Với đa số đại biểu có mặt tán thành, chiều ngày 29/5, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Nghị quyết có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/6/2025, trừ các nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2025.

CẮT GIẢM, CẢI CÁCH NHIỀU THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã trình bày tóm tắt về các chính sách trong dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội và việc tiếp thu, giải trình Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của các đại biểu Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tư pháp và Pháp luật của Quốc hội.

Một trong những điểm đáng chú ý trong Nghị quyết đó là việc cắt giảm, cải cách các thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội.

Cụ thể, không thực hiện thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư mà thực hiện giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu. Theo Bộ Xây dựng, quy định này cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Cùng với đó, không yêu cầu thực hiện bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết. Điều này cắt giảm được 65 ngày so với quy định hiện hành (bằng 100%).

Bỏ thủ tục thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng. Điều này sẽ cắt giảm được từ 15- 35 ngày so với quy định hiện hành tùy theo quy mô dự án (100%).

Quy định mới cũng không yêu cầu phải thực hiện quy trình đấu thầu rộng rãi đối với các gói thầu lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng mà được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn. Ông Minh cho biết điều này cắt giảm được từ 45- 105 ngày so với quy định hiện hành tùy theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hay quốc tế (75-90%).

Ngoài ra, quy định mới cũng miễn giấy phép xây dựng đối với trường hợp áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình. Theo đó cắt giảm được 20- 30 ngày so với quy định hiện hành tùy theo loại và cấp công trình (100%).

Ngoài ra, không yêu cầu thẩm định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội tại cơ quan chuyên môn cấp tỉnh mà do chủ đầu tư tự xây dựng, phê duyệt, sau khi hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán và gửi hồ sơ đến cơ quan chuyên môn cấp tỉnh để kiểm tra. Theo đó, quy định này cắt giảm được ít nhất 30 ngày so với quy định hiện hành tùy theo từng trường hợp cụ thể (100%).   

Nghị quyết đã bổ sung trách nhiệm của Chính phủ trong việc quy định: “việc phòng ngừa sơ hở, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, trục lợi chính sách”; có giải pháp kiểm soát, kiểm tra, kiểm định chất lượng nhà ở xã hội.

ĐIỀU KIỆN HƯỞNG CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ NHÀ Ở XÃ HỘI VỚI CÁC ĐỐI TƯỢNG CHỊU TÁC ĐỘNG BỞI VIỆC SẮP XẾP

Về địa vị pháp lý, mô hình tổ chức, mục tiêu thành lập, nhiệm vụ chi, vốn hoạt động, cơ chế huy động nguồn lực của Quỹ nhà ở quốc gia, Chính phủ tiếp thu và chỉnh lý quy định về Quỹ nhà ở quốc gia theo hướng: Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia gồm: Quỹ nhà ở Trung ương do Chính phủ thành lập, Quỹ nhà ở địa phương do UBND cấp tỉnh thành lập.

Quỹ Nhà ở quốc gia tập trung hình thành quỹ nhà ở để cho thuê với mục tiêu tiết kiệm nguồn lực về đất đai, nhiều người được sử dụng luân phiên quỹ nhà ở này, bảo đảm giải quyết nhu cầu về nhà ở ổn định, lâu dài cho những đối tượng không có khả năng chi trả để mua nhà ở xã hội (hiện nay phần lớn quỹ nhà ở cho thuê của các doanh nghiệp trong các dự án đều bán sau một khoảng thời gian nhất định nên không có tính ổn định cho đối tượng thuê nhà ở).

Các nội dung về nhiệm vụ chi, quy mô… của Quỹ sẽ được làm rõ tại Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết Nghị quyết này bảo đảm nhiệm vụ chi phù hợp với mục tiêu thành lập, hoạt động của Quỹ.

Về chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, nhằm thể chế hóa kịp thời Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Kết luận số 137-KL/TW của Bộ Chính trị, Chính phủ đã đề xuất bổ sung quy định điều kiện để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đối với các đối tượng chịu tác động bởi việc tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính;

Đồng thời giao quyền chủ động cho địa phương xem xét, đánh giá theo thời gian di chuyển, điều kiện hạ tầng giao thông, vùng miền... để xác định đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, tạo điều kiện thuận lợi về chỗ ở thuận tiện, gần nơi làm việc.

Cùng với đó mở rộng đối tượng gồm: doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị- xã hội được thuê nhà ở xã hội để bố trí cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của mình ở tạo điều kiện cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động yên tâm công tác.