Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có Tờ trình số 119/TTr-BNNMT-CNTY gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất chủ trương cho phép triển khai thí điểm mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng tại Việt Nam. Đây được xem là một trong những giải pháp tiên phong, nhằm đổi mới phương thức sản xuất trong ngành chăn nuôi, phù hợp với xu thế hiện đại hóa nông nghiệp, đảm bảo an toàn sinh học, tiết kiệm tài nguyên đất và nâng cao hiệu quả kinh tế.

ĐỀ XUẤT TỪ HAI DOANH NGHIỆP TRONG NƯỚC

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chăn nuôi lợn là ngành chăn nuôi chủ lực của Việt Nam, chiếm 62–65% tổng sản lượng thịt hơi trong nước. Năm 2024, sản lượng thịt hơi đạt gần 5,2 triệu tấn, đưa Việt Nam xếp thứ 6 thế giới về sản lượng và đứng thứ 4 toàn cầu về mức tiêu thụ thịt lợn, với mức tiêu thụ bình quân đạt 37,04 kg/người/năm, tăng mạnh so với mức 30 kg vào năm 2021. Những con số này cho thấy vai trò thiết yếu của ngành chăn nuôi lợn trong việc đảm bảo an ninh thực phẩm và phát triển kinh tế nông nghiệp.

Tuy nhiên, mô hình chăn nuôi hiện nay tại Việt Nam vẫn chủ yếu là nhỏ lẻ, phân tán, thiếu tiêu chuẩn về an toàn dịch bệnh và chưa ứng dụng mạnh mẽ công nghệ cao. Điều này khiến ngành chăn nuôi dễ tổn thương trước các đợt dịch bệnh lớn. Giai đoạn 2019–2020, dịch tả lợn châu Phi bùng phát đã buộc phải tiêu hủy hơn 9 triệu con lợn, gây thiệt hại ước tính trên 30.000 tỷ đồng. Cùng với đó là tình trạng thiếu nguồn cung cục bộ, khiến giá thịt lợn tăng vọt — lên đến 105.000 đồng/kg vào tháng 4/2020 — ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số giá tiêu dùng (CPI), đời sống người dân và ổn định kinh tế vĩ mô.

Đáng chú ý, Công ty CP Nông nghiệp BAF Việt Nam đã ký hợp tác chiến lược với Tập đoàn Muyuan (Trung Quốc) — đơn vị chăn nuôi lợn lớn nhất thế giới, nổi bật với mô hình trại chăn nuôi nhiều tầng. BAF Việt Nam đề xuất đầu tư một tổ hợp trại chăn nuôi lợn 6 tầng thông minh tại Tây Ninh, quy mô lên tới 64.000 lợn nái sinh sản, sản xuất khoảng 1,6 triệu lợn thương phẩm mỗi năm. Dự án có tổng vốn đầu tư hơn 12.000 tỷ đồng, kỳ vọng mang về doanh thu từ 12.000 – 13.000 tỷ đồng/năm sau khi khai thác hết công suất, với thời gian hoàn vốn dự kiến từ 5 – 5,5 năm.

KINH NGHIỆM THỰC TIỄN TỪ TRUNG QUỐC

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Trung Quốc là quốc gia chiếm gần 50% sản lượng thịt lợn toàn cầu và có mức tiêu thụ thịt lợn nội địa chiếm tới hơn 60% tổng lượng thịt, đã triển khai mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng từ năm 2018. Tính đến nay, nước này đã xây dựng hơn 2.000 mô hình, với gần 4.500 tòa nhà cao tầng chuyên dùng để nuôi lợn. Các trang trại này mỗi năm cung cấp khoảng 2,65 triệu lợn nái sinh sản và hơn 30 triệu lợn thương phẩm. Mô hình đã góp phần đáng kể vào việc ổn định nguồn cung, hạn chế rủi ro dịch bệnh và nâng cao hiệu quả chăn nuôi trong điều kiện đất đai ngày càng hạn chế.

Từ nghiên cứu và đánh giá kinh nghiệm của Trung Quốc, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng là phương án có nhiều ưu điểm vượt trội, phù hợp với bối cảnh và điều kiện phát triển của ngành nông nghiệp Việt Nam hiện nay.

Mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng ứng dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (Blockchain), công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), cùng các hệ thống tự động hóa và cảm biến giám sát thông minh. 

Bên cạnh đó, mô hình còn có hệ thống xử lý nước thải, chất thải, khí thải thông minh, giúp tiết kiệm nước, giảm phát thải và tái sử dụng chất thải để sản xuất phân bón hữu cơ phục vụ nông nghiệp. Hệ thống lọc không khí bốn lớp giúp loại bỏ hơn 95% mùi hôi, khử khuẩn không khí trước khi thải ra ngoài, qua đó ngăn ngừa từ xa các mầm bệnh nguy hiểm như dịch tả lợn châu Phi (ASF), hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp (PRRS), bệnh tiêu chảy cấp tính (PED)...

Về mặt sử dụng tài nguyên, mô hình này giúp tiết kiệm diện tích đất và hạ tầng dùng chung, tăng hiệu quả sử dụng đất lên đến 4,3 lần so với mô hình truyền thống. Ngoài ra, thời gian giải phóng mặt bằng được rút ngắn, tiết kiệm nhân lực, khi một nhân công có thể giám sát tới 2.000 con lợn. Những lợi thế này cho thấy tiềm năng rất lớn để mô hình nhân rộng tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, đất nông nghiệp bị thu hẹp và yêu cầu cao về đảm bảo an toàn dịch bệnh.

CƠ SỞ CHÍNH SÁCH VÀ PHÁP LÝ

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách định hướng hiện đại hóa ngành chăn nuôi, trong đó nhấn mạnh việc khuyến khích cơ sở chăn nuôi ứng dụng công nghệ cao, đảm bảo an toàn sinh học và bảo vệ môi trường. Đặc biệt, tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14209:2024 đã được ban hành để làm căn cứ kỹ thuật cho trại nuôi lợn nhiều tầng, thể hiện sự sẵn sàng về mặt pháp lý cho mô hình mới này.

Từ những phân tích trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất Thủ tướng xem xét, cho phép triển khai thí điểm mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng tại Việt Nam. Đây không chỉ là sáng kiến về mặt kỹ thuật, mà còn mang tính chiến lược trong việc tái cấu trúc ngành chăn nuôi, nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng đến phát triển bền vững.

Theo ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nếu được chấp thuận, mô hình "chung cư nuôi heo" đầu tiên tại Việt Nam dự kiến sẽ được triển khai tại Tây Ninh. Dự án không chỉ là một bước đột phá về công nghệ và tổ chức sản xuất, mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành nông nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi sang nền nông nghiệp xanh, thông minh.

Sự thành công của mô hình thí điểm sẽ là tiền đề để nhân rộng trên toàn quốc, góp phần thực hiện các mục tiêu của Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2030, tầm nhìn 2045 — phát triển bền vững, hiệu quả, đảm bảo an ninh thực phẩm, bảo vệ môi trường và đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.