Bộ Xây dựng đang dự thảo Thông tư quy định về quản lý, khai thác vận tải đường sắt, nhằm thực hiện các biện pháp tổ chức và hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt. Mục tiêu của dự thảo này là tiếp tục thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển đường sắt hiện đại, đồng bộ và bền vững, phù hợp với điều kiện và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cũng như an ninh quốc phòng của đất nước.

Dự thảo cũng nhằm rà soát, điều chỉnh, hợp nhất các quy định hiện hành trong lĩnh vực quản lý, khai thác vận tải đường sắt, khắc phục những tồn tại, bất cập về thể chế, tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành đường sắt. Đồng thời, thúc đẩy tính cạnh tranh của phương thức vận tải đường sắt và nâng cao hiệu quả phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân.

Một trong những điểm nổi bật trong dự thảo là việc sửa đổi quy định về niên hạn sử dụng phương tiện giao thông đường sắt.

Cụ thể, Bộ Xây dựng đề xuất nâng niên hạn sử dụng đối với đầu máy và toa xe chở khách từ 40 năm lên không quá 60 năm, trong khi toa xe chở hàng sẽ được nâng từ 45 năm lên không quá 65 năm.

Đề xuất này được đưa ra dựa trên báo cáo của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam. Theo đó, đến 31/12/2030, nhiều loại phương tiện sẽ có thời gian khai thác trên 60 năm, như đầu máy D9E do Mỹ chế tạo từ năm 1963 sử dụng động cơ CAT D398A và toa xe P chế tạo từ những năm 1963. Đến thời điểm hiện tại, các phương tiện này đã sử dụng được 62 năm và tính đến hết năm 2030 sẽ là 67 năm vẫn hoạt động an toàn.

Theo số liệu thống kê của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trước đây và sau khi Nghị định 91/2023/NĐ-CP có hiệu lực, các sự cố kỹ thuật phát sinh trong quá trình khai thác vận dụng chủ yếu xảy ra đối với các chi tiết hao mòn tự nhiên và có thể thay thế trong quá trình bảo dưỡng, sửa chữa như lò xo, guốc hãm, xéc măng, gioăng hệ thống hãm, ….. Không có sự cố kỹ thuật đầu máy toa xe phát sinh về nứt, gẫy do ảnh hưởng của thời gian về độ bền và độ bền mỏi của một số kết cấu của phương tiện đầu máy toa xe (giá chuyển hướng của bộ phận chạy, bệ xe, thùng xe).

Về phương tiện không áp dụng niên hạn, tại dự thảo, Bộ Xây dựng đề xuất bổ sung quy định mới cho "toa xe thành cao mở đáy chở đá (Hmđ)", theo đề nghị của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam. Đây là loại toa xe chỉ chở đá phục vụ sửa chữa nội ngành, với vận tốc thấp và quãng đường ngắn từ mỏ đá đến điểm thi công, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc vận chuyển và phục vụ công tác sửa chữa công trình đường sắt nội bộ.