị giải phóng mặt bằng; triển khai lựa chọn nhà thầu tư vấn quản lý dự án; rà soát, biên dịch 31 bộ tiêu chuẩn; làm việc với các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp trong và ngoài nước để kêu gọi tham gia thực hiện dự án; xây dựng và ban hành các Nghị định; xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực và công nghiệp đường sắt.

Theo tờ trình, tại thời điểm Bộ Chính trị chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án bằng hình thức đầu tư công chưa có nhiều nhà đầu tư quan tâm, đề xuất đầu tư dự án này.  Nhưng ngay sau khi Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân cũng như Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội ban hành một số cơ chế chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, Chính phủ nhân được đề xuất đầu tư Dự án của một số nhà đầu tư.

Tờ trình cũng nêu rõ đối với hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư và đầu tư tư nhân trực tiếp đã có đầy đủ cơ sở chính trị theo tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW. Hơn nữa, trong cuộc họp ngày 20/6/2025, Bộ Chính trị đã thống nhất chủ trương bổ sung hình thức đầu tư khác gồm đầu tư theo phương thức PPP, đầu tư kinh doanh,... bên cạnh hình thức đầu tư công, đồng thời giao Đảng uỷ Chính phủ phối hợp với Đảng uỷ Quốc hội trình Quốc hội khoá XV tại kỳ họp thứ 9 xem xét, quyết định.

Về cơ sở pháp lý, Điều 16 Luật Đầu tư và Điều 4 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư quy định lĩnh vực giao thông vận tải được đầu tư theo hình thức này.

Ngoài ra, cơ sở thực tiễn kinh nghiệm thế giới cho thấy đa số các nước đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt theo hình thức đầu tư công do các dự án đường sắt mặc dù mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhưng hiệu quả tài chính của bản thân các dự án thấp, tổng mức đầu tư lớn, thời gian hoàn vốn dài. Một số dự án đầu tư theo phương thức PPP đã bước đầu được triển khai nhưng cần có sự hỗ trợ từ nhà nước.

Theo khoản 2 Điều 37 Luật Đầu tư công, việc bổ sung hình thức đầu tư không thuộc trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Tuy nhiên, đây là nội dung khác với Nghị quyết 172/2024/QH15 của Quốc hội nên Chính phủ phải báo cáo Quốc hội chấp thuận.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất Quốc hội chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác (đầu tư PPP, đầu tư kinh doanh,...) cho Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam bên cạnh hình thức đầu tư công. Đồng thời, giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định. Trong trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền sẽ báo cáo với Quốc hội.