Ngày 11/4, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đã chính thức ra mắt Sách Trắng 2025. Đây là ấn bản thứ 16- ấn phẩm chủ lực của EuroCham, tổng hợp các khuyến nghị chính sách chuyên sâu đến từ 19 Tiểu ban ngành nghề.

KHUYẾN NGHỊ 5 “ƯU TIÊN CHIẾN LƯỢC”

Lần đầu tiên, Sách Trắng giới thiệu một khung sáng kiến liên ngành, xoay quanh 5 “ưu tiên chiến lược” là những lĩnh vực trọng tâm cần được cải thiện nhằm nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và sức hấp dẫn của môi trường kinh doanh tại Việt Nam.

Cụ thể, các ưu tiên bao gồm: chính sách thị thực; thủ tục nhập cảnh và hạ tầng sân bay; giấy phép lao động; hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) và thủ tục hải quan.

Đơn cử như vấn đề hoàn thuế VAT, Sách Trắng nhận định hoàn thuế VAT rất quan trọng đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, vì chúng ảnh hưởng trực tiếp đến việc quản lý dòng tiền và tính liên tục của hoạt động kinh doanh. Thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp đã bày tỏ lo ngại về sự chậm trễ trong việc nhận hoàn thuế VAT từ cơ quan thuế.

Do đó, các doanh nghiệp EU khuyến nghị Việt Nam cần đẩy nhanh việc hoàn thuế VAT để nâng cao môi trường kinh doanh và thu hút tăng đầu tư, đặc biệt là đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Làm rõ và hợp lý hóa các tiêu chí đủ điều kiện hoàn thuế VAT đồng thời đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến việc nộp thuế VAT và xác minh hóa đơn.

Các quy định kèm theo Luật thuế VAT có hướng dẫn chính xác, hiệu quả hơn để giải quyết vướng mắc hoàn thuế VAT và đảm bảo xử lý kịp thời cho doanh nghiệp đủ điều kiện.

Các Nghị định hướng dẫn Luật sửa đổi đã được thông qua cuối năm 2024, sẽ cung cấp các giải pháp hiệu quả hơn để giải quyết các thách thức về hoàn thuế VAT và đảm bảo xử lý tiền hoàn thuế nhanh chóng cho các doanh nghiệp đủ điều kiện.

Hay vấn đề cải thiện quy trình thị thực và thẻ tạm trú cho người lao động nước ngoài tại Việt Nam cũng được Sách Trắng đưa ra. EuroCham cho rằng Cục Quản lý xuất nhập cảnh và/hoặc Phòng Quản lý xuất nhập cảnh cấp tỉnh yêu cầu chỉ nhân viên công ty bảo lãnh mới được nộp hồ sơ xin cấp thị thực hoặc thẻ tạm trú cho người nước ngoài. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là những công ty không có nhân viên hành chính chuyên trách hoặc có đội ngũ lao động nước ngoài.

Nhiều chi nhánh của doanh nghiệp Việt Nam có nhu cầu tuyển dụng lao động nước ngoài, nhưng lại không có tư cách pháp nhân theo quy định của pháp luật Việt Nam, khiến các Phòng Quản lý xuất nhập cảnh tại một số địa phương từ chối tiếp nhận hồ sơ xin cấp visa cho lao động nước ngoài.

Hơn nữa, thời gian thực tế để xử lý hồ sơ visa và thẻ tạm trú thường vượt quá 5 ngày làm việc quy định, gây chậm trễ và bất tiện cho doanh nghiệp.

Một số Phòng Quản lý xuất nhập cảnh yêu cầu hồ sơ xin gia hạn thị thực hoặc thẻ tạm trú chỉ được nộp trong vòng ba ngày trước khi hết hạn. Điều này tạo ra gánh nặng hành chính không cần thiết cho doanh nghiệp và người lao động.

Vì vậy, các doanh nghiệp châu Âu kiến nghị Việt Nam cần cho phép bất kỳ cá nhân nào được công ty ủy quyền nộp hồ sơ visa và thẻ tạm trú mà không cần yêu cầu họ phải là nhân viên công ty. Cho phép chi nhánh của công ty, với quyết định ủy quyền từ công ty mẹ, có thể mời và/hoặc bảo lãnh lao động nước ngoài nhập cảnh vào Việt Nam.

Đồng thời, đơn giản hóa quy trình, bao gồm việc nộp hồ sơ trực tuyến, kiểm tra tài liệu và thanh toán, để đảm bảo thời gian xử lý được tuân thủ đúng như quy định. Loại bỏ hoặc mở rộng khoảng thời gian nộp hồ sơ gia hạn để giảm bớt gánh nặng hành chính và tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp.

VIỆT NAM CẦN CẢI CÁCH QUYẾT LIỆT VÀ KỊP THỜI

EuroCham cho rằng đây là những điểm nghẽn mang tính hệ thống, từ lâu đã được cộng đồng doanh nghiệp châu Âu nhận diện là rào cản trong quá trình vận hành và mở rộng đầu tư. Việc cải thiện các lĩnh vực này sẽ giúp cắt giảm đáng kể thủ tục hành chính rườm rà, củng cố niềm tin từ các nhà đầu tư quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn cho nền kinh tế Việt Nam.

Chủ tịch EuroCham, ông Bruno Jaspaert nhận định dù giai đoạn hiện tại đầy thách thức với những biến động nhanh chóng và bất ổn toàn cầu ngày càng leo thang nhưng đây cũng là thời cơ vàng để chuyển mình.

Việt Nam có cơ hội để củng cố các thế mạnh cốt lõi, mở rộng những mối quan hệ thương mại bền vững và đáng tin cậy, đồng thời tận dụng hiệu quả mạng lưới các hiệp định thương mại tự do nhằm thu hút thêm dòng vốn đầu tư chất lượng cao từ nước ngoài. Bên cạnh đó, việc tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý sẽ là tiền đề vững chắc cho tăng trưởng dài hạn và phát triển bền vững.

“Ấn phẩm Sách Trắng của EuroCham chính là chiếc la bàn định hướng – không chỉ dành cho Việt Nam, mà còn cho cả châu Âu để cùng vượt qua những sóng gió của hiện tại và khai mở những cơ hội của ngày mai”, ông Jaspaert kết luận.

Sách Trắng 2025 được công bố vào một thời điểm mang tính then chốt. Trước những thay đổi liên tục trong chính sách thuế đối ứng từ Hoa Kỳ và tình hình địa chính trị ngày càng phức tạp, Việt Nam – với nền kinh tế nặng về xuất khẩu đang chịu áp lực lớn hơn bao giờ hết. Dù phần lớn doanh nghiệp vẫn chưa thay đổi chiến lược đầu tư, nhu cầu về các cải cách mạnh mẽ nhằm củng cố niềm tin và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia đang trở nên vô cùng cấp thiết.

EuroCham khuyến nghị các nhà hoạch định chính sách cần đẩy nhanh các cải cách quan trọng, đồng thời tận dụng tối đa vị thế chiến lược của Việt Nam như một cửa ngõ kết nối giữa Liên minh châu Âu và khu vực ASEAN.

“Trong bối cảnh thế giới đầy biến động, “ngoại giao cây tre” của Việt Nam cần được đặt trên nền tảng vững chắc với những liên minh kinh tế dài hạn và cân bằng”, ông Bruno Jaspaert, Chủ tịch EuroCham nhấn mạnh đồng thời khẳng định: Cộng đồng doanh nghiệp châu Âu – được đại diện bởi EuroCham luôn là một đối tác ổn định, lấy các giá trị bền vững làm trọng tâm và cam kết đồng hành lâu dài cùng Việt Nam.

"Dù đối mặt với nhiều trở ngại toàn cầu, mục tiêu tăng trưởng GDP 8% của Chính phủ Việt Nam trong năm 2025 vẫn được giữ nguyên đã thể hiện rõ quyết tâm và khát vọng phát triển mạnh mẽ. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần tập trung củng cố nội lực, tận dụng hiệu quả các lợi thế từ mạng lưới hợp tác quốc tế. Để duy trì vị thế là điểm đến lý tưởng cho các dòng vốn chất lượng cao, Việt Nam cần hành động quyết liệt và kịp thời”, ông Bruno khuyến nghị.