Tại dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 29/2023/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tinh giản biên chế, Bộ Nội vụ đã đề xuất chính sách đủ mạnh để giải quyết chế độ đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã.

Trước đó, tại Kết luận số 137-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp, và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đã yêu cầu “chấm dứt việc sử dụng người hoạt động không chuyên trách tại cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn)”.

Tại Kết luận số 155-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án về một số nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện về sắp xếp tổ chức bộ máy, và đơn vị hành chính từ nay đến ngày 30/6/2025, đã yêu cầu “khẩn trương ban hành chế độ, chính sách hỗ trợ người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã".

Trên cơ sở đó, Bộ Nội vụ đề nghị thiết kế chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố thành 2 nhóm.

Nhóm 1, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Bộ Nội vụ đề xuất thiết kế chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay do thực hiện chủ trương chấm dứt sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã được tính theo quá trình công tác của họ.

Cụ thể, đối với người chưa đến tuổi nghỉ hưu, trong đó người có dưới 5 năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, thì hưởng trợ cấp một lần bằng 0,8 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng, nhân với số tháng công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Người có từ đủ 5 năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên, và còn từ 5 năm trở xuống đến tuổi nghỉ hưu, thì hưởng trợ cấp một lần bằng 0,8 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng, nhân với số tháng nghỉ sớm so với tuổi nghỉ hưu.

Người có từ đủ 5 năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên, và còn từ đủ 5 năm trở lên đến tuổi nghỉ hưu, thì được hưởng trợ cấp một lần bằng 0,8 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng nhân với 60 tháng.

Bên cạnh đó, người chưa đến tuổi nghỉ hưu theo quy định còn được hưởng trợ cấp bằng 1,5 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng, cho mỗi năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Đồng thời, được trợ cấp 3 tháng phụ cấp hàng tháng hiện hưởng để tìm việc làm. Họ cũng được bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, hoặc hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Đối với cán bộ, công chức cấp xã do sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023-2025, nên được bố trí sang làm người hoạt động không chuyên trách cấp xã, thì cũng được hưởng các chế độ như quy định nêu trên.

Tuy nhiên, tiền lương tháng hiện hưởng để tính trợ cấp là tiền lương tháng liền kề của chức danh cán bộ, công chức cấp xã trước khi được bố trí sang làm người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố đã đủ tuổi nghỉ hưu, hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động, Bộ Nội vụ cho rằng đây là chính sách mới so với quy định tại Nghị định số 29/2023.

Vì thế, chính sách này được thiết kế tương tự chính sách đối với người đã quá tuổi nghỉ hưu, nhưng tiếp tục công tác phải nghỉ ngay quy định tại Nghị định số 178/2024/NĐ-CP quy định về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Cụ thể, tại Nghị định số 178, quy định những người đã quá tuổi nghỉ hưu nhưng được Bộ Chính trị, Ban Bí thư kéo dài thời gian làm việc, thì khi nghỉ ngay được trợ cấp một lần bằng 30 tháng tiền lương hiện hưởng.

Theo đó, Bộ Nội vụ đề nghị đối với những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố đã đủ tuổi nghỉ hưu, hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động, khi nghỉ ngay được hưởng trợ cấp bằng 15 tháng phụ cấp hàng tháng hiện hưởng (bằng 1/2 mức trợ cấp của Nghị định số 178).

Nhóm hai, người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố nghỉ ngay kể từ khi có quyết định sắp xếp của cấp có thẩm quyền.

Đối với người chưa đến tuổi nghỉ hưu, được hưởng các chế độ tương tự như chế độ đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương nêu trên.

Tuy nhiên, do người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố không thuộc đối tượng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, nên thời gian công tác để tính trợ cấp đối với các trường hợp này được tính bao gồm: (i) Thời gian công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc; (ii) Thời gian làm việc ở chức danh người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố (không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc).

Đối với người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố đã đủ tuổi nghỉ hưu, hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động, được hưởng trợ cấp một lần bằng 15 tháng phụ cấp hàng tháng hiện hưởng.

Chính sách này tương tự như chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đã đủ tuổi nghỉ hưu, hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động.