Dệt may và da giày là hai ngành sản xuất chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ đại dịch Covid-19. Bị đối tác phạt, hủy vì giao hàng chậm, người lao động bỏ về quê, dòng tiền doanh nghiệp đã cạn đáy… là những rào cản lớn khiến nhiều doanh nghiệp hai ngành này gặp khó khi phục hồi sản xuất...
Dệt may và da giày là hai ngành sản xuất chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ đại dịch Covid-19
Một khảo sát do Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), Hiệp hội Da giày và túi xách Việt Nam (LEFASO) và Nhóm Hợp tác công tư (PPP) thực hiện trong tháng 9/2021 với 256 doanh nghiệp dệt may, giày dép và hàng trăm nghìn công nhân hai ngành này cho thấy bức tranh tổng thể về những khó khăn của hai ngành sản xuất được xem là chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ đại dịch Covid-19.
NHIỀU DOANH NGHIỆP BỊ PHẠT VÌ GIAO HÀNG CHẬM
Theo bà Đỗ Quỳnh Chi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quan hệ lao động (ERC), kết quả khảo sát cho thấy đến tháng 9/2021 có 65,3% doanh nghiệp Việt Nam trong khu vực thực hiện Chỉ thị 16 đã ngừng hoạt động, trong khi 62,7% doanh nghiệp FDI vẫn duy trì hoạt động.
Trong thời gian dịch bệnh thực hiện việc sản xuất 3 tại chỗ, chi phí 3 trung bình cho mỗi lao động dệt may, da giày (phụ cấp, ăn ở, xét nghiệm) mất 2.200.000 đồng/tuần. Nếu tính cho một nhà máy 1.000 lao động chi phí lên tới 2,2 tỷ đồng/tuần. Trong khi đó, thời gian thực hiện 3 tại chỗ trung bình của doanh nghiệp là 10,4 tuần.
Không chỉ áp lực chi phí, 68,1% doanh nghiệp cho biết họ bị nhãn hàng phạt giao hàng chậm, 48,4% chậm giao hàng với các đơn hàng đã ký kết, 12,2% doanh nghiệp bị đối tác hủy đơn, phạt hợp đồng; 21% doanh nghiệp cho biết bị nhãn hàng chủ động hủy, nhưng không bắt doanh nghiệp đền bù; 13,1% nhãn hàng hủy đơn chưa ký…
Các doanh nghiệp lo lắng bị chậm đơn hàng khách hàng hủy giữa chừng và rút đơn hàng đang sản xuất chuyển sang Trung Quốc và Indonesia. Hoặc nhãn hàng đồng ý giao hàng chậm nhưng doanh nghiệp phải trả chi phí xuất hàng bằng đường hàng không. Còn nếu doanh nghiệp xin lùi ngày xuất hàng, khách hàng đề nghị giảm giá 15%. Thậm chí, các đơn hàng mùa mới 2022 đã bị tạm dừng hoặc giảm số lượng…
Kết quả khảo sát cũng đáng quan ngại khi khả năng duy trì hoạt động trên 6 tháng với doanh nghiệp dệt may là 36,2%, da giày 22,5%; doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động với dệt may là 27,1% và da giày 38,2%; 11,4% doanh nghiệp dệt may và 7,9% doanh nghiệp da giày có khả năng duy trì hoạt động từ 3-6 tháng; 17,1% doanh nghiệp dệt may và 25,8% da giày duy trì hoạt động từ 1-3 tháng; 8,1% và 5,6% doanh nghiệp dệt may và da giày có khả năng duy trì hoạt động dưới 1 tháng.
LO NGẠI NHẤT LÀ THIẾU LAO ĐỘNG
Tuy nhiên, khảo sát chỉ rõ điều doanh nghiệp hai ngành lo lắng nhất hiện nay, đó là nguy cơ thiếu hụt lao động rõ rệt. Theo bà Chi, trên 60% người lao động di cư muốn về quê hoặc đã về quê, chủ yếu trong một thời gian ngắn để phục hồi sức khỏe và cuộc sống cho bản thân và gia đình.
Song khảo sát cho thấy tín hiệu sáng hơn khi 89% người lao động di cư và 96% người lao động địa phương muốn tiếp tục làm ở nhà máy hiện tại. Thế nhưng nếu không có biện pháp hỗ trợ tích cực, sẽ phải mất 3-5 tháng để người lao động di cư trở lại nhà máy.
Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch VITAS, dệt may, da giày là hai ngành sử dụng nhiều lao động nhất trong các ngành kinh tế của Việt Nam. Dệt may có khoảng 2 triệu lao động công nghiệp (chiếm 25% lao động toàn ngành công nghiệp chế biến chế tạo). Da giày cũng sử dụng khoảng 1,4 triệu lao động công nghiệp (chiếm 18,2%). Ngoài ra, còn có gần 1,5 triệu người kinh doanh thương mại và dịch vụ liên quan đến dệt may, da giày.
Bà Mary Tarnowka, Giám đốc Hiệp hội Doanh nghiệp Hoa Kỳ (AmCham) tại Việt Nam
"Việc gián đoạn chuỗi cung ứng tại Việt Nam đã ảnh hưởng lớn tới người tiêu dùng ở Mỹ. Bởi chúng ta đều kết nối thông qua chuỗi cung ứng toàn cầu.
AmCham và các công ty thành viên rất hiểu việc phòng ngừa dịch bệnh là cần thiết, song nếu Việt Nam kéo dài thời gian giãn cách, doanh nghiệp gián đoạn hoạt động càng lâu thì sẽ mất thêm nhiều thời gian để phục hồi kinh tế cũng như cơ hội kinh doanh, ảnh hưởng tới cả chuỗi cung ứng.
Chúng tôi mong muốn Việt Nam quản lý an toàn dịch bệnh bằng vaccine để chuẩn bị cho việc mở cửa. Chúng ta có thể đưa vaccine trở thành cơ chế ưu tiên cho người lao động khi trở lại làm việc, khuyến khích họ quay trở lại công việc.
AmCham sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ Mỹ hỗ trợ thêm vaccine cho Việt Nam. TP.HCM và chính quyền ở các tỉnh, thành phố khác cần nỗ lực kịp thời để cho người lao động đã tiêm ít nhất một mũi vaccine có thể quay lại làm việc với việc xét nghiệm và tuân thủ 5K. Chúng tôi mong muốn Việt Nam nới lỏng hoạt động sản xuất không chỉ ở vùng xanh mà cả vùng cam.
Chính quyền địa phương hiểu rõ việc chia vùng có thể ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, phát triển kinh tế. Doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam cần mở cửa trở lại sớm hơn. Việt Nam có tiềm năng lớn để đóng vai trò là một quốc gia trong sản xuất bền vững của sản phẩm dệt may, da giày".
Bà Mary Tarnowka, Giám đốc Hiệp hội Doanh nghiệp Hoa Kỳ (AmCham) tại Việt Nam
"Việc gián đoạn chuỗi cung ứng tại Việt Nam đã ảnh hưởng lớn tới người tiêu dùng ở Mỹ. Bởi chúng ta đều kết nối thông qua chuỗi cung ứng toàn cầu.AmCham và các công ty thành viên rất hiểu việc phòng ngừa dịch bệnh là cần thiết, song nếu Việt Nam kéo dài thời gian giãn cách, doanh nghiệp gián đoạn hoạt động càng lâu thì sẽ mất thêm nhiều thời gian để phục hồi kinh tế cũng như cơ hội kinh doanh, ảnh hưởng tới cả chuỗi cung ứng.Chúng tôi mong muốn Việt Nam quản lý an toàn dịch bệnh bằng vaccine để chuẩn bị cho việc mở cửa. Chúng ta có thể đưa vaccine trở thành cơ chế ưu tiên cho người lao động khi trở lại làm việc, khuyến khích họ quay trở lại công việc.AmCham sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ Mỹ hỗ trợ thêm vaccine cho Việt Nam. TP.HCM và chính quyền ở các tỉnh, thành phố khác cần nỗ lực kịp thời để cho người lao động đã tiêm ít nhất một mũi vaccine có thể quay lại làm việc với việc xét nghiệm và tuân thủ 5K. Chúng tôi mong muốn Việt Nam nới lỏng hoạt động sản xuất không chỉ ở vùng xanh mà cả vùng cam.Chính quyền địa phương hiểu rõ việc chia vùng có thể ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, phát triển kinh tế. Doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam cần mở cửa trở lại sớm hơn. Việt Nam có tiềm năng lớn để đóng vai trò là một quốc gia trong sản xuất bền vững của sản phẩm dệt may, da giày".
Bà Đỗ Quỳnh Chi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quan hệ lao động (ERC)
"Biện pháp hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp lúc này là tiêm vaccine cho người lao động. Cần lưu ý tăng cường cho khu vực miền Bắc và miền Trung, người lao động di cư về quê. Đồng thời giảm thuế phí. Các nhãn hàng cần chia sẻ chi phí với doanh nghiệp sản xuất. Cần có thương lượng giữa hiệp hội với nhãn hàng để chia sẻ chi phí ship air, chi phí xét nghiệm, tạm ứng tiền trả lương cho người lao động.
Mặt khác, nới lỏng biện pháp chống dịch, lưu thông giữa các tỉnh. Cho phép người lao động đã tiêm ít nhất một mũi vaccine làm việc bình thường. Giãn nợ và cho doanh nghiệp vay ưu đãi. Đặc biệt vay để trả lương người lao động vì thời gian thanh toán đơn hàng sẽ kéo dài. Doanh nghiệp cần liên hệ thường xuyên với người lao động để nắm tình hình và hỗ trợ ngay khi cần thiết.
Thực hiện khẩn trương chính sách trợ cấp ngừng việc – Nghị quyết 68. Thu xếp cho người lao động di cư về quê an toàn. Phối hợp với chính quyền các địa phương của người lao động di cư thu xếp phương tiện, chi phí xét nghiệm, ưu tiên tiêm vaccine để người lao động trở về nhà máy càng sớm càng tốt".
Bà Đỗ Quỳnh Chi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quan hệ lao động (ERC)
"Biện pháp hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp lúc này là tiêm vaccine cho người lao động. Cần lưu ý tăng cường cho khu vực miền Bắc và miền Trung, người lao động di cư về quê. Đồng thời giảm thuế phí. Các nhãn hàng cần chia sẻ chi phí với doanh nghiệp sản xuất. Cần có thương lượng giữa hiệp hội với nhãn hàng để chia sẻ chi phí ship air, chi phí xét nghiệm, tạm ứng tiền trả lương cho người lao động.Mặt khác, nới lỏng biện pháp chống dịch, lưu thông giữa các tỉnh. Cho phép người lao động đã tiêm ít nhất một mũi vaccine làm việc bình thường. Giãn nợ và cho doanh nghiệp vay ưu đãi. Đặc biệt vay để trả lương người lao động vì thời gian thanh toán đơn hàng sẽ kéo dài. Doanh nghiệp cần liên hệ thường xuyên với người lao động để nắm tình hình và hỗ trợ ngay khi cần thiết.Thực hiện khẩn trương chính sách trợ cấp ngừng việc – Nghị quyết 68. Thu xếp cho người lao động di cư về quê an toàn. Phối hợp với chính quyền các địa phương của người lao động di cư thu xếp phương tiện, chi phí xét nghiệm, ưu tiên tiêm vaccine để người lao động trở về nhà máy càng sớm càng tốt".
Ông Nhạc Phan Linh, Phó Viện trưởng, Viện Công nhân công đoàn
"Trao đổi với một số lao động di cư về quê, tôi nhận thấy nhóm lao động có gia đình xuất hiện xu hướng không muốn trở lại miền Nam làm việc. Thay vào đó, nhóm này chấp nhận tìm công việc mới, vừa để đảm bảo an toàn gia đình thời kỳ dịch bệnh, vừa để tiện chăm sóc, giáo dục con cái. Trong bối cảnh hiện nay, tôi cho rằng chúng ta cần tăng cường chăm lo tới người lao động. Kết quả khảo sát của Viện ghi nhận ba mối quan tâm lớn nhất của người lao động sau đợt dịch lần thứ tư. Thứ nhất, giữ được việc làm và duy trì chế độ liên quan. Khoảng 80% người lao động dệt may, da giày lựa chọn vấn đề này. Thứ hai, họ mong muốn được hỗ trợ tài chính trong lúc khó khăn. Thứ ba, cần tăng cường chăm lo sức khoẻ và thể lực người lao động. Bởi chỉ số của ngành dệt may so với các ngành khác về các nhu cầu này là khá cao".
Ông Nhạc Phan Linh, Phó Viện trưởng, Viện Công nhân công đoàn
"Trao đổi với một số lao động di cư về quê, tôi nhận thấy nhóm lao động có gia đình xuất hiện xu hướng không muốn trở lại miền Nam làm việc. Thay vào đó, nhóm này chấp nhận tìm công việc mới, vừa để đảm bảo an toàn gia đình thời kỳ dịch bệnh, vừa để tiện chăm sóc, giáo dục con cái. Trong bối cảnh hiện nay, tôi cho rằng chúng ta cần tăng cường chăm lo tới người lao động. Kết quả khảo sát của Viện ghi nhận ba mối quan tâm lớn nhất của người lao động sau đợt dịch lần thứ tư. Thứ nhất, giữ được việc làm và duy trì chế độ liên quan. Khoảng 80% người lao động dệt may, da giày lựa chọn vấn đề này. Thứ hai, họ mong muốn được hỗ trợ tài chính trong lúc khó khăn. Thứ ba, cần tăng cường chăm lo sức khoẻ và thể lực người lao động. Bởi chỉ số của ngành dệt may so với các ngành khác về các nhu cầu này là khá cao".
Bà Claudia Anselmi, Thành viên Ban điều hành EuroCham
"Thách thức lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt là giảm khả năng để quay trở lại sản xuất như bình thường. Đặc biệt tình trạng công nhân di cư về quê sẽ gây đứt gãy chuỗi cung ứng. Do đó, những đối tác, các nhà máy, doanh nghiệp cần có những chuyên gia để hỗ trợ, sự linh hoạt trong chính sách sẽ giúp phục hồi kinh tế xã hội và ngành dệt may da giày. Đây là cách duy nhất để đảm bảo công nhân trở lại.
Ngoài ra, chúng ta cũng phải đảm bảo về y tế, tiêm phòng vaccine… Điều quan trọng nữa là chúng ta cần phải khuyến khích doanh nghiệp có ý thức chịu trách nhiệm hơn, đảm bảo tính cạnh tranh bền vững hơn".
"Thách thức lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt là giảm khả năng để quay trở lại sản xuất như bình thường. Đặc biệt tình trạng công nhân di cư về quê sẽ gây đứt gãy chuỗi cung ứng. Do đó, những đối tác, các nhà máy, doanh nghiệp cần có những chuyên gia để hỗ trợ, sự linh hoạt trong chính sách sẽ giúp phục hồi kinh tế xã hội và ngành dệt may da giày. Đây là cách duy nhất để đảm bảo công nhân trở lại.Ngoài ra, chúng ta cũng phải đảm bảo về y tế, tiêm phòng vaccine… Điều quan trọng nữa là chúng ta cần phải khuyến khích doanh nghiệp có ý thức chịu trách nhiệm hơn, đảm bảo tính cạnh tranh bền vững hơn".
Khôi phục tâm lý cho lao động ngành dệt may, da giày mất việc do Covid-19
Ngành dệt may loay hoay tìm lối thoát
Doanh nghiệp dệt may Tiền Giang viết đơn kêu cứu xin hỗ trợ vaccine phòng Covid-19
Thịt trâu thải loại, giá rẻ từ Ấn Độ nhập khẩu về Việt Nam ngày càng nhiều
Theo số liệu từ Cục Hải Quan, trong nửa đầu năm 2025, Việt Nam nhập khẩu tới 103 nghìn tấn thịt trâu từ Ấn Độ, tăng 14,2% về khối lượng với cùng kỳ năm trước. Điều đáng nói, thịt trâu Ấn Độ vốn từ giống trâu Murrah chuyên nuôi để lấy sữa, thịt không ngon, nhưng lại bán chạy ở Việt Nam…
Bão số 5 áp sát, các tỉnh Bắc Trung Bộ lệnh cấm biển
Trước diễn biến phức tạp của bão số 5 (Kajiki) với gió giật cấp 13 - 14 và mưa lớn diện rộng, các tỉnh Bắc Trung Bộ đã đồng loạt ban hành lệnh cấm biển, khẩn trương kêu gọi tàu thuyền vào nơi tránh trú an toàn, vận hành xả lũ hồ chứa và triển khai phương châm “4 tại chỗ” nhằm chủ động ứng phó.
Bão số 5 sẽ đổ bộ vào Hà Tĩnh, Quảng Trị, dự báo sức tàn phá không kém bão Yagi
Vào lúc 10h ngày 24/8/2025, vị trí tâm bão số 5 (bão Kajiki) ở vào khoảng 17.4 độ Vĩ Bắc; 110.9 độ Kinh Đông, cách Hà Tĩnh khoảng 560km về phía Đông, sức gió mạnh nhất cấp 12-13 (118-149km/h), giật cấp 16. Dự báo bão số 5 sẽ đổ bộ vào Hà Tĩnh và Quảng Trị vào chiều ngày 25/8 và được đánh giá mức độ nguy hiểm không kém Yagi năm 2024, thậm chí có thể mạnh hơn bão Doksuri năm 2017…
Kim ngạch xuất khẩu 8 tháng của Thanh Hóa đạt xấp xỉ 4,7 tỷ USD
Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Thanh Hóa trong 8 tháng năm 2025 ước đạt 4,695 tỷ USD, tăng 18,4% so với cùng kỳ và bằng 58,7% kế hoạch năm. Đây là kết quả khả quan, cho thấy xuất khẩu tiếp tục là điểm sáng của kinh tế tỉnh trong bối cảnh nhiều khó khăn về thị trường và thời tiết.
Chiến lược “kiềng ba chân” để logistics xuyên biên giới vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung tăng tốc
Hạ tầng logistics miền Trung hiện vẫn thiếu tính đồng bộ; kết nối giữa cảng biển - đường sắt - đường bộ - hàng không dù đang được đẩy mạnh đầu tư nhưng vẫn chưa phát huy hiệu quả tương xứng, khiến chi phí vận tải cao hơn so với mức trung bình khu vực. Trung tâm logistics hiện đại, có khả năng kết nối đa phương thức còn rất ít...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: